Б. А. Джаамбаева Философия Оқулық
жүктеу/скачать 1.78 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- «Қорқыныш туралы түсінік»
- 8.9. «Ӛмір философиясы»: А. Шопенгауэр, Ф. Ницше, А. Бергсон.
- Артур Шопенгауэр
| жалпыланған, сол сияқты Құдай турасындағы ойлар да жалпыланған.
Сондықтан кез келген парыз түптің-түбінде Құдай алдындағы парызың болып саналады. Жақын адамды сүю әр адамға парыз – сол сияқты Құдай алдындағы да парызың. Алайда адам бұл жерде Құдаймен қарым-қатынасқа түспейді, ол ӛзіне жақын адамымен қатынасады. Сол себепті кімде-кім Құдайды сүю менің парызым десе, ол қайталанғандық болып есептеледі («майлы май» деген сияқты қайталау болады). Бұл жерде этика назардан тыс қалды деген ой туындауы мүмкін, алайда бұл олай емес. Сенім арқылы этика басқаша, терең сипат алады. Кьеркегор ӛзінің шығармашылығында әр адамның бойында болатын қорқынышқа, оның мәніне христиандық тұрғыдан түсінік береді. Осы мәселеге арналған «Қорқыныш туралы түсінік» деген еңбегі формасы жағынан дидактикалық туынды. Ол осы шығармасын кекесінмен шығармаларының ішіндегі «ең жеңіл ұғынылатыны» деп кӛрсетеді. Онда қорқынышқа бастау болған алғашқы күнә туралы мәселе қарастырылады. Құдайдың пендесі Адамның күнәсі арқылы күнә әлемге енді, ал әр адамның күнәсі арқылы қорқыныш әрбір индивидтің санасына енеді. Бірақ қорқыныш күнәға әкелуі де мүмкін. Ең алғашқы күні – Адамның жасаған күнәсі қорқынышпен бірге ӛлімге баратын жолды да айқындады. Кьеркегордың философиясы ХХ ғасырда ғана қайта жаңғыра бастады. Дат философының ойлары Мартин Хайдеггердің, Карл Ясперстің, Лев Шестовтың, Жан Поль Сартрдың, Альбер Камюдің шығармашылығының зор әсер етті. Оны ӛмір философиясының және «экзистенциализм бастауларының» жаршысы болды деуге әбден болады. 8.9. «Ӛмір философиясы»: А. Шопенгауэр, Ф. Ницше, А. Бергсон. XIX ғасырдың екінші жартысынан кейінгі кезеңде Германия мен Францияда «ӛмір философиясы» деген атау алған жаңа ағым қалыптасты. «Ӛмір философиясының» негізін салушы Артур Шопенгауэр (1788-1869 жж.) рационализмді де, Гегельдің идеализмін де, Фейербахтың материализмін де сынға алды. Ол ӛзінің философиялық жүйесін «Кант пен Платонның және үнді буддистері идеяларының қоспасы» ретінде дүниеге келді деп айтты. Кант ұсынған категориялардың ішінен ол тек «себептілік» категориясын ғана мойындайды, дегенмен одан ӛзге уақыт және кеңістікті де категориялардың қатарына қосады. Практикалық ақылдың теориялықтан басымдылығы жӛніндегі Канттың ойларынан ӛзінің ерік бастауларының басымдылығы жӛніндегі ілімінің бастауларын кӛреді. Үнді философиясындағы «майя» ұғымы мен «нирванаға» берілу идеалы оның назарын ерекше аударды. Шопенгауэрдың ойынша, біздің тәжірибемізге феноменалдылық тән, ол категориялық тәртіпке түскен және «майяға» ұқсайтын ой-елестеріміздің жиынтығынан тұрады. Бізді қоршаған құбылыстар әлемі – субъектілердің (адамдардың) сезімдік-интуитивтік ой-елестерінің жиынтығы. Жер, теңіздер мен үйлер, адамдар, адамдардың тәні ой-елес нысандары болуымен мәнді. Сондай-ақ, субъект-адамдардың ӛздері де ой-елес нысаны болып табылады, сондықтан феномендер әлемі тіпті ой-елестен басқаша, ол буддалық «майя» секілді қиял әлемі. «Құбылыстардың» арғы жағында «жасырын заттар» әлемі бар, ол бір жүктеу/скачать 1.78 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|