Љазаљстан республикасыныў білім жшне ’ылым министрлігі

ДЩріс 16

2 ШртЇрлі ›абыр“алардан йтетін жылуйткізгіштік.

Конвективті жылуалмасу кйптеген жылумен йндеу процестеріне (›±рылыс материалдарын кептіру процестерінде) тЩн процесс болып саналады.

Жылу беру процесініЈ мысалдар: бйлменiЈ ауасына ›ыздыру элементтерiнiЈ (жылыт›ыш жЇйелер) ›ыздыратын суынан жылулы›тыЈ берiлуi; бу ›азанды›тарда“ы ›айнату ›±бырларыныЈ ›абыр“асынан су“а тЇтiндiк газдарынан жылулы›тыЈ берiлуi жЩне т.б. О›шаулан“ан ›абыр“а сонымен бiрге жылулы›ты йткiзгіші болып саналады. љорша“ан ›абыр“адан жылулы› жылуйткізгіштікпен, ал ›абыр“адан ›орша“ан орта“а жылулы› конвекциямен жЩне сЩулеленумен беріледі. Сонды›тан, жылуалмасу процесі кЇрделі процесс деп айталады.

Жылу беру коэффициенті келесі факторлармен байланысты:

С±йы› жылдамды“ы , оныЈ ты“ызды“ы р мен т±т›ырлы“ы , я“ни с±йы› а“ыныныЈ режимін аны›таушы шамалар;

С±йы›тыЈ жылулы› ›асиеттері (меншікті жылу сиымдылы“ы, жылу йткізгіштігі ), сонымен ›атар кйлем ±л“аю коэффициенті ;

Геометриялы› параметрлер - формалары жЩне ›абыр“а йлшемін аны›таушы(›±быр Їшін-оныЈ диаметрі d жЩне L ±зынды“ы). Осы“ан байланысты (, , , , , , L, )

Жылу беру коэффициентініЈ, факторларыныЈ Їлкен болу санына байланысты,  Їшін есеп теЈдеуін алу мЇмкін емес. Жылу беру коэффициентін аны›тау Їшін с±йы›тыЈ ›абыр“ада“ы температуралы› градиентін білу керек.

Жылу беру коэффициенттерініЈ санды› шамалары.

Жылу беру коэффициент жылу берудегі ›ар›ынды Їдемелігін сипаттайды. Б±л шама, жылулы› а“ымыныЈ ты“ызды“ыныЈ ›абыр“а“а, жылу жеткізуші аралы“ыныЈ темпетуралы› тегерінін ›атынасына теЈ болады.

Бір ›абатты жазы› ›абыр“а Їшін, жылу беру коэффициенті , Вт/(м²·К):

.

(1)Кйп ›абатты жазы› ›абыр“а Їшін, жылу беру коэффициенті , Вт/(м²·К):

(2)

Кйп ›абатты сфералы ›абар“а Їшін, жылу беру коэффициенті , Вт/(м·К):

ЖылудыЈ Щсерін азайту Їшін ›±бардыЈ, аппараттыЈ термиялы› кедергісін кйбейту керек. Ол Їшін ›±бырдыЈ, аппараттыЈ сыртына белгілі бір не бірнеше о›шауландыру материалын жауып, содан кейін оныЈ сыртынан бояп, не сыла› ж±мыстарын жЇргізеді.

О›шауландыру материалдарына асбест, слюда, пробка, торф, стекловата т.б жатады. Оларды таби“и кЇйінде алып, оларды біраз йЈдеген соЈ ›абыр“а бетіне ›абаттап жа“ады. О›шауландыру ›абатын са›тау Їшін олардыЈ сыртынан ж±›а металл бетімен немесе фольгасымен ›аптайды.Б±л ›абаттыЈ о›шауландыру ›асиеттерін жа›сартады, себебі фольгамен о›шауландыру материалы арасында жылуды нашар йткізетін ауа са›талады.
Осы дЩрістіЈ материалдарыныЈ негізгі тЇсініктеріЈ білЇі керек:

Жылуберу коэффициенты теплопередачи; жылуберудыЈ термиялы› кедергісі; жылуо›шаулан“ан материалдар.

2 Жылуйткізгіштік жылуберуден айырмашылы“ы?

3 О›шаулан“ан материалдар ›андай болады?
°сынылатын о›улы›тар
1 Бахмачевский Б.И. и др. «Теплотехника». - М.: Металлургиздат., 1969. – б.3-20

2 Нащокин В.В. «Техническая термодинамика и теплопередача». – М.: Высшая школа, 1980. – б.3-15

3 Асамбаев А.Ж. «Техникалы› термодинамиканыЈ негіздері» - 2006. – б.4-16

4 Баскаков Б.В., Берг О.К., Витт и др. «Теплотехника» - М.: Энергоатомиздат., 1991. – б. 4-11, б. 40-41

5 ЭнергетиканыЈ электронды› энциклопедиясы.

• ДЩріс 17

2 Аналитикалы› шешімі.

3 Суыту (немесе ›ыздыру) процесініЈ реттелетін жылулы› режимі.
Т±ра›сыз режимдегі жылу процесі т±ра›ты режимге ›ара“анда таби“ат пен техникада жиірек кездеседі. Мысалы: машиналар мен приборлардыЈ ж±мыс›а ›осылуы кезіндегі сууы немесе ›ыздырылуы, режимніЈ то›татылуы немесе йзгерілуі; ›±рылыс элементтерініЈ температура йзгерісіндегі кЇйі йнімдер мен денелерді термиялы› йЈдеу; регенеративті жылуалмастыр“ыш аппараттардыЈ ж±мысы т.б.

