Білім алушыларды тәрбиелеуде қҰндылықҚа бағытталған тәсілді жүзеге асыру бағдарламасы

341 
3. Түрлі мәселелерді шешу үшін, мысалы, шиеленісті жеңілдету, 
эмоционалды тонды арттыру және т.б., адамдар өздерінің өмір сүру дәстүрлерін 
әдет - ғұрып, салт-дәстүр, рәсімдер, жөн- жоралғылардан іздейді және жасайды. 
4. Отбасылық дәстүрлер мен әдет-ғұрыптарды бала мен ересектер 
арасындағы байланыстың бір түріне жатқызуға болады. Отбасылық дәстүрлер 
белгілі бір дәрежеде қарым-қатынастың эмоционалды фонының «түсін» 
анықтайды, сайып келгенде баланың жеке басының қалыптасуына әсер етеді. 
5. Жеке тұлғаны қалыптастыруға әсер ететін түрлі әлеуметтік 
факторлардың бірі – отбасы. Дәстүр бойынша, отбасы-тәрбиенің басты 
институты. Білім беру жүйесінің нәтижесі жеке тұлға болып табылады – өзінің 
жеке ерекшеліктерімен әлемге, айналасындағы адамдарға және өзіне деген 
көзқарасымен, яғни отбасы баланың жеке басын қалыптастыруға жағдай 
жасайды. 
6. Баланың жеке басын қалыптастыру үшін қолайлы жағдайлар даму 
бағыттарының мазмұнын «нені дамыту керек», «қалай дамыту керек», «не 
арқылы дамыту керек» оларды жүзеге асыру нысандарын анықтайды. 
7. Баламен үнемі психологиялық байланыс – бұл барлық ата-аналарға 
бірдей ұсынылатын тәрбиеге қойылатын әмбебап талап. Байланыс әр баланы 
мектепке дейінгі жастан бастап тәрбиелеуде қажет. 
Отбасының өмір салтын, оның психологиялық атмосферасын анықтайтын 
отбасылық функциялардың жиынтығы отбасылық дәстүрлер мен әдет-ғұрыптар 
болып табылады. Олар бір отбасын екіншісінен ажыратады, оған даралық пен 
өзіндік ерекшелік береді. Ұлттық дәстүрлер мен әдет-ғұрыптар психологиялық 
атмосфераға жағымды әсер етеді, осылайша баланың дамуы мен тәрбиесінің 
жағдайларын анықтайды.
«Қара шаңырақ» - отбасылық клубының жобасы [47] 
Түрі: Жоба 
Тақырыбы: «Қара шаңырақ» 
Клубтың бағдарламасында:
- қазақ отбасылық дәстүрлері, отбасылық тәрбие мәселелері бойынша 
қызықты әңгімелер өткізу; 
- қазақ халық мәдениетін, салт-дәстүрлерін, ұлттық өнерін, халық ауыз 
шығармаларын зерттеу; 
- ата-аналардың жетекшілігімен қолөнер үйірмесі (кесте тігу, пішу және 
тігу), «Шебер қолдар» (ойыншықтар, қолөнер және т. б.) жасау, «Аспаздық 
өнер» (ұлттық тағамдар) және мәнерлеп оқу, хореография, театр үйірмелері, ән 
айту, гүл өсіру үйірмелерінің жұмысы; 
- театрға, мұражайға экскурсия жасау, көрмелерге бару; 
- бірлескен жорықтар, серуендер, табиғатта демалуды ұйымдастыру; 
- халық дәстүрлерін, мерекелерін жаңғырту; 
- отбасылық спорт жарыстары, конкурстар, ойындар ұйымдастыру; 
- тұрмысы нашар отбасыларға көмек көрсету іс-шараларын ұйымдастыру 
қарастырылған. 

342 
Бұл бағдарламада ата-аналар балалардың Отанға, халыққа, ұлттық 
мәдениетке, еңбекке, табиғатқа, өзіне, қоршаған адамдарға қол жетімді, 
қызықты және эмоционалды-қанық нысанда адамгершілік қатынасын 
қалыптастыруға мүмкіндік беретін қазақ отбасылық дәстүрлерінің тәрбиелік 
әлеуетіне сүйенеді.
Осыған байланысты аталған отбасылық клуб жұмысы балалармен мінез-
құлықтың тұрақты моральдық нормаларын қалыптастыруға ықпал ететін 
жүйелі белсенді тәрбие жұмыстарын жүргізеді.
Отбасылық клубтың сәтті жұмыс істеуі көбінесе алдыңғы кезеңдерде 
жүргізілген, мақсатты ұйымдастырылған іс-шаралардың кезең-кезеңімен 
қамтамасыз етілуі. 
Осылайша, ұлттық отбасылық тәрбие арқылы біз осы этникалық топ үшін 
тарихи қалыптасқан отбасы мүшелері, отбасы мен қоғам арасындағы тұрақты, 
әлеуметтік-нормаланған қатынастар жүйесін түсінеміз, олар адамның 
моральдық құндылықтарына, идеяларына, адамгершілік бейнелері мен 
мұраттарына сәйкес адамның маңызды рухани-адамгершілік қасиеттерін 
қалыптастыруға бағытталған. 
«Қара шаңырақ» Отбасылық клуб бағдарламасы 
ХIX ғасырда В. И. Даль түсіндірме сөздікте клуб сөзінің анықтамасын 
«...жиналыс, әңгіме мен хобби үшін арнайы бөлмеде жиналатын тұрақты 
қоғам» - деп береді. Қазіргі энциклопедиялық сөздікте клуб «қоғамдық ұйым, 
әртүрлі мүдделермен, сондай-ақ демалу мен көңіл көтерумен байланысты 
қарым-қатынас мақсатында ерікті түрде біріктірілген адамдар тобы» деп 
түсіндіріледі. 
«Қара шаңырақ» клубы – отбасылық клуб. Оның қызметін жоспарлау мен 
ұйымдастырудағы жетекші рөл оқушылардың ата-аналарына тиесілі.
Клубтың басты мақсаты: мектеп пен отбасының бірлескен қоғамдық – 
маңызды қызметі үшін жағдай жасау. Клуб жұмысы келесі принциптерді ескере 
отырып құрылады: 
- сенім қағидасы; 
- еріктілік принципі; 
- сана мен белсенділік принципі; 
- тәрбиелік әсердің келісімділік мен бірлік қағидасы. 
Ата-аналар қоғамдастығы мен педагогтердің тәрбие қызметінің бірыңғай 
бағыттылығын қамтамасыз ететін негізгі шарт – отбасылық дәстүрлер өзегі 
болып табылатын халықтық тәрбие жүйесінің құнды тәжірибесіне сүйену.
Бұл клубтың бағдарламасында: 
- қазақ отбасылық дәстүрлері, отбасылық тәрбие мәселелері бойынша 
қызықты әңгімелер;
- қазақ халық мәдениетін, салт-дәстүрлерін, халық өнерін, халық ауыз 
шығармаларын зерттеу; 
- ата-аналардың жетекшілігімен қолөнер үйірмесі (кесте тігу, пішу және 
тігу), «Шебер қолдар» (ойыншықтар, қолөнер және т. б.) жасау, «Аспаздық 
өнер» (ұлттық тағамдар) және мәнерлеп оқу, хореография, театр үйірмелері, ән 
айту, гүл өсіру үйірмелерінің жұмысы; 

343 
- театрға, мұражайға экскурсия жасау, көрмелерге бару; 
- бірлескен жорықтар, серуендер, табиғатта демалуды ұйымдастыру; 
- халық дәстүрлерін, мерекелерін жаңғырту; 
- отбасылық спорт жарыстары, конкурстар, ойындар ұйымдастыру; 
- тұрмысы нашар отбасыларға көмек көрсету іс-шараларын ұйымдастыру.
Клубтың үлгілік бағдарламасы. 
Әңгімелер 
1. Тәрбие негізі – ұлттық педагогика 
2. Дана халқымыздың «нені ексең – соны орасың» дейді, «Сен әкеңе бүгін 
қалай қарасаң, ертең балаң да саған солай қарайды» деген сөз бар (ата-аналарға 
құрметпен қарау туралы). 
3. «Достық шынайы сезіммен, ал отбасы өзара сыйластықпен берік» 
(отбасындағы адамгершілік қарым-қатынастар туралы). 
4. Балалар мен ата-аналарға арналған ауызша журнал: «Үш нәрсе адамға 
құрмет көрсетеді: шөлде қазылған құдық; өзенге салынған көпір; жолға 
отырғызылған ағаш» (моральдық әрекеттер туралы). 
5. «Ата - асқар тау, ана - бауырыдағы бұлақ, бала - жағасындағы құрақ» 
(ата-ана билігін құрудың дұрыс негіздері туралы). 
6. «Бала тәрбиесі бесіктен басталады» (қазіргі балаларды тәрбиелеуде 
халық даналығын қолдану туралы). 
7. «Еңбек – адам көркі, адам – заман көркі». Ұлттық отбасылық 
дәстүрлерде балаларды еңбекке баулу 
8. Әңгіме «Бастауыш сынып оқушыларын адамгершілік тәрбиелеудегі 
қазақ отбасылық дәстүрлерінің рөлі»
9. «Бала тәрбиесіндегі ынталандыру мен жазалау мәселелері» (ұлттық 
тәрбие әдістерінің баланың жеке басының адамгершілік қалыптасуына оң әсері 
туралы). 
Сонымен қатар қазіргі кезде мектепер мен қоғамдық ұйымдарда 
төмендегі іс-шараларды өткізу дәстүрге айналған: 
1. «Наурыз» мерекесі – көктемді қарсы алу 
2. «Әжемнің сандығы» ұлттық отбасылық дәстүрлерді білуге арналған 
Отбасылық байқау. 
3. Ертегілер еліне саяхат. Қазақ халық ертегілерінің желісі бойынша 
сахналық кеш.
4. «Жұлдызды сәт» отбасылық викторинасы (халық мақал-мәтелдерінің 
үздік білгірі конкурсы). 
5. Ұлттық спорттық және қозғалмалы ойындарға негізделген отбасылық 
спорттық жарыстар.
6. «Әкем, анам, мен – тату-тәтті отбасы» отбасылық сайысы» 
7. «Әке-бәйтерек, бала оның жапырағы» Әкелер мен ұлдардың отбасылық 
жарыстары. 
8. «Қыз-ана» отбасылық сайысы. 
Сондай-ақ, отбасылық тәрбие мәселелері бойынша ата-аналарға арналған 
кеңес беру пункттері жұмыс істейді. 

344 

жүктеу/скачать 5.22 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: