Білім алушыларды тәрбиелеуде қҰндылықҚа бағытталған тәсілді жүзеге асыру бағдарламасы

546 
 
қоғамдық қызмет; 
 
мұғалім мамандығына құштарлық; 
 
балаларға деген шынайы сүйіспеншілік; 
 
балалар мен балалық шаққа деген қамқорлық және адамгершілік 
қатынас; 
 
мұғалімге жоғары талаптар; 
 
дамыған коммуникативтік дағдылар; 
 
оқушыларды, әріптестерді, ата-аналарды және басқалармен тіл 
табыса білу; 
 
қарым-қатынас кезінде сыпайылық. 
3.Профессиограммаға сәйкес мұғалімнің дағдылары: 
 
білім беру процесінің барлық субъектілерімен іскерлік қарым-
қатынас орната білу; 
 ақпараттық дағдылар мен дағдыларға ие болу; 
 өз ойларыңыз бен идеяларды анық, қисынды және оңай білдіру, 
әңгімелесушіге ақылға қонымды қарсы тұру мүмкіндігі; 
 өзіңізге назар аудара білу, оқушыны сіздің қолдаушыңыз және 
досыңызға айналдыру. 
 кәсіби міндеттерді сапалы орындау мұғалімнен келесі дағдыларды 
талап етеді, олар профессиограммада да көрінеді. Бұл дағдыларды жүзеге асыру 
мұғалімнен өз жұмысының және жалпы өмірінің іскерлік сипатын қамтамасыз 
етуге қабілетті жоғары эмоционалды көңіл-күйді талап етеді. 
4. Профессиограммаға сәйкес оқытушының қызметі: 
 
Ақпараттық функция - белгілі бір білім беру ақпаратын 
оқушыларға сапалы таратуды қамтамасыз етеді. 
 
Дамытушылық функция - оқушылардың қиялын, ойлау 
қабілетін, сөйлеу қабілетін, әр түрлі дағдылары мен қабілеттерін және т.б., яғни 
баланың жеке тұлғалық дамуын дамытуға бағытталған. 
 
Бағдарлау функциясы - оқушылардың әртүрлі ақпарат пен 
ақпарат көздеріне бағыттылығын жүзеге асыруды, сондай-ақ дұрыс 
адамгершілік құндылықтарды таңдауға көмектесуді көздейді. 
 
Жұмылдыру функциясы - кәсіби қызметті жүзеге асыру үшін 
барлық қолда бар білім мен дағдыларды жұмылдыруды көздейді. 
 
Құрастырушы функциясы - оқу сессиясын, сыныптан тыс 
жұмыстарды, өзіндік жұмыстарды, оқушылармен қарым-қатынасты және т.б. 
жобалау. 
 
Коммуникативтік функция - оқушылармен, ата-аналармен, білім 
беру мекемесінің әкімшілігімен және т.б.мен тиімді қарым-қатынасты жүзеге 
асыруға бағытталған. 
 
Ұйымдастырушылық функция - белгілі бір іс-әрекет шеңберінде 
оқушыларды, мұғалімдерді, ата-аналарды және өзін ұйымдастыруды көздейді 
(сабақ, сыныптан тыс жұмыстар, жорықтар, экскурсиялар және т.б.). 
 
Зерттеу функциясы - белгілі бір қасиеттер мен олардың даму 
деңгейін анықтау мақсатында жеке оқушының да, оқушылардың тобының да 
зерттеу жұмыстарын жүргізу мүмкіндігін қамтамасыз етеді. 

