-тарау. Көмір, жыныс және газ бен тау-кен соққыларына бейімді қабаттарды қазу

56. Өздігінен жүретін көлік құралдары мен іштен жанатын қозғалтқыштармен жарақтандырылған тұрақты қондырғылардың электр жабдығының шамадан тыс жүктемеден және қысқа тұйықталудан қорғайтын қорғағыштары болуы керек. Өздігінен жүретін көлік құралдары мен іштен жанатын қозғалтқыштармен жарақтандырылған тұрақты қондырғылардың электр жабдығының шамадан тыс жүктемеден және қысқа тұйықталудан қорғайтын қорғағыштары болуы керек.

57. Жұмыс технологиясы бойынша іштен жанатын қозғалтқыштары бар тиеу-жеткізу машиналары тұрақты пайдаланылатын тау-кен қазбаларында қазбаның жүріп өту бөлігі адамдардың жүргінші жолынан, сондай-ақ басқа да өздігінен жүретін көлік құралдары жүретін аймақтан жиектермен, қырлы бөренелермен, жүргінші жолын көтергішпен қоршалуы тиіс.

Өздігінен жүретін көлік құралдары адамдар мен жабдықтың қауіпсіздігін қамтамасыз ететін жылдамдықта қазба бойымен қозғалуы қажет.

58. Шахта оқпандарын жыныс тиеу машиналарын пайдалана отырып ұңғылау кезінде сөре-каретканың төменгі қабатында келтеқұбырдың ойығы арқылы өтуі кезінде қауғалар мен жүктердің қақтығысу мүмкіндігін болдырмайтын шаралар қолданылуы қажет.

Қалыпты кеніш күйіндегі электр жабдығы кеніш газы немесе басқа да жанғыш құрамдас бөліктердің жарылыс қауіпті қосылымдары пайда болмайтын жер асты қазбаларында оқшаулауға, ағыс жолдарына, электрлік саңылауларға, ылғал мен тозаңның түсуінен қорғауға, пайдалану жағдайларына қойылатын жоғарғы талаптарды ескере отырып орындалуы тиіс.

Жер асты тау-кен жұмыстарын, сондай-ақ салынып жатқан және қайта құрылып жатқан шахталарды электрмен жарақтау жер асты электр қабылдағыштарының оқшауланған қорек сызбасы бойынша жүзеге асырылуы тиіс. Жер асты жағдайында электрмен шеңбер арқылы жарақтау сызбасын қолдануға тыйым салынады.

59. Жер асты тау-кен жұмыстарын, сондай-ақ салынып жатқан және қайта құрылып жатқан шахталарды электрмен жарақтау жер асты электр қабылдағыштарының оқшауланған қорек сызбасы бойынша жүзеге асырылуы тиіс. Жер асты жағдайында электрмен шеңбер арқылы жарақтау сызбасын қолдануға тыйым салынады.

Ашық және жер асты тау-кен жұмыстары арасында сақтандырғыш кентіректі өңдеуді кентіректің және карьер беткейлерінің құлауын болдырмайтын және жұмыстың қауіпсіздігін қамтамасыз ететін шараларды орындау кезінде жобалау құжаттамасы бойынша жүзеге асырылуы тиіс.

60. Газ немесе тозаң қаупі бар шахталардың жер асты қазбаларында, осы шахталардың ауалары сыртқа шығатын қпандарда және осы оқпанмен қабысатын шахта үстіндегі ғимараттарда, сондай-ақ таза ауа ағыны бар және олармен жанасатын шахта үстіндегі шахта ғимараттарының оқпандарында, кенет көмір, жыныс және газ лақтырындысы қаупі бар шахталарда осы ғимараттарға шахта ауасының кіруі мүмкін болса, КЖҚ төмен емес жарылыстан қорғау деңгейіндегі электр жабдығы пайдаланылуы қажет.

Кернеумен дұрыс жұмыс істемейтін, бірақ оқшаулағыш зақымданған жағдайда кернеуі артық болатын электр техникалық құрылғыларының барлық металл бөліктері, сондай-ақ құбыр өткізгіштер, дабыл арқандары мен электр қондырғылары мен сымдары бар басқа да қазбаларда орналасқан желілер жерге қосылуы қажет.

61. Жобалау құжаттамасында жұмыс қауіпсіздігі мен қазбаларды су мен газдың жарылуынан қорғау шаралары, тау-кен қазбаларын, дренаждық және алдыңғы қатардағы ұңғымаларды ұңғылау тәртібі және олардың өлшемдері қарастырылуы; белгіленген тау-кен қазбаларының, ұңғымалар мен далдадардың орналасу орындары анықталуы қажет, сондай-ақ су басқан қазбалардан суды түсіруді, газ режимін сақтауды, тау-кен қазбаларына газдардың ықтимал келуін және су құю құралдарының жай-күйін бақылауды ұйымдастыру қарастырылуы қажет.

Су басқан қазбалардан суды түсіру үшін қауіпті аймақтардағы және қазбаларды газсыздандыру бойынша тау-кен, бұрғылау жұмыстары жобалау құжаттамасына сәйкес орындалуы қажет.

62. Тау-кен өндіру өндірістерінің әсер ету аймағында жер асты суларының, ашық су айдыны суларының физикалық-химиялық және бактериологиялық құрамын, сондай-ақ атмосфералық ауа мен топырақтың жай-күйін бақылау жүзеге асырылуы қажет.

63. Шахта оқпандарын аса күрделі жағдайларда төменгі температуралы (азот) қатырғышын пайдаланып немесе химиялық реагенттермен инъектирлеу көмегімен топырақты бекітіп ұңғылау аттестатталған ұйым орындаған, оқпанды ұңғылауды жүзеге асыратын ұйым және тау-кен жыныстарын жасанды бекіту жұмыстарын жүзеге асыратын ұйым бекіткен және аумақтық мемлекеттік инспектормен келісілген жоба бойынша орындалады.

64. Кен орындарын құрамдастыра өңдеу кезінде және жер асты қазбаларының карьер кеңістігімен аэродинамикалық байланысы болған жағдайда кеніштерді (шахталарды) желдету сызбасы мен тәсілдері ашық жұмыстардың ықпал ету аймағындағы 10° артық депрессияның қалыптасуы есепке ала отырып белгіленеді.

Жер асты жұмыстарын жүргізу кезінде жүйелі түрде, бірақ 6 айдан кешіктірілмей су ағысын өлшеу және оны толық химиялық талау жүргізілуі қажет. Көрсетілген өлшеу жүргізулердің бірі күшейтілген ағыс маусымында, ал келесісі қалыпты су ағысы маусымында жүргізіледі.

Жер бетіндегі ағынды сулар мен өнеркәсіптік объектілер аумақтарынан келетін су шайындылары су айдынына жіберілер алдында жергілікті тазартылуы немесе жалпы тазалау құрылысына жіберілуі қажет.

65. Топырақ суының радиоактивті деңгейін бақылау үшін үйіндінің өлшемі және топырақ суының ағу бағыты бойынша бақылау ұңғымалары қарастырылуы қажет. Ұңғымалардың орналасу орны мен саны гидрогеологиялық жағдайларға байланысты жобалау құжаттамасымен анықталады.

66. Өндіріс қалдықтары радиоактивті санатына жататын ұйымдарда оларды жинау, уақытша сақтау және көму ұйымдастырылуы қажет. Радиоактивті қалдықтарды жинау және уақытша сақтау үшін жағдайлар қарастырылмаған радиоактивті заттармен жұмыс істеуге болмайды.

67. Жұмыс және авариялық жарықтандыру желілері авариялық және пайдаланылатын жарық беру шамдарымен бөлінеді, дербес тәуелсіз қайнар көзге қосылған немесе өрт болған жағдайда олардың бір мезгілде қатардан шығуын болдырмайтын жағдай қамтамасыз етілген кезде авариялық режимде оған автоматты түрде қосылатын бірыңғай желісінің болуына жол беріледі.

Жерасты құрылыстарын ашық тәсілмен салу кезінде жерге қосқыш ретінде шағын электр станциясын жерге қосу контурын немесе топыраққа бекітілетін қазаншұңқырды бекітетін металл тіреуіштерді қолдануға болады.

Құрылыс алаңдары мен жерасты қазбаларында барлық жерге қосылуға тиісті электр қондырғылары мен жергілікті жерге қосқыштар қосылатын жалпы жерге қосу желісі орнатылады.

Кернеумен қалыпты жұмыс істемейтін, оқшаулағыш зақым алған жағдайда кернеумен жұмыс істейтін электр құрылғыларының металл бөліктері, металл құбырлар, электр қондырғылары мен сымдары бар қазбада орналасқан дабыл арқандары жерге қосылуы тиіс. Бұл талаптар металл бекіткіштерге, ток өткізбейтін рельстерге, құбырлардың аспаларына, кабелдерге қолданылмайды.

68. Камералар сыртқа қарай ашылатын және ашық күйінде қазба ішінде жүруге кедергі келтірмейтін металл есіктермен жабылады. Есіктердің қажет болған жағдайда ауаны камераға өткізбеу үшін жабылатын желдеткіш терезелері болады.

69. Кабелдердің желілерін іске қосу аппаратурасының қысқышына негіздерді, арнайы шайбалар мен кабель желілерінің сымдарының тармақталуын болдырмайтын бұйымдарды пайдаланбай қосуға, кабелдердің бірнеше желілерін біріктіруге жол берілмейді.

71. Барлық сутөкпе қондырғылары су деңгейі дабылды кезекші персонал тұрақты болатын бекетке шығарылған авариялық дабылмен жабдықталады. Автоматтандырылмаған басты сутөкпе қондырғыларын пайдалану кезінде қызмет көрсетуші тұлғаның тәулік бойы кезекшілігі қамтамасыз етіледі.

72. Қайта жөнделетін және қайта құрастырылатын шахталық көтергіш қондырғыларды пайдалануға берер алдында аттестатталған іске қосу ұйымы тексереді, іске қосады және сынақтан өткізеді. Пайдаланылатын көтергіш қондырғыларды тексеруді, іске қосуды және сынауды аттестатталған ұйым жылына бір рет жүргізеді.

Оқпанды жөндеуді және тексеруді тиелмеген клеть немесе скип қақпағының үстінде түрегеп тұрып жүргізуге болады. Бұл ретте адамдар арқанға немесе тіркеме құрылғыға бекітілген сақтандыру белбеулерімен сақтандырылады, кенет түсетін заттардан тұрақты бекітілген шатырлармен қорғалады.

73. Тозаң бөлу орындарын суландыру 0,5 МПа кем емес қысыммен форсункалармен (суландырғыштармен) жүргізіледі.

74. Көтергіш ыдыстар, аспалы және тіркеме құрылғылар, парашюттер, көтергіш қондырғының басқа да элементтері, қорғаныс аппаратуралары, дабыл беру және басқару жүйелері уақытында және технологиялық регламентке сәйкес қаралып тексеріледі.

Ақаулықтар мен белгіленген нормалардан ауытқушылықтар анықталған кезде көтергіш қондырғылардың элементтерінің жұмысы, көтеру және түсіру кемшіліктері қалпына келтірілгенше тоқтатылады.

75. Әрбір көтергіш қондырғы үшін технологиялық операциялардың реттілігі, қолданылатын қосалқы жабдық пен бұйымдарды нақты көрсете отырып, ұзын өлшемді және габариттік емес жүктерді түсіру және көтеру бойынша технологиялық регламент әзірленеді.

76. Тұйық көлденең немесе көлбеу қазбаларды қайта бекіту және қазу кезінде кенеттен бұзылу, су ағу жағдайында адамдарды шығару мүмкіндігі қамтамасыз етіледі.

77. Жерасты қазбалары қауіпсіз күйде ұсталады. Бекіткішті өзгертуге, қазбалардың көлденең қимасының өлшемдерін азайтуға, адамдардың еркін жүріп-тұруына арналған жолдарды үйіп тастауға жол берілмейді.

78. Уақытша бекіткіш немесе қаптау элементтерін ауыстырумен, көлденең қималарды кеңейтумен, бұзылу, судың ағуы салдарларын жоюмен байланысты қазбаны жөндеу, сондай-ақ шахта оқпандарындағы барлық жөндеу жұмыстары жоба бойынша орындалады.

79. Тау-кен жұмыстарын тозаң басу құралдары болмаған немесе олар жұмыс істемеген кезде жүргізуге болмайды.

81. Жапқыштар оқшауланатын қазбалардың ішке кіретін және сыртқа шығатын ағындарындағы тау-кен қазбаларының жабындарының астынан немесе қорғалатын қазбаның тұтас ұзындығы бойымен орналасады.

82. Жарылыстарға арналған құрылыс, қалпына келтіруді және Астарлап ағаш өңдейтін шахталарды пайдалануға жобалар қауіпті шаң көтер «Шахтаны жарылыстан қорғау» жобасына қосымша бөлімдерді алады). Жоба шаң жарылыстан қорғаудың әдістері, жарылыстарды ескерту және оқшау бөлігінің параметрлері байырқайды, шаң жарылыстан қорғау бойынша шарадағы қажетті материалдарының есептеуі берілген.

83. Жапқыштар бабына келтірілген қимасы бар тік сызықты учаскелерде орнатылуы қажет. Жапқыштарды бекіткіштерден (күмбезден, жабылатын ескі қазбалардан және басқаларынан) кейін бос орындары бар қазба учаскелерінде орнатуға тыйым салынады.

Тау-кен, көлік, құрылыс-жол машиналары жарамды күйде болуы қажет және дабыл құрылғыларымен, тежеуіштермен , қол жетімді қозғалғыш бөлшектерді қоршағыштармен, өртке қарсы құралдармен жарақталады, жарық беретіні, жарамды құрал-сайман жинағы және қажетті бақылау-өлшеу аппаратурасы болуы қажет.

Шахта алаңының қанаттарын қорғау үшін жапқыштар, ылдилардың, қылуеттердің және оларға жанасатын өзге де қазбалардың жанындағы тасымалдау және желдету қуа қаздарында орнатылуы қажет.

Жерге қосу талаптары металл бекіткішке, ток өткізбейтін рельстерге, электровозбен байланыста тасымалдайтын сорғы кабелдерінің қабықшаларына, сондай-ақ кабелді асып қою үшін металл құрылғыға қолданылмайды.

ЖМ қоймасының қоршалған аумағында немесе қоймаға жанасатын аумақта белсенді зарядтарға жарылғыш заттарды тұрақты дайындау бекеттерін қабылдау негізінде Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрінің 2007 жылғы 19 қыркүйектегі № 141 бұйрығымен бекітілген Жарылыс жұмыстары кезіндегі өнеркәсіптік қауіпсіздік талаптарына сәйкес детонация беру бойынша есептелген жүк түсіру рампаларынан, жарылғыш заттар мен құралдарының қоймаларынан қауіпсіз қашықтықта орналастыруға болады.

84. Жерасты қазбаларын ұңғылау және бекіту тәсілдері, олардың өлшемдері, аршу алаңдары тау жыныстарының тұрақтылығы, құрылыстың гидрогеологиялық және тау-кен техникалық шарттары негізінде жобаларда және паспорттарда анықталады.

85. Бір немесе қатар жұмыс істейтін трансформаторлар тобына қосылған тұтас электрлік байланыс желісіне токтың ағуынан бір аппаратпен қорғау кешенінде автоматты ажыратқыштармен немесе бір сөндіретін аппаратпен токтың жерге ағу қаупінен электр желілерін қорғау жүзеге асырылуы қажет; токтың ағуынан қорғау аппараты іске қосылған кезде трансформаторды жалпы тораптағы автоматты ажыратқышпен қосатын, ұзындығы 10 м аспайтын кабель кесіндісінен басқа, көрсетілген трансформаторға қосылған барлық желі ажыратылуы қажет.

Жобалау құжаттамасында су мен газдың жарылуынан алдын алу жөніндегі іс-шаралармен қатар қауіпті аймақтарда тау-кен жұмыстарын жүргізу кезінде мынадай талаптары қарастыру қажет.

Бұзылу аймақтары, жер бетінің опырылуы және тау-кен қазбаларының әсерінен түзілетін ашық сызаттар нөсер және тасқын суларын бұруды қамтамасыз ететін және олардың тау-кен қазбаларына өтуін болдырмайтын су бұру арналарымен қоршалуы қажет.

Негізгі сланецті немесе сулы жапқыштар мыналар қорғалады (оқшауланады):

1) тазалау қазбалары;

2) көмір немесе көмір және жыныс өткізетін дайындау қазбаларының кенжарлары;

3) әрбір қабаттағы шахта алаңының қанаттары;

4) конвейер қазбалары;

5) өрт сөндіру учаскелері.

Жасанды түрде құрылған сақтандырғыш діңгек жағдайында өңделген көкжиекті толтыра отырып, аралық қабатты (қабатты) камералық немесе қабаттап алуға жол беріледі. Өңделген блоктар үстіндегі қазындының батуын болдырмау үшін жасанды төбе жасалуы тиіс.

Ауаны желдеткіш құрылғыларымен алу немесе қазба сағаларына түсу орындарындағы ауада елді мекендердің ауасы үшін шекті рұқсат етілетін нормативтерден асатын мөлшерде зиянды заттар мен тозаң болмауы қажет.

Кенжар және үйінді теміржолдары рельс соңынан кемінде 10 м қашықтықта бекітілген сақтандыру тіректерімен, түнгі тәулік уақытында жарықтандырылатын немесе жарық түсіру бояуымен боялған белгілермен аяқталуы қажет.

Әрбір жұмыс орны желдетумен, жарықтандырумен, авария туралы хабарландыруға арналған құралдармен қамтамасыз етіледі, толық қауіпсіздік жағдайында болады.

Құрылыстың техникалық паспортына желдеткіштің, жарық түсірудің, гидрогеологиялық жағдайлардағы сутөкпе жүйелерінің құрылымы туралы, басқа барлық жапсарлас құрылыстар туралы деректер енгізіледі. Паспортқа тексеру кезінде анықталған құрылыстағы ақаулықтар; осы құрылыста ағыстар мен дақтардың болуы; туннельді қаптау арқылы тазартылатын судың орташа айлық дебиті және жынысты қаптаудан шығатын орташа айлық көлем; ағыстардан жер асты суларын химиялық талдаудың нәтижелері туралы деректер; құрылысты қаптау және жобалауда құрылымдарда болған барлық өзгерістер енгізіледі.

Для изоляции пожарных участков заслоны помещаются во всех примыкающих к ним выработках.

Бұрын жер асты жұмыстары жүргізілген және бос жерлері бар (камералар орнатылмаған және тағы басқа) аймақтарда, сондай-ақ опырылу аймақтарында ашық тау-кен жұмыстарын өндіру жобалау құжаттамасы бойынша жүзеге асырылуы тиіс.

86. Екі және одан да көп қызметкер жұмыспен қамтылған механизмнің (іске қосу, тоқтату) жұмыс режимін түрліше өзгерту белгіленген дабыл бойынша жүргізіледі. Дабылдардың маңыздылығымен барлық жұмыскерлер таныстырылады. Әрбір жұмыс орнындағы немесе қондырғыдағы дабылдарды беру белгілі тұлғаға тапсырылады. Машинаны немесе механизмді іске қосу туралы дабыл олардың жұмысының қауіпсіздігі қамтамасыз етілгенде беріледі. Тоқтату жөнідегі дабыл кешеуілдетусіз орындалады. Кез келген түсініксіз дабыл тоқтату жөніндегі дабыл болып саналады.

20 м сланец тосқауылдарының ұзындығы ең кемінде, су - 30 м ең кемінде.

Тосқауылдар сүр қимамен өндірулердің тік сызықты учаскелерінде бекітіледі. (күмбез, ескі сөндірілетін өндірулер тағы сол сияқтылар) бекіткішке қуыс болатын өндірулердің бөлімшелеріндегі тосқауылдар орнатуға рұқсат етілмейді.

Тосқауылдардың сақталу және дұрыстығы және ар жағында өндіру бекіткен тұлғаны қамтамасыз етеді.

Тосқауылдардың қоюының орындары ВТБ бөлімшесінің басшыларымен анықталады және ұйымның техникалық жетекшілерімен бекиді. Олар АЖЖ қоса тіркелетін тау-кен жұмыстарының жоспарларына келтіріледі, және шахтаны тозаң мен жарылыстан қорғау жобаларына толықтырылады.

Шаң көтерілу мөлшері немесе тосқауылдағы су тосқауылдың қоюын орында өндіруді көлденең қиманың 1 м (литр ) 400 кг есептеуімен жарыққа анықталады.

87. Егер шахтамен жарылыстарға арналған қауіпті және қауіпсіз бір уақытта қабаттарды шаң көтерсе, онда қауіпті қабаттар қауіпсіз жалғастыратын барлық өндірулерде ескертуге және жарылыстарды оқшау бөлігі бойынша шара іске асырылады.

88. Жарылыстарды ескерту бойынша шаралар көмір шаң көтер ВТБ бөлімшесінің басшысы және ұйымның бекітілетін техникалық жетекші квартал сайын түзетілетін игерілген графикалары бойынша іске асырылады. Графика апаттан құтқару қызметтерге бағытталады. Жарылыстарды ескерту бойынша шаралардың өткізуін мерзімділік тау кені орындарындағы шаң көтер тау кені орындарының шаң жарылыс қауіпсіздігін бақылауды қолданылатын шаралар, нәтижелердің тиімділігі шаң төгуді қарқын бойынша талдау негізінде бекітіледі.

Егер шаралар ескерілген графикалармен тау кені орындарының сенімді жарылыстан қорғауын бір кезек ішінде қамтамасыз етсе, онда шаң төгуді қарқынның төмендетуі бойынша шаралар қабылданады немесе ауаның шаңнан айығуы немесе сулайтын-байланыстыратын құрамдар тиімді әдістерден асатын қолданған. Жарылыстан қорғауды сенімділік қамтамасыз ететін қосымша шаралардың қабылдамауының жағдайда жұмыс істеулерін жүргізуге рұқсат етілмейді.

89. Тау кені орындарының шаң жарылыс қауіпсіздігін бақылау олар жүргізулерінде болатын бақылаудың тұлғаларымен жүргізіледі, ауысым сайын және тәулік ВТБ бөлімшесінің инженерлік-техникалық қызметкерлерімен сирек - бір рет. шаң тәртібінің күйін бақылаудың нәтижелері ВТБ бөлімшесінің журналдарында бекітіледі.

Шаң жарылыс қауіпсіздікті бақылау тоқсан сиректеу емес бір рет апаттан құтқару қызметтің бөлімшелерімен істеледі.

Шаң жарылыс қауіпсіздікті бақылау құралдармен немесе лабораториялық талдаудың көмегімен іске асырылады.

Апаттан құтқару қызметтің командирлерінің өндірулерін жарылғыш күйлер табылуда бұл техникалық жетекші туралы хабарлайды.

Күй шаң тәртібінің талаптарына үйлеспейтін өндірулердегі, жұмыс тоқтатылған және бұзушылықтар жою шара қолданған.

7-тарау. Көмір шахталарында кен атмосферасының жай-күйін бақылау ерекшеліктері
90. Бұрғылау станоктары 2% жететін жергілікті метанның жиналуларының комбайндар және үңгіп-тиегіш машиналарында білім жағдайында машина тоқтатылып, дәмеленетін олардың кабелінен кернеуді түседі. Егер метанның шоғырландыруын ары қарай өсу немесе ағымында мин ол ықтимал төмендесе, жаңа бөліктер қолданылмайды. Машиналардың жұмысының қайта бастауы метанның шоғырландыруы төмендегеннен кейін 1% дейін рұқсат етіледі.

Болуы мүмкін метан және таратуды жанудың сақтап қалулары үшін ол салған тау кені орындарындағы дегазациялау құбыр бойынша өрт ошақтарының пайда болуында жалында, аттестатты ұйымдардағы өнеркәсіптік қауіпсіздігінің сараптама шаралар өңдейді.

91. Желдету пештері төменгі шапырашпен өткізілген жоғары жатқан штректерге шығуында көшкіннен шығу сорғалауларымен м қашықтықтағы көшкін 10 м және 30 м аралығындағы бір басқа жүрексіне алда орналасады. Пештер қажеттігіне қарай өтіп кету арналған мұқият қорғайды.

92. Арғы бетінде өспелі жүрулері барлық ары қарай жолындағы тазарту өндірулерде ауа көлбеу жанында газды шахталарда көмір 10 қозғалыстан асатын (30 м кем ұзындықтан өндірулерден басқа ) өндіріледі.

көлбеу бұрышы 10º тазарту өндірулерді бәсеңдейтін желдету не шарт кезінде желдету оларды рұқсат етіледі шығу сорғалауды тазартып, тура өтетін схемалар бойынша келесі шарттардың орындалуында іске асырылады:

1) тазарту кенжардағы ауаның жылдамдығы жұмыс істейтін нормативтерге сәйкес жасалатын қабат және газ бөлгіштіктің құлау бұрышына байланысты тазарту және 1 м/c болып анықталады;

2) басқа тазарту забойларға тұтасқан өндірулерді бекіткіш нашар жанатын жанғыштық

3) шығу сорғалаумен өндірулердегі электр жабдығы және кабелді болмайды.

Қабаттардың жан-жақты зерттеуінің жанында, көмір және газдың кенет лақтырулары бойынша қауіпті емес, (көтеріліске ) құлау бойынша көшкіндермен шығу сорғалауды бәсеңдейтін қозғалыспен өндірулер тазарту забойларға келесі шарттардың орындалу тұтасқан кабелдерінің электр жабдығының орналастыруына рұқсат етіледі :

1) қазба көлбеуінің бұрышы 15° аспауы қажет;

2) алатын (қабаттың көлбеген биіктігі ) бағананың көлбеген ұзындығы 1000 аспайтын және бөлімше өндірулеріндегі метан бөліну 5м/мин аспайды;

3) шығуы бөлімшенің желдету сорғалауларының тұғырықты өндірулерін жаңа сорғалауға түспейді;

4) шығу желдету сорғалауын бәсеңдейтін қозғалыспен өндірулерді бекіткіш нашар жанатын жанғыштық. Жанғыштық бекіткішті бөлімшенің шығу желдету сорғалауын сорғалаумен салқындауға жалғастыратын өндіруде және металлдық реверстік есіктері бар екі өрт ұстатқыштары ең кемінде.

10 және 15-ші өндіруді көлбеуді бұрыштардың мәндері оның ұзындығы бойынша орташа болып табылады және биік белгілердің айырымы және өндіруді ұзындықтың есепке алуымен анықталады.

93. Шахталардың тұғырықты өндірулерін желдету, газ бойынша қауіпті, тазарту забойларға тұтасқан тұғырықты өндірулерден басқа шығу олардың ішінен сорғалаулары тазарту және тұғырықты өндірулерде және желдету сорғалауларымен тазартылған өндірулерде түсу үшін сайып келгенде ұйымдастырылады.

Тазарту забойларға тұтаспаған (атылу қаупі бар көмір Қабаттары және қорғайтын таспалы конвейер жабдықталған Қабаттардың тізгінүзді жан-жақты зерттеу қорғал қалмаған жыныстар бойынша өткізілетін өндірулер алмағанда ) тұғырықты өндірулерден тазарту өндіруге шығу сорғалауды шығарылымына рұқсат етіледі.

Жасаушы шахталарға және шахталардың жаңа көкжиектерінің әзірлеуінің жанында метанның мазмұнын шығу сорғалаудағы жұмыс істейтін көкжиектің сорғалауымен не шарт кезінде салқындаған бұлға дейін өндіруде шығу сорғалауды шығарылымға рұқсат етіледі, 0, 5% шектен шыққанында емес, ауаның құрамы осы ереженің талаптарына сәйкес болады.

Қойыртпақты жағажайға шығару кезінде жотадан және бөгеттің төменгі еңісінен тыс төгілуін болдырмау үшін жағажайдың үстіндегі жоғарғы еңісінде гидро үйінді жотасының артуы кемінде 0,5 м болуы қажет.

94. 10 м дейін қашықтығы қалыпты газды қабат жақындап келе жатқан кенқұдық оқпан немесе квершлаг 5 м тереңдікпен барлау ұңғымаларымен ең кемінде өтеді. Метанның мазмұнының өлшемдері сонымен бірге кезекке ең кемінде үш реттерді істеледі.

Ұңғымаларды (екіден ең кемінде ) орналастырылудың схемалары, олардың және анықтайды және аралық зерттелген және ең кемінде құрайды. Ұңғымаларды нақты жағдай маркшейдерлік таңбаға байланумен өндіруді жұмыс нобайына келтіріледі. Барлау бұрғылауын мәліметтің Қабаты туралы жүрексіне геологтың басшылығымен іске асырылады жағдайға бақыланады.

95. Көмір және газдың кенет лақтырулары бойынша Қабаттар бойынша өткізілетін тұғырықты өндірулерді желдетуде қауіпті, және атылу қаупі бар жыныстар бойынша, (метанның тұтануы үйкелісігі корпус туралы жиірек айналмалы соққыларында мүмкіндік бермеген желдеткіштердің қолдануы жағдайда ) пневматикалық қозғаушылары талаптардың 261-т. сәйкес орындалады.

Кен орындарын құрамдастыра өңдеу кезінде және жер асты қазбаларының карьер кеңістігімен аэродинамикалық байланысы болған жағдайда кеніштерді (шахталарды) желдету сызбасы мен тәсілдері ашық жұмыстардың ықпал ету аймағындағы артық депрессияның қалыптасуы есепке ала отырып белгіленеді.

96. Қосалқы айдама желдеткіштер ауаны жер асты қазбаларына айдауды қамтамасыз ете отырып, аэродинамикалық байланыстар аймақтарына барынша жақын болуы тиіс.

Егер желдету қондырғысының тоқтауы 30ірек мин созылса, онда адамдар таза ауа немесе беттерге көтерілуге тартушы діңгектерге шығады.

97. Әрбір жұмыс кертпесі – қазып алу блогы үшін маркшейдерлік құжаттамалар негізінде жер асты өңделген кеңістік төбесінің нақты жағдайын (барлап бұрғылау нәтижелері бойынша) ескере отырып, бұрғылау-жару жұмыстарының жобасы жасалуы қажет, бұл ретте жұмыс кертпесі мен өңделген кеңістік төбесі арасындағы жоғарғы төбенің қалыңдығы оған карьерлік құрылғының қауіпсіз орнатылуы мен жұмыс істеуін қамтамасыз етуі тиіс. Егер бақылау (көзбен шолуды қоса алғанда) деректері бойынша жоғарғы төбенің құлау қаупі анықталса, жұмыс тоқтатылуы тиіс, ал адамдар мен тетіктер авария жағдайы жойылғанға дейін қауіпсіз жерге шығарылуы тиіс.

98. Желдетудің құралдарымен қойылған нормалардың шектеріндегі ауадағы метанның мазмұнымен мүмкін емес қамтамасыз еткен газды шахталарда, газсыздандыру іске асырылады. Құрылыс жобаларында және шахталарды қалпына келтіру, көкжиектер, блоктар, панелдердің жару және әзірлеуі желдету бойынша дәлелдеуді істеледі, соның ішінде газсыздандыруды қолдануға.

Пайдаланудың шарттары және дегазация жүйелерінің жұмыс тәртіптері қуыс бөлімшелердің жан-жақты зерттеуі және тұғырықты өндірулерді өткізуде жобамен анықталады.

99. Жұмыс істейтін және құртылатын газды шахталарға метанның ерекшелеуін қауіп-қатердің дәрежесі бойынша беттің бөлімшелерінің бағасын істеледі, ғимараттардағы метанның мазмұнының бақылауы іске асырылған керек болса және газданудан қорғау шаралары жүргізіледі.

100. Сұйық және бу тәрізді, сондай-ақ газ тәрізді көмірсутектер (метаннан басқа), 10 көмірсутектер бөлінетін шахталарда жанғыш газдардың құрамы 10 % артық болатын болса, онда олар мұнай газы бөліну қаупі бар газдарға жатады.

Мұнай газ туындау бойынша қауіпсіз шахта өндірулерінде пайдаланылатын технологияға қатысы жоқ мұнай өнімдерінің иісі табылған жағдайда, дереу ауаның сынамасы алынады және ауыр көмірсутектердің болуына талдау жүргізіледі.»;

«Жерасты амалымен жұмыстар жүргізгендегі өнеркәсіптік қауіпсіздік талаптарының» мазмұны мынадай 14-бөліммен «Көмірді жер асты тәсілімен өндіру талаптары» толықтырылсын.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігі Төтенше жағдайларды және өнеркәсіптік қауіпсіздікті мемлекеттік бақылау комитетінің төрағасы С. Б. Ахметовке жүктелсін.

4. Осы бұйрық қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасы

Төтенше жағдайлар

министрі В. Божко

Енгізуші:
Төтенше жағдайлар және

өнеркәсіптік қауіпсіздікті

мемлекеттік бақылау

комитеті төрағасының

орынбасары В.Веснин

Келісілді:

Төтенше жағдайлар

вице-министрі В.Петров

Құқықтық қамтамасыз ету

департаменті директорының

міндетін атқарушы Т. Жантеміров

Жіберілді:

2010 жылғы «___» _________

ҚҚБ сарапшысы Г. Садықова

орынд. Әжіғұлова К

тел. 49-32-22