Бастауыш мектеп оқушыларының гуманистік тәрбиесін қалыптастырудағы құзырлылық қатынас
жүктеу/скачать 134.55 Kb.
|
| Гуманизм – (лат. humanus – человеческий, свойственный человеку, человеколюбивый – адамшылық, адамға тән, адамшылығы бар) ертедегі ойшылдар мен педагогтардың құнды еңбектерінен бастау алады. Олардың қатарында Демокрит, Сократ, Платон, Аристотель, Плутарха, Сенеки, Квинтилиана, Тертуллиана, Августина, Аквината және т.б. жатқызуға болады. Оның дамуына маңызды үлес қосқандар батыстың танымал педагог-ағартушылары Я. А. Коменский, Д. Локк, Ж. Ж. Руссо, И. Г. Песталоцци, П. Ф. Гербарг, А. Дистервег және кеңес педагог-ғалымдары А.С.Макаренко, В.А.Сухомлинский.
Сухомлинскийдің пайымдауынша «жақсы сезім өзінің тамырымен балалық шаққа сапар жасауы қажет, ал адамшылық, ізгілік, қайырымдылық, мейірімділік еңбекте, қамқорлықта, қоршаған әлемнің әсемдігіне толқу жағдайында туындайды» деген екен. Бұлардың бәрі, айналып келгенде бүгінгі тәрбиенің гуманистік сипатын құрайды. Академик Д.С.Лихачев «Мен ХХІ ғасырды гуманистік мәдениетті дамыту ғасыры болады деп өзімше ойлаймын» – деп жазады. Демек, бүгінде тәрбие мәселесінде гуманистік принципті бірінші орынға қою, бұл әрине табиғи заңдылық болып табылады. Кезінде В.Г.Белинский «адамшылықты» тәрбие принципі ретінде қарастыра отыра, «тәрбиенің қаруы және делдалы махаббат, ал мақсаты – адамшылық болуы міндетті. Тәрбие балаларда шенеунікті, ақынды, қолөнершіні емес, адамды көруі міндетті» деп жазған. Қазіргі кезеңдегі тәрбиенің теориясы мен әдістемесінің дамуы (В. И. Андреев, Е. П. Белозерцев, Т. Н. Мальковская, Л. И. Новикова, И. П. Подласый, С. А. Смирнов, B. C. Селиванов, В. А. Сластенин, Н. Е. Щуркова және т.б.) педагогтарды тәрбиеде гуманистік сипаттың болуына және тұлғамен өзара әлеуметтік қарым-қатынас жасауға бағыттайды (тұлғалық-бағдарлық), соған сәйкес келесі міндеттерді шешуді жүктейді: 1) тәлімгерлерді жалпы адамзаттық құндылықтар жүйесімен таныстыру; 2) әрбір тұлғаның шығармашылық күшін анықтау; 3) тұлғаның еркіндік сезімін және объективті жағдайда өзіне-өзі баға бере алатын қабілетін қалыптастыру; 4) бірлескен өмірдің ережелері мен нормаларын құрметтеу; 5) еңбекке жағымды қатынасты орнату; 6) ұлтаралық татулық пен ұлттық құндылықтарды мақтаныш ету сезіміне негізделген тұлғааралық қарам-қатынас мәдениетін қалыптастыру және т.б. Тәрбие процесінде бұл міндеттерді шешу, келесі методологиялық және гуманистік принциптерді педагогтардың басшылыққа алу барысында жүзеге асады: 1) тұлғалық-бағдарлық ілім тұлғаны жоғары әлеуметтік құндылық ретінде тану; тәлімгерге қарым-қатынас тәрбие субъектісі ретінде қарастыру; 2) табиғатқа сәйкестілік – тәлімгерлердің жыныстық және жас ерекшеліктерін ескеру; 3) мәдениетке сәйкестілік – халықтың ұлттық дәстүрлеріне арқа сүйеу; 4) тұлғааралық қарым-қатынасты ізгілендіру; Гуманистік принциптер: 1) тәрбиеленушінің құқығы мен еркіндігін сыйлау; 2) оның сезіміне арқа сүйеу; 3) жеке басына шамаға лайық және ақылға сыйымды ойластырылған талаптар қою; 4)қойылған талаптарды орындаудан бас тарту жағдайында да, оның позициясын сыйлау; 5) өз бетінше болуы құқығын сыйлау; 6) тәрбиесінің нақты мақсатын оның санасына жеткізу; 7)оған қажетті тәрбиелік сапаны күштемей қалыптастыру; 8) ар-намысына, абыройына нұсқан келтіретін, қорлайтын дене және басқадай жаза түрлерінен бас тарту; 9) белгілі бір себеппен оның сеніміне қарама-қайшы келетін сапаларды қалыптастыруға қарсы болу құқығын тану; 10) педагогикалық ықпал ету процесінде оның келеңсіз жақтарын алдын-ала ескерту; 11) оның қызығушылығын, талғамын, қалауын, қажеттілігін есепке алу. Гуманистік бағыттағы тәрбие жүйесінің белгілері. мектептің тәрбие жүйесінің дамуында бірыңғай тұжырымдаманың болуы; салауатты өмір сүру салтын қалыптастыру; балалардың тәрбиелік әрекеттерін ұйымдастырудың ұжымдық, топтық және жеке-дара формаларының өзара ықпалдастығы және әрекеттестігінде үйлесімділіктің болуы; балалардың әртүрлі ұжымдары мен бірлестіктерінің жан-жақты әрекетінің болуы жүктеу/скачать 134.55 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|