Басќару есебі туралы жалпы т‰сінік
жүктеу/скачать 0.81 Mb.
|
| Орташа баға әдісі — материалды кіріске алғанда егер оның параметры бірдей болса, онда ол бір ғана инвентарлық карточкада есепке алынады. Партиялар бойынша есеп жүргізілмейді. Жаңадан келіп түскен материалдар бүрындары келіп түскендермен біріктіріліп ортақ бағасы алынады. Нәтижесіңде материалдарды өндіріске жібер-генде бір есептік бағада бір партия болады — материалдардың жалпы құнын жалпы мөлшеріне (санына) бөлумен анықгалады, бірақ сақгау орыны ескеріледі, есептік формулада болған әрбір өзгеріс міндетті түрде сақтау индексімен толықтырылады. Орташа есептік баға мына төмендегі формула бойынша есептелінеді.
К - Б6х.-М6.к+Бк.6.-Мк6. мбк+мк6 мұндағы: Б^ — қорытынды есептік бағасы; Б6к — бастапқы есептік кезеңіндегі материалдың бағасы; М6к — бастапқы есептік кезеңіндегі материалдардын мөлшері (саны); Бк6 — кезең бойында келіп түскен материалдың бағасы; Мк6 — кезең бойында келіп түскен материалдардың мөлшері (саны). Қоймадан өндіріске босатылған материалдар қорларға қарағанда ФИФО әдісі бойынша өте төмен бағамен бағаланады. Әдіс жоғары деңгейдегі табыс пен сатылған өнімнің өте төмен өзіндік құнының есебіне әкеледі. Ал, ЛИФО әдісі іс жүзінде инфляцияның шамадан тыс жоғары болған жағдайында өте қолайлы әдіс екендігін көрсетті, өйткені шығынға жазылған материалдардың ағымдағы құны нарықгық бағаға барынша жақыңдатылған — бірінші кезекте соңғы сатып алынған 12ҒІҒО және ЫҒО (Ьазі іп - Ғігеі оиі) әдістерін пайдаланудың өте ескі тарихы бар. ЛИФО әдісі бастапкыда пішен есебі үшін пайдаланды. Өйткені, пішен маясынан тек маянын жоғаргы бетін алуға ғана болады, онда бірінші келіп тускен пішен ең соңғы кезекте пайдаланадьі. Керісінше, жүмыртканы ФИФО әдісі бойынша есептейді, өйткені сатуға бірінші түскен жүмырткалар, сол заматта сатылуы керек. Карсы жағдайда олар бүзылады. Кдзіргі кезде осы әдістер ШС-нің есептік саясатыньщ бір бөлігі боп табылады. ШС кез келген әдісті таңдай алады, бірақ тек біреуін ғана және оны материалдар есебінен бастап багалы кдғаздар есебімен аяқгап, барлық есептік процедураларда колданылуы керек. материалдар шығынға жазылды және оның есептік бағасы бірінші партиялардың бағасына қарағанда нарықтық бағаға жақын. Бұл әдісте материалдық қалдықтардың құны төмендейді, нәтижесінде табыстың есептік деңгейі төмендетіледі. Халықаралық стандарттарында қорлар мен аяқталмаған өндіріс есебінің әдістері есепке алынған шығындар (1) мен есепті кезеңнің нақты шығындарының (2) арасында тұрақты түрде тиімсіз (қолайсыз) шығындардың болатындығын ескертеді. Инфляция жағдайында не ФИФО әдісін, не орташа өлшенген бағаларын қолдануды жақгайды. Бірақта, біз өзіміздің тәжірибемізге сүйене отырып, оны керісінше санаймыз, яғни инфляция деңгейі жоғары болған сайын, инфляцияның жағымсыз зардаптарын жұмсартуға мүмкіндік беретін ЛИФО әдісі басымды болатын сияқты. Егер инфляция деңгейі болжанған сипатта болса, онда орташа бағалар әдісі жақсы нәтиже береді — қазіргі кездегі Қазақстанның тәжірибесінде осы әдістің кең таралғаны байқалады. Есепті бағалар бойынша шикізат пен материалдарды бағалайтын болсақ, онда міндетті түрде олардың — баға айырмасы айқындала түседі, сондықтан осы айырманы не қоймаға келіп түскен материалдарға, не ерекше шоттарға жатқызады (бірақ бүндай ерекше шоттар Қазақстанньщ 1997 жыддан бастап енгізілген шоттар жоспарында карастырылмаған). Сондықтан бүл кезде пайда болатын есептік бағалардын накты сатып алынған бағалардан ауыткуын әр тоқсанның соңында жауапкершілік орталықтарының шығындарына жатқызады. Осындай мәселелерге көңіл бөлмеудің саддарынан, оларда салық жүйесінің үйлесімділігі бүзылады, нәтижесінде айыппүл төлеуіне тура келеді. Егер ШС өзіне келіп түскен материалдардың сақтау және жеткізу бойынша шығындарын, жеткізіп берушіге, яғни сыртқы субъектінін шығындарына жатқызса және бүдан былай аталған шығындарды сатудың дебет шоттарына шығынға жазса, бірақ бұл заматта материалдардың өздері әлі өндіріске босатылмаса, яғни коймада түрса, онда бүндай шығындардың есебі 201 шотта жалғаса береді. Нәтижесінде, сату шоттарының дебепік айнальшы артады, (занды түлғадан табыс салығьша салық салу базасы төмендетілді) және 201 шоты бойыңша дебеттік айналымы да азайады (ШС мүлк салығының деңгейін төмендетеді). Егер де материалдар бойынша орын алған қателіктер, өзінің есептік кезеңінде есептен шығысқа шығарылса, ол қаржылық нәтижеге әсер етпесе де, бәрібір түзету жазбаларын, жазуға тура келеді. Материалдардық қорларды бағалау кезівде, жабдықтаушылар мен сатып алушылардың арасындағы келісім-щарт кезінде төденетін көлік шығыңдарының деңгейін анықтауға көмек беретін „Франк-бағалар" деп аталатын көлік шығынындарының жігін ажыратудың үлкен мәні бар. Бүгінгі күні экономикалық әдебиеттерде оның төрт негізгі варианттары белгілі болса, нақты өмірде олардьщ саны одан да көп болуы мүмкін: жүктеу/скачать 0.81 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|