АӨК қол жеткізу өнімнің артуының жетістіктеріне SWOT-сараптама

2.1.1.3.4. Агроөндірістік кешенннің өзекті мәселелері

1. 
   Ауылшаруашылық өнімінің жартыдан көп ішкі өнімі мал шаруашылығына келеді (61%), оның ішінде 56% тұрғындар шаруашылығы өндіреді, яғни негізгі өнімнің көбі жеке пайдалануға кетеді. Алайда ауылда ірі тауарлық өндірісті дамыту ғана қарқынды технологияны пайдалануға мүмкіндік береді, ауылшаруашылық өнімің терең өңдеуді енгізуге, қазіргі заманғы техниканы пайдалануға асылдандыру жұмыстарын жүргізуге ветеринарлық қызмет көрсету сапасын арттыруға және ішкі және сыртқы нарықта да бәсекеге сәйкес болуға мүмкіндік береді. Ірі ауылшаруашылық кәсіпорындары аймақты дамытуға ықпал етеді, ауыл тұрғындарының өмір сүру жағдайын арттыруға мүмкіндік береді.
   
2. 
   АӨК өнімінің бәсекелестігінің төмен болуы.
   
3. 
   Өңдеу кәсіпорындарының толық жүктелмеуі, негізінен дайын өнім нарығының болмауынан.
   

Бөлшек сауда айналысы көлемі жалпы алғанда оң динамиканы көрсетіп отыр 2013 жылы 497,6 млрд. теңге және алдыңғы жылмен салыстырғанда 7,8% артты. 2014 жылы – 561,5 млрд.теңге өткен жылғымен салыстырғанда өсу 5,5% болды.

Бөлшек сауда үлесі Қарағанды қаласында аз көлемде - 77,1%, Теміртауда – 9,3%, яғни тұрғындар саны көп елді мекендерде үлесі көп.

Бөлшек сауда көлемін арттыру қарқыны жаңа сауда нысандарын салу және қолданыстағы сауда нысандарын кеңейту арқылы жүргізіліп отыр сонымен қатар бір жұмыскерге шаққандағы жыл сайынғы орташа айлық еңбекақы номиналын арттыру арқылы жүргізіліп отыр.

Жалпы республикалық көрсеткіштегі сауданың үлес салмағы 2013 жылы -9,1% болды 2014 жылы - 8,7% болды. Соңғы 3 жылда бөлшек сауда тауар айналысы бойынша облыс Алматы, Астана және Шығыс Қазақстан облыстарынан кейін 4 орынды алып отыр.

Бөлшек сауда тауар айналысының негізгі көлемін базарда сауда жасайтын жеке сауда қызметін жүзеге асыратын жеке тұлғалар қамтамасыз етіп отыр.

2014 жылы «Базар» каналы арқылы бөлшек сауда тауар айналысы үлесі артқаны байқалып және «Сауда кәсіпорындарының» каналы арқылы бөлшек сауда үлесі артқан ол тұрғындардың өмір сүру деңгейінің артуын көрсетеді

Облыстағы көтерме сауда нарығында 2013 жылы 661,8 млрд. теңгеге тауар сатылды , ол 4,9% 2012 жылғы көрсеткіштен төмен. 2014 жылы - 759,5 млрд. теңге болды ол алдыңғы жылғы көрсеткіш деңгейінен 4,7% артық. Қаңтар – қыркүйек аралығында көтерме сауда айналысы көлемі 556,6 млрд.теңге болды.

Тауар айналысын арттыру үшін және облыс тұрғындарын жергілікті өндірушілердің ауылшаруашылық өнімдермен қамтамасыз ету үшін облыс қалаларында жәрмеңкелер өткізіледі:

- 2013 жылы 490 жәрмеңке өткізілді, Ауылшаруашылық тауарының жалпы сатылған көлем сомасы 1,5 млрд.теңге ;

- 2014 жылы - 355 жәрмеңке өткізілді сомасы 1,8 млрд.теңге ;

- 2015 жылы (қаңтар –қыркүйек ) -345 жәрмеңке 1,6 млрд.теңге .

Облыстағы тамақ өнімінің тұтынушылық нарығында 40 тамақ өнімі және универсалды базарлар жұмыс істейді. 4 коммуналдық базар: Қарағанды қ., Сәтбаев к., Қаражал к., Жаңаарқа аудандарында жұмыс істейді. Ол өнімді жеке базарларға қарағанда сату мүмкіндігі 10-15% бағаға төмен.

Одан басқа, сауда базарларында және ірі дүкендерде саяжай өнімдерін сатуға жеңілдетілген ақымен орын беріледі, барлығы облыс бойынша шамамен 800 орын берілген.

Сауда нысандарын қазіргі заманғы форматқа жеткізу мақсатында ББ «Бизнестің жол картасы 2020» біріге бағдарлама аясында 32 кәсіпорын сауда нысандарын салу мен қайта жөндеуге қолдау алды.