Б. А. Джаамбаева Философия Оқулық
жүктеу/скачать 1.78 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Исаак Ньютон (1642-1727 жж.)
| (ойлаушы «Мен»). Оның түсінігінде «орындалмаған субстанция»
(орындалмаған нағыз) ӛз-ӛзіне тәуелді, «Орындалған субстанция» (орындалған нағыз) Декартша, ӛз-ӛзіне себепші Құдай ғана болып табылады. Қалғанының барлығы тіршілігі үшін «Құдайдың қатысына» мұқтаж болады, – деп «философия бастамасында» жазған. Декарт Құдайды – бұл «ұлы уақытшы», атқаратын қызметі, «табиғат заңдарын қалыптастыра, ӛзінің ағымына таныстыру...» танымның шындығына кепіл болады. Ақырында, Құдаймен жаратылған дүниені Декарт субстанцияның екі түріне бӛлген: материялдық және рухани материалдық субстанцияның ең маңызды атрибуттарымен (сипаттармен) «материялдық субстанция» ұзақтылығы мен бӛлінгіштігі шексіз болып табылады. Декарттың «материялдық субстанциясы» – бұл табиғат, онда барлығы механикалық заңдылықтарға тәуелді, нақты ғылым кӛмегімен анықтауға болатыны- математика мен механика. «Рухани субстанция» (ой, ойлаушы «Мен») құрамдас. Оған әуелі (тыс тәжірибенің) тумыстан болған идеялар тән. Айталық, бұл Құдай идеясы, ұғым уақыттың, аймақтың, сандардың, тұрпаттардың және т.б. Ӛзге сӛздермен, ақылда табиғи зейіндер идеясының жасаудағы бастамасы осы. Тап «тумыстан идеялар» ғылыми білімнің ақиқаттығына кепілдік береді. Исаак Ньютон (1642-1727 жж.) жаңа уақыт классикалық физиканы жасауды аяқтады. Оның шығармасы «Шыншыл философияның математикалық бастамасы» (1687 ж.). Ал үшінші кітабының басында Ньютон «философияны пайымдау ережесінің» тӛртеуін тұжырымдайды. Бұл ғылыми зерттеулерге бағынатын әдістнамалық заңдар. Ньютонның ойы бойынша, «жай табиғат және дүние-мүліктің себептерінің артықшылықтары», ол біркелкі. Демек, сезімнің негізінде дененің негізгі табиғи сипаттарын тағайындауға болады, ұзақтылық қаттылық, тұңғиықтық, қозғалыс секілді. Барлық осы сипаттарды сезімдерден шығаруға болады, индуктивті әдісті (меншіктіден – ортаққа; жайдан – күрделіге) пайдаланып айтамыз. Физик және математик секілді ойласақ, Ньютон индукция бірден- бір пәрменді рәсіммен ғылыми пікірдің құралымы болып табылады деп қарастырады. «Экспериментальды философия, ортақ индукция жолымен шығарылған, шындық немесе шындыққа ӛте жақын деп қарастыру керек, қарама-қайшы гипотезаға қарамастан, қиял болу мүмкішілігінен, басқа құбылыстары табылмағанша, солардың кӛмегімен бекітеді немесе шектеу қатарына қосу үшін» деп тұжырымдаған. Ньютон физикасы шындықты зерттейді, ал атқаратын қызметіне ол тартылыстың мәнін қазбаламайды, ол қозғалыста ӛмір сүреді және түсіндіреді, аспан, жер денелері секілді. жүктеу/скачать 1.78 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|