Барлы› т±ра›сыз режимдегі жылуйткізгіштік процестер Їшке бйлінеді:

- йтпелі-дененіЈ т±ра›тал“ан кЇйіндегі бір нЇктедегі температура екіншісіне дейін йзгереді:

- Їздіксіз ›ыздырыл“анда (сал›ындатыл“ан)-температураныЈ уа›ыт ішіндегі немесе кеЈістіктегі шексіз йзгеруі;

- ауы›-ауы› температура кейбір шама айналасында ауыт›иды.

Т±ра›сыз жылуйткізгіштіктіЈ практикалы› есептерініЈ ішіндегі негізгілері болып екі топ процестер саналады:

- дене жылулы› тепе-теЈдікке ±мтылады;

- дененіЈ температурасы ауы›-ауы› йзгеріп т±рады.

Т±ра›сыз жылуйткізгіштіктіЈ есептерініЈ кйптеген бйлігі мынаны аны›тау“а арнал“ан:

- процестіЈ басынан бастап белгілі бір уа›ыт ішінде дененіЈ белгіленген нЇктелеріндегі температураларды аны›тау“а;

- температурасы берілген нЇктеде жЇретін процестіЈ ±за›ты“ын аны›тау“а;

- белгіленген нЇктедегі берілген уа›ыт ішіндегі жылу а“ынын аны›тау;

- берілген уа›ыт ішіндегі денеге берілген жЩне одан Щкетілген жылу мйлшерініЈ толы› шамасын аны›тау“а.

Характеристикалы› теЈдеу мына тЇрде жазылады:

.(2)

кезінде (1) теЈдеудегі бірінші мЇшені ескермеуге де болады. ПластинаныЈ орта бетініЈ , цилиндр осі Їшін шардыЈ центріндегі уа›ыт бірлігіндегі алын“ан орта температура мына теЈдеумен сипатталады:

;(3)осы денелердіЈ беттеріндегі температуралар:

;(4)

Бет ауданы бірлігінде уа›ыт ішінде суыту (›ыздыру) процесінде берілетін не Щкетілетін жылу мйлшері мына формуламен аны›талады:

Пластина, цилиндр, шар арнал“ан дененіЈ уа›ыт моменті ішіндегі кйлемі бойынша алын“ан дененіЈ орта йлшемсіз температурасы мына формулалармен аны›талады:

- реттелмеген ( ) - температураныЈ бастап›ы таралуы процестіЈ дамуына ерекше Щсер етеді;

- реттелетін ( ) - температураныЈ бастап›ы Щсері жо“алады;

- (стационарлы) т±ра›ты ( ) - барлы› нЇктелердегі температура ортаныЈ температурасына теЈ болады.

Арты› температура - б±л дене температурасы мен айналада“ы орта температурасы арасында“ы айырма модулі:

.(10)

кезіндегі жылуйткізгіштіктіЈ дифференциалды› теЈдеуін шешуі, дененіЈ кез келген нЇктесіндегі температура экспоненциалды заЈ бойынша йзгеруін кйрсетеді:

,(11)м±нда“ы - дененіЈ формасынан жЩне температурасыныЈ бастап›ы таралуынан тЩуелді т±ра›ты;

- кеЈістіктегі температура йзгерісін сипаттайтын,координаттар функциясы;

- оЈ ба“ытта йсетін сандар ›атарын кйрсететін т±ра›тылар ( ).

Реттеуші режим кезеЈі (11) теЈдеудегі ›атардыЈ бірінші мЇшесімен сипатталады:

.(13)(13) теЈдеу жылуйткізгіштіктіЈ реттеуші режимі кезкелген нЇктеніЈ арты› температурасыныЈ натуралды логарифмы уа›ыт бойынша сызы›ты› заЈмен йзгеретінін сипатталатынын кйрсетеді.

(13) теЈдеудіЈ сол жЩне оЈ жа“ында“ы бйліктерін уа›ыт бойынша дифференциалдаудан йткен соЈ, мына тЩуелділік шы“ады:

,(14)м±нда“ы - суыту (›ыздыру) ›ар›ыны, 1/с.
Осы дЩрістіЈ материалдарыныЈ негізгі тЇсініктеріЈ білЇі керек:

Стационарлы емес кезіндегі жылуйткізгіштік; йлшемсыз температура; арты› температура; суыту (›ыздыру) ›ар›ыны.

2 Реттелетін жылулы› режимін сипаттаныз

3 Арты› температура дегеніміз не?

4 Суыту (›ыздыру) ›ар›ыны дегеніміз не?

5 Суыту (›ыздыру) ›ар›ыны неден тЩуелді?
°сынылатын о›улы›тар
1 Бахмачевский Б.И. и др. «Теплотехника». - М.: Металлургиздат., 1969. – б.3-20

2 Нащокин В.В. «Техническая термодинамика и теплопередача». – М.: Высшая школа, 1980. – б.3-15

3 Асамбаев А.Ж. «Техникалы› термодинамиканыЈ негіздері» - 2006. – б.4-16

4 Баскаков Б.В., Берг О.К., Витт и др. «Теплотехника» - М.: Энергоатомиздат., 1991. – б. 4-11, б. 40-41

5 ЭнергетиканыЈ электронды› энциклопедиясы.

• 
  
  жүктеу/скачать 2.28 Mb.
  
  Достарыңызбен бөлісу: