Білім алушыларды тәрбиелеуде қҰндылықҚа бағытталған тәсілді жүзеге асыру бағдарламасы
ЕҢБЕК ТӘРБИЕСІНІҢ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ЖӘНЕ ОТАНДЫҚ
жүктеу/скачать 5.22 Mb. Pdf көрінісі
|
| 1 ЕҢБЕК ТӘРБИЕСІНІҢ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ЖӘНЕ ОТАНДЫҚ
ТӘЖІРИБЕСІН ТАЛДАУ Білім ұйымдарындағы еңбек тәрбиесінің халықаралық тәжірибесі Германия. Германияда еңбек тәрбиесінің мазмұны белгілі бір қалыптасқан дәстүрге қарамастан, қазақстандық тәжірибеден айтарлықтай ерекшеленеді. Германия мен Қазақстанның мектеп оқушыларына еңбек тәрбиесін ұйымдастыруды салыстыру көптеген айырмашылықтарды көрсетеді, бұл әлеуметтік-мәдени жағдайлардың, ең алдымен тарих, дәстүрлер мен менталитеттің айырмашылығымен түсіндіріледі. «Made in Germany» белгісі бүкіл әлемде неміс өндірушілерінің еңбегімен қамтамасыз етілген жоғары сапа белгісі ретінде қабылданады. ГФР өндірістік әлеуеті жоғары штаттардың бірі болып саналады және немістердің өз пікірі бойынша «Германияда өнімділіктің деңгейін анықтайтын шешуші факторлар нарықтық экономика мен кәсіптік, кәсіпке дейінгі дайындықтың жүйесі болып табылады» [3,4]. Еңбектегі ұқыптылық, адалдық және нақтылық немістерге тән ұлттық қасиеттер және олардың қалыптасуына жалпы білім беру жүйесі айтарлықтай үлес қосады. Бұған, мысал, жүйенің өзіндік дәстүрлері мен құрылымы: көптеген білім беру мекемелерінде бастауыш сыныптан кейін бала гимназияға, нақты немесе негізгі мектепке барады. Германияның негізгі және нақты мектептерінде еңбек тәрбиесінің әр түрлі үлгілері бар (олар оқушылардың кәсіби өзін-өзі анықтау формаларына да жатады): еңбек сабақтары, өндірістік практика, мамандандырылған қосымша курстар, мектеп серіктестіктері, кәсіпорындарға, әлеуметтік серіктестік институттарына экскурсиялар, патронат, үйірмелер мен факультативтер, жәрмеңкелер, жобалар және басқалары [5]. Мысал ретінде еңбек зерттеулерін келтіруге болады. Зерттеулер міндетті таңдау курсы ретінде нақты және негізгі мектептердің білім мазмұнына енеді. Білім мазмұнының құрамына үш жеке пән кіреді: үй шаруашылығы, техникалық жұмыс, экономикалық білім негіздері, осы пәндер арқылы оқушыларға пәндердің негіздері, алған білімдерді іс жүзінде қолдану және сол саладағы мүмкін кәсіптер туралы түсінік беріледі. 7-сыныпта оқушы технологияларды, жұмсалатын уақыт пен күштің шығынын, материалдарды, жоспарлау мен сапаны анықтауды үйрене отырып, өз тұтынуы үшін тауарлар шығаруды үйренеді. 8-сынып оқу бағдарламаларына «Тапсырыс берушінің тапсырысы бойынша өнім шығару» тақырыбы енеді, оқушы тауар өндіруге тапсырыс қабылдайды (әдетте туыстары немесе достары) және өнімге қойылатын талаптарды, оның өзіндік құны, сипаттамалары және өндіріс уақыты кіретін тиісті келісімшарт жасайды. Шартқа сәйкес өнім өндірісі ГФР мен ЕО-да қолданыстағы өнімнің сапа нормативтері мен ең тиімді әдістеріне сәйкес жүзеге асырылуы керек. Сонымен, Германия мектептері өз тәрбиеленушілерін өнімді еңбекке ғана үйретпей, сонымен бірге оларда тәртіп, еңбексүйгіштік, тиянақтылық, 456 жетілдірушілік, ұқыптылық, еңбексүйгіштікті тәрбиелеп, қорытындысында «Made in Germany» брендін қалыптастырады. 9-сынып оқушылар кәсіпорындарда өндірістік тәжірибені белсенді өту мүмкіндігіне ие болады. Еңбекке баулу мақсатында өндірістік тәжірибеге техникалық сызу, еңбекті ұйымдастыру, іс жүргізу, үй шаруасы және басқа да қосымша пәндер енуі мүмкін. Неміс мектеп оқушыларына қоғамдық пайдалы жұмыстар ұйымдастырылған, ол: патронат аясында, сыныптан тыс жұмыс, сыныптағы жұмыс үлгілерінде болады. Мысалы, бірқатар елдерден келген бірінші сынып оқушыларының ата-аналары мектептерде кезекшілік кестесі бар екенін, ал тақтаның тазалығын, үлестірмелі материалдар мен сыныптағы тәртіпті қадағалау үшін кезекшілерді жеке-жеке тағайындауға болатынын атап өттті. Осы үлгідегі қоғамдық жұмыстар оқушылардың міндеті болып табылады. Қандай да бір жұмыс түрін тек өзі үшін ғана емес, кез-келген адам үшін де жасау әдеті - неміс қоғамында әлеуметтендірудің қажетті шарты, мұнда тіпті үйлердегі кіре берісті және тротуарларды тұрғындар өз еріктерімен кезекшілік құрып тазалап отырады. 1-5 сыныптардан бастап балалар кабинеттерді сыпырады, үстелдерге орындықтарды көтереді, парталарды сүртеді, қоқыстарды шығарады, тақтаны жуады, гүлдерді суарады, кезекпен мектеп ауласын тазалайды, гүлзарларға гүлдер отырғызады, арамшөптерді жұлады, сонымен бірге жасөспірімдерге ағаш отырғызуға, жылыжайда - көкөніс өсіруге, ал орта мектеп оқушыларына - бастауыш сынып оқушыларына қамқорлық жасауға сенім артып, тапсырма беріледі. Осыған ұқсас тәжірибе кезінде кеңестік мектептің үлгілі сипаттамасы болғанын, бірақ оның қалыптасқан әдеттері мен тәртібі немістің тұрмыстық өмірінде терең тамыр жайғанын ерекше атап өту керек. Бірақ, Германияда оқушыларға кабинеттердегі еденді жууға рұқсат етілмейді. Мысалы, бірқатар өңірлерде бюджеттің қысқаруына байланысты техникалық персонал қысқартыла басталды, сол кезде мектеп әкімшілігі оқушыларға кабинеттердегі еденді жууға сеніп тапсырды, бірақ бұл көптеген ата-аналардың қатты наразылығын тудырды, өйткені дәстүрлі мектепте оқушылардан баспалдақтарды, кабинеттер мен демалу орындарын жууға талап қойылмайды [6]. Германияда мектеп оқушыларының технологиялық дайындығы әр түрлі. Технологиялық дайындық үлкен прагматизммен сипатталады, білім мазмұны нақты өңірлік қажеттіліктерді шешуге бағытталады. Осыған байланысты өңірлердегі белгілі бір білімнің арасындағы айырмашылық әр түрлі мазмұнды болжайды және технологиялық білім берудің бірыңғай мемлекеттік стандартының жоқтығын көрсетеді. Германияда оқушыларды жынысына қарап бөлмей, олардың технологиялар мен үй шаруашылығын зерттеуге қатысуына үлкен көңіл бөледі. Жобалық іс-әрекеттерді оқытудың маңызды аспектісі болып қолданбалы оқыту бөлімі табылады: мектептің барлық мұғалімдерінің қатысуы және кеңес беруі арқылы сынып жетекшілері басқаратын ұжымдық жобалар жүзеге асырылады. 457 Оқушыларда «негізгі құзыреттіліктер» деп аталатын жалпы кәсіби құзыреттілікті қалыптастыру маңызды міндет болып есептеледі. «Негізгі құзыреттіліктер» кәсіптік маңызды сипаттар, олардың қазіргі заманғы технологиялар мен өзгермелі әлеуметтік-экономикалық шарттарын, сан алуан мамандықтар жүйесінің жеке көріністерін қарастырады. Бұл құзыреттіліктер тәжірибелік маманға дерексіз және шығармашылық ойлауға, шешімді қабылдауға және жүзеге асыруға, өзін-өзі жүзеге асыру қабілеттілігін және басқа да қасиеттерді дамытуға мүмкіндік береді. Тәжірибе көрсеткендей, неміс мектептерінде технологиялық оқыту жалпы технологиялық негіздерді оқумен қатар, жұмысшы мамандықтары бойынша аттестаттау жүйесі арқылы жастардың әлеуметтік және еңбекке бейімделуін арттыруға жағдай туғызатын алғашқы кәсіптік білім алу мүмкіндігін қарастырады. жүктеу/скачать 5.22 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|