547 
5. Мұғалімнің жеке басының қасиеттері: 
 әдептілік сезімі; 
 бақылау; 
 өзін-өзі бақылау; 
 тапқырлық; 
 қаттылық; 
 дәлдік; 
 сөздері мен іс-әрекеттеріңдегі жүйелілік; 
 сырттай ұқыптылық және ұқыптылық. 
Сонымен, мұғалімнің профессиограммасы - бұл мұғалімнің толық 
біліктілік сипаттамаларын, оның жеке және кәсіби қасиеттеріне, сондай-ақ 
дайындық деңгейіне қойылатын талаптарды қамтитын құжат. 
Кәсіптік бағдар беру мәселелерін зерттеу барысында жалпы білім беретін 
мектептер мен колледждердегі оқушылардың 49% -ында болашақ мамандық 
таңдауда сенімді нұсқаулар жоқ екендігі анықталды 36. Кәсіптік 
бағдарлаудың кешенді тәсілінің жетіспеушілігі жиі кездеседі, бұл көбінесе жаңа 
оқу жылы басталар алдында колледждер мен орта мектептер өкілдерінің 
келуімен шектеледі 37.Үздік халықаралық тәжірибе белгілі бір кәсіпке 
қажетті баланың жеке қызығушылықтары мен бейімділіктерін анықтау 
мақсатында сауалнамалар, тестілер, консультациялар, ата-аналармен бірлескен 
іс-шараларды қамтитын бірқатар шаралар жиынтығына негізделген. 
Оқушылармен жүйелі кәсіптік бағдар беру жұмысын құру бойынша 
шаралар қабылданды. Бүгінгі күні Қазақстан Республикасының Білім және 
ғылым министрлігі «Атамекен» ҰКП-мен, жергілікті атқарушы органдармен 
бірлесіп, мектеп оқушылары арасында жүйелі кәсіптік бағдар беру жұмысын 
құру, соның ішінде оқушылардың бейімділігін кәсіптік бағдарлау 
диагностикасын жүргізу, кәсіпқойларға кеңес беру бойынша мұғалімдер мен 
психологтардың құзыреттілігін кеңейту жұмысын жүргізуде. Мектеп 
оқушыларын мамандық таңдауға дайындау, кәсіптік бағдар беруге көмек 
көрсету бойынша білім беру ұйымдарының қызметін оңтайландыру мақсатында 
9-11 сынып оқушыларына кәсіптік бағдар беру күнін өткізу тәртібі бекітілді 
(Қазақстан Республикасының Білім және ғылымы Министрлігінің бұйрығы 
03.24.2016 ж. № 214). «Технология» пәнінің орнына бастауыш және негізгі орта 
білім берудің типтік оқу бағдарламаларына сәйкес оқушылардың нақты жұмыс 
дағдыларын дамытуға бағытталған «Көркем еңбек» пәні енгізілген
38. 
Жастардың ойдағыдай әлеуметтік интеграциясы жеке тұлғаның кәсіби 
траекториясын саналы түрде таңдауымен мүмкін болады. Сондықтан кәсіптік 
бағдар беру жұмыстарының әртүрлі әдістерін жүйелеу, интеграциялау және 
институттандыру қажет. Халықаралық сарапшылар «Қазақстанда жастарға 
кәсіптік бағдар беру құралдары жеткілікті деңгейде дамымаған. Қолданыстағы 
кәсіптік бағдар беру әдістері шашыраңқы және еңбек нарығының техникалық 
мамандарға деген нақты қажеттіліктері туралы ақпарат бермейді», - деп 
мінездеме берді [39]. Колледж түлектері арасында жүргізілген сауалнамаларға 
сәйкес 49% -і өз мамандығы бойынша жұмыс істемейтін болып шықты [40]. 

548 
Мұның бір себебі - мектеп оқушылары арасында болашақ мамандығы туралы 
нақты идеялардың болмауы.
Әлемдік тәжірибеде жүйелі кәсіптік бағдар беру жұмысында айтарлықтай 
тәжірибе жинақталған. Бұл талап етілетін мамандықтар бойынша мамандарды 
даярлауға және оларды өндірісте шоғырландыруға ықпал етеді және жұмысқа 
орналасу мәселесін ғана емес, сонымен қатар кәсіпті жеке таңдау мәселесін де 
шешеді. Кәсіптік бағдар беру үшін «Болашақ Жол бастауы» республикалық 
/өңірлік жобасын, соның ішінде кәсіптік оқытуды, кәсіби тестілерді, Қазақстан 
Республикасындағы жаңа кәсіптер мен құзыреттер атласын іске асыру 
ұсынылады. 
«Болашақ жол бастауы» - бұл 1-11 сынып оқушыларына арналған ерте 
кәсіптік бағдарлау жобасы. Бұл жобаның ерекшелігі - балаларға кәсіпті немесе 
таңдау әдісі үйретіледі. Қазіргі әлемде мамандықтар өте тез өзгеріп, жаңалары 
пайда болады. Өзгермелі әлемде мамандық таңдау үшін қандай 
мамандықтардың бар екенін білу жеткіліксіз. Өз жолыңды таңдай білу 
маңызды. Өзіңнің даму траекторияңы таңдау үшін өзіңнің күшті және әлсіз 
жақтарыңызды түсініп, саналы түрде шешім қабылдау маңызды. 
Жобаға қатысу барлық оқушылар үшін ақысыз болуы керек. Онлайн-
сынақтарға тіркелу және қатысу бір платформада жүргізілуі керек, сонымен 
қатар мобильді нұсқасы болуы керек. Жеке кабинетте қатысу нәтижелері 
көрсетіледі, тіркеу цифрлық профильді сақтау және практикалық іс-шараларды 
таңдау үшін қажет. 
Бірінші 
кезең 
қатысушының 
кәсіби 
қызығушылықтары 
мен 
бейімділіктерін анықтауға, мамандықтар әлемінен хабардарлығын бағалауға, 
олардың мықты жақтары мен даму аймақтарын анықтауға көмектесетін тестер 
мен интерактивті ойындардан тұратын онлайн-диагностика болуы керек. 
Қатысушы сынақтардан қаншалықты көп өтсе, соғұрлым жүйе оның 
қызығушылықтарын дәл анықтайды және қолайлы практикалық шаралар мен 
ұсыныстарды таңдайды. Тест нәтижелері қатысушының цифрлық профилінің 
бөлігі болады. Барлық тестілер психология және кәсіби бағдар беру 
саласындағы дәлелденген ғылыми теориялар негізінде жасалып, отандық және 
шетелдік ғалымдардың еңбектеріне сүйеніп, алдын-ала апробациядан өтуі 
керек. 
Екінші кезең практикалық іс-шаралар болуы керек - бұл кәсіби тестер, 
мұнда қатысушылар тәлімгердің басшылығымен өздерін қызықтыратын 
құзыреттіліктермен танысады және нақты кәсіби қызметтен алынған 
тапсырмаларды орындайды. Мысалы, олар машинада бөлшекті ұнтақтайды, 3D 
принтерде макетін басып шығарады, код жазады, тәтті десерт дайындайды және 
т.б. Іс-шаралар әр түрлі күрделілік пен ұзақтық деңгейінде болуы мүмкін және 
алдын-ала дайындықсыз және арнайы білімсіз әр балаға қол жетімді болады. Іс-
шараларды жеке (барлық шектеулер жойылған кезде) және онлайн форматта 
өткізуге болады. Ата-аналар балалары қандай іс-шараларға жазылғаны туралы 
хабарлама алады және оның қатысуын келіседі. 
Жеке оқу жоспарын құруға арналған ұсыныстар жобаға қатысудың 
нәтижесі болып табылады. Онлайн-диагностиканың нәтижелері оқушының 

