Қазақстан республикасы ғылым және білім министрлігі

Сабақ мақсаты- негізгі құралдар, оның түрлері, бағалануы, қозғалысының құжатталуы және шоттарда көрсетілуі, негізгі құралдарды жөндеудің есебі мен түгендеуді жүргізу тәртібін, негізгі құралдардың тозуын есептеу әдістерін және қайта бағалауды оқыту.

№1. Келесі шаруашылық операцияларына шоттар байланысын беріңіздер:

а) негізгі құралдарды жөндеуге резерв құрылды;

б) негізгі құралдарды сатудан есеп айырысу шотына ақша алынды;

в) негізгі құралдар кәсіпорынға тегін түсті;

г) құрылтайшылардан жарғылық капиталға жарна ретінде негізгі құралдар қабылданды;

д) түгендеу кезінде жетіспейтін негізгі құралдардың баланстық құны.
№2. Жабдықтардың алғашқы құны 256300 теңге, жою қүны 26000 теңге, қызмет мерзімі 30 жыл. Құнды біркелкі (түзу сызықты) есептен шығару әдісі бойынша амортизацияны есептеу керек. Ай сайынғы амортизациялық бөлулер сомасын анықтау керек.

№3. Кәсіпорын 1998 жылы 1-шілдеде 32000 теңгеге машина сатып алды. Машинаны жою құны 2000 теңге, пайдалы қызмет мерзімі 4 жыл. Кәсіпорынның есепті кезеңі календарлық жыл. Түзу сызықты, сандар сомасы бойынша (куммулятивтік),қалдықты азайту (200%) әдістері бойынша 1998 және 1999 жылдарға тозу шығындарын, 1999 жыл 31-желтоқсанға баланстық құнды есептеңіздер.

№4. Жабдық техникалық паспортына сәйкес 10500 бөлшек шығаруға қабілетті. Жабдық 186200 теңгеге сатып алынды. Жабдықты жеткізу және монтаждау шығындары 54305 теңгені қүрайды. Жабдықты жою құны 7000 теңге. Өндірістік әдіс бойынша амортизацияны есептеңіздер.

1) Толпаков Ж.С. Бухгалтерлік есеп: Оқулық. –Қарағанды, «Қарағанды полиграфиясы» АҚ,, 2009, 295-416 бет

2) Попова Л.А. Финансовый учет (план счетов бухгалтерского учета, основанный на Международных стандартах финансовой отчетности ) - Караганда, 2007 г.

3) Кеулімжаев К.К., Әжібаева З.Н., Құдайбергенов Н.А., Жантаева А.Ә. Қаржылық есеп: Оқу құралы. – Алматы: Экономика, 2004 жыл, 18-57 бет

4) Кеулімжаев К.К., Құдайбергенов Н.А. Бухгалтерлік есеп теориясы және негіздері. Оқулық. – Алматы: Экономика, 2006 жыл, 202-246 бет

5) Кеулімжаев К.К., Әжібаева З.Н., Құдайбергенов Н.А.Бухгалтерлік есеп принциптері: Оқу құралы. – Алматы: ЭкономикС, 2003 жыл, 206-246 бет

6) Радостовец В.К., Радостовец В.В., Ғабдуллин Т.Ғ., Шмидт О.И. Кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп.- Алматы: Қазақстан-аудит орталығы, 2002

7) Толпаков Ж.С. Бухгалтерский учет.- Караганда, 2004

8) Радостовец В.К, Радостовец В.В., Шмидт О.Ю. Бухгалтерский учет на предприятии, Алматы, 1998г.

9) Назарова В.Л. Бухгалтерский учет хозяйствующих субъектов / Под ред. Н.К. Мамырова – Алматы, 2005

1) Қабылова Н. Бухгалтер (Бухгалтерлік есеп негіздері).- Астана, 2008

2) Мырзалиев Б.С. Бухгалтерлік есеп теориясы және тәжірибесі.- Алматы, 2008.

3) Поринг Л.А. Практикум по теории бухгалтерского учета.- Астана, 2007

4) Мырзалиев Б.С. Бухгалтерский учет на предприятиях и организациях: Практикум .- Алматы, 2008

5) МСФО № 16 «Недвижимость, здание и оборудование».

1.Материалдық емес активтерді тану (ҚЕХС 38). Бірегейлендіру. Бақылау. Болашақ экономикалық тиімділік.

2. Материалдық емес активтерді сатып алу сәтіндегі бағалау және тану.

3.Кәсіпорында құрастырылған материалдық емес активтердің өзіндік құны.

4.Кәсіпорында жасалған саудалық маркалар, іскерлік бедел.

5.Кейінгі шығындар.

6.Материалдық емес активтерді кейінгі есепке алудың моделі. Бастапқы құн бойынша есепке алудың моделі. Қайта бағалау құны бойынша есепке алудың моделі. Пайдалы қызмет ету мерзімі.

7.Шектелмеген пайдалы қызмет ету мерзімі бойынша материалдық емес активтер. Материалдық емес активтердің амортизациялау әдістері.

8.Материалдық емес активтерді қолдануды тоқтату және есептен шығару. Материалдық емес активтермен операциялар есебі.

Сабақ мақсаты- материалдық емес активтер, олардың түрлері, бағалануы және материалдық емес активтердің аналитикалық және синтетикалық есебі, амортизациясын есептеу әдістерін, түгендеуді жүргізу тәртібін оқыту.
Әдістемелік нұсқаулар- әдебиеттермен жұмыс жасау, қойылған сұрақтар негізінде өзіндік талдау, қорытынды жасау.
Есептер

№1. Кәсіпорынды құруда келесідей шығындар болды: кеңес берушілік қызметі үшін-250000 теңге кәсіпорынды тіркеу бойынша шығындар - 86900 теңге кәсіпорынды құрудағы басқа да шығындар - 6500 теңге.

Материалдық емес актив түрін анықтаңыздар, оның құнын жэне амортизациясын есептеңіздер. Шоттар байланысын беріңіздер.
№2. Берілген шаруашылық операцияларға шоттар корреспонденцияларын көрсетіңіздер.

Есепті шешу үшін мәліметтер

Операциялар мазмұны	Сомасы, мың теңге	Дебет	Кредит
1.Жарғылық капиталға жарна ретінде енгізілген материалдық емес активтердің құны (қалдық немесе келісім құны бойынша)	300
Қатысушының бухгалтериясында: - бастапқы құнына	320
- жинақталған амортизация сомасына	20
- қалдық құнына	300
2.Келісім құны бойынша материалдық емес активтерді сатып алу	150
3.Патенттер тегін түсті (эксперттік баға)	60
4.Сыйлық ретінде сауда маркілері алынды	20

Негізгі әдебиеттер:

1) Толпаков Ж.С. Бухгалтерлік есеп: Оқулық. –Қарағанды, «Қарағанды полиграфиясы» АҚ,, 2009, 424-486 бет

2) Попова Л.А. Финансовый учет (план счетов бухгалтерского учета, основанный на Международных стандартах финансовой отчетности ) - Караганда, 2007 г.

3) Кеулімжаев К.К., Әжібаева З.Н., Құдайбергенов Н.А., Жантаева А.Ә. Қаржылық есеп: Оқу құралы. – Алматы: Экономика, 2004 жыл, 7-17 бет

4) Кеулімжаев К.К., Құдайбергенов Н.А. Бухгалтерлік есеп теориясы және негіздері. Оқулық. – Алматы: Экономика, 2006 жыл, 246-253 бет

5) Радостовец В.К., Радостовец В.В., Ғабдуллин Т.Ғ., Шмидт О.И. Кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп.- Алматы: Қазақстан-аудит орталығы, 2002

6) Толпаков Ж.С. Бухгалтерский учет.- Караганда, 2004

7) Радостовец В.К, Радостовец В.В., Шмидт О.Ю. Бухгалтерский учет на предприятии, Алматы, 1998г.

8) Назарова В.Л. Бухгалтерский учет хозяйствующих субъектов / Под ред. Н.К. Мамырова – Алматы, 2005

Қосымша әдебиеттер:

1) Қабылова Н. Бухгалтер (Бухгалтерлік есеп негіздері).- Астана, 2008

2) Мырзалиев Б.С. Бухгалтерлік есеп теориясы және тәжірибесі.- Алматы, 2008.

3) Поринг Л.А. Практикум по теории бухгалтерского учета.- Астана, 2007

4) Мырзалиев Б.С. Бухгалтерский учет на предприятиях и организациях: Практикум .- Алматы, 2008

5) МСФО № 38 «Нематериальные активы»

1. ҚЕХС 36 қолдану аясы. Орны толтырылатын құн.

2. Сату бойынша шығындарды алып тастағандағы әділетті құн.

3. Қолдану құндылығы. Басты (генерирующая) бірлік.

4. Құнсыздану бірліктері.

5. Құнсызданудан алынатын зиянды тану.

6. Құсызданудан алынатын зиянды қалпына келтіру (реверсирование).

7. Активтердің құнсыздануының есебін ұйымдастыру