549 
жеке кабинетіңде өткеннен кейін бірден пайда болады, келесі қадамдар 
бойынша ұсыныстар - кәсіби сынақтардан өткеннен кейін өткізіледі. 
Негізгі және орта мектеп оқушылары үшін білім бөлімдері ӨКП-мен бірге 
ауданның кәсіпорындары мен ұйымдарында мектеп оқушылары үшін «Тәжірібе 
алаңы» өндірістік практиканы ұйымдастыруға кеңес беріледі. 
Тәжірибе алаңдары жұмысының мақсаты мектеп оқушыларына болашақ 
мамандықтары туралы шешім қабылдауға көмектесу және еңбекке деген 
қызығушылық пен мәдениетті қалыптастыру мақсатында мектеп оқушыларын 
компаниялардың / өндірістік кәсіпорындардың жұмысына қатыстыруды жүйелі 
негізде құру болып табылады. 
«Тәжірібе алаңы» іске асыру барысында келесі міндеттер шешіледі: 
 оқушыларда қазіргі еңбек нарығы, кәсіпкерлік, қажетті кәсіби
дағдылар туралы түсініктерін кеңейту; 
 мансапты анықтау үшін шабыт алу және мамандықтың мәнін табу; 
 өңірлік кәсіпорындар / компаниялар ұжымдарының жұмысына деген
оң имиджді және құрметті қалыптастыру; 
 болашақ мамандығын таңдау бойынша кеңес алу. 
Қатысушылар: 
- орта білім беру ұйымдарының 7-10 сынып оқушылары; 
- мектеп әкімшілігі; 
- мұғалімдер - сынып жетекшілері; 
- білім беру бөлімдері / бөлімдердің өкілдері; 
- өңірлік әкімшілік; 
- өндірістік кәсіпорындар, компаниялар. 
Бағдарламаның қысқаша сипаттамасы: бағдарлама 7-10 сынып 
оқушылары арасында өңірдегі компания, кәсіпорын қызметі туралы түсінік 
қалыптастыруға, мектеп оқушыларын заманауи өндірістің негізгі салаларына 
енгізуге, инновациялық және серпінді технологияларды зерттеуге бағытталған. 
«Тәжірібе алаңы» жаттығу алаңдарының ұстанымы - болашақ мамандығымен 
жанасу, тырысу, «жану». 
Өңірлік әкімдіктер өндірістік кәсіпорындар, компаниялармен бірге әр 
апта 
сайын 
кәсіпорында / 
компанияда 
тәжірибелі 
тәлімгерлердің 
басшылығымен 
мектеп 
оқушылары 
үшін 
кәсіби 
тағылымдамалар 
ұйымдастырады. Кәсіби практикалар кезінде жетекші мамандар, мектеп 
оқушылары үшін ең үздік мамандар мастер-кластар өткізеді, облыстың қазіргі 
еңбек нарығында сұранысқа ие әр түрлі салалары, жетекші кәсіпорындарының 
тарихы, өндірістік циклы және технологияларымен танысуға, сондай-ақ 
мамандықтардың ең жақсы өкілдерімен кездесуге мүмкіндік беріледі.
Іс-шараның өткізу форматы мен тәртібі: 
 
Мектеп әкімшілігі облыс әкімшілігімен, өңірлік өндірістік 
кәсіпорындары, ұйымдары / компанияларымен бірлесе отырып 7-10 сынып 
оқушыларының апта сайынғы кәсіптік практикаларын ұйымдастыру және 
өткізу туралы Меморандум жасайды. 
 
Облыстық 
әкімдік 
кәсіпорындары 
/ 
ұйымдары 
/ 
компанияларымен (тәжірибе учаскелерімен) бірге шеберлік сыныптарының 

550 
тақырыптарын анықтайды, өндірістік тәжірибе кезінде мектеп оқушылары 
орындайтын тапсырмаларды қалыптастырады және өз саласының кәсіби 
мамандары арасынан тәлімгерлерді анықтайды. 
 
Орта білім беру ұйымдарының басшылары «Технология» пәні 
бойынша және тәжірибе учаскелеріндегі мұғалімдермен бірге мектеп 
оқушыларына арналған тапсырмаларды орындау жоспарын құрайды. 
Кәсіптік практиканың нәтижелері бойынша оқушылар ұсынылған 
міндеттердің бірін орындайды: мектепте және тәжірибе алаңында тәлімгермен 
бірге өзінің практикасын видеотүсірілімге түсіру; өндірістік компанияға 
қатысты хабарламаны немесе оқиғаны әлеуметтік медиада орналастыру. 
 
Өндірістік практиканың барлық процесі веб-сайтта және 
облыстық әкімшіліктің әлеуметтік желілерінде, практикалар мен орта білім 
беру ұйымдарында қамтылған. Өндірістік практика барысында оқушыларды 
ынталандыру үшін кәсіпорындар оқушылардың өзіндік дамуына грант бере 
алады. 
Конкурстарға қатысу оқушыларға топта жұмыс жасаудың баға жетпес 
тәжірибесін жинақтай отырып, олардың құзыреттілігі мен бәсекеге 
қабілеттілігін тексеруге мүмкіндік береді.
Біз технологиялар басқаратын қоғамда өмір сүреміз. Әр адам мақсатқа 
жету үшін ішкі және сыртқы ресурстарды тиімді ұйымдастыруға дайын болуы 
керек. Ол үшін оқушыға құзыреттілік - оқушының белгілі бір әсер ету 
субъектісіне қатысты іс-әрекеттің белгілі бір әдістер жиынтығын игеруінде 
көрінетін білім беру нәтижесі қажет. 
Негізгі және орта мектеп оқушылары үшін «Ізденіс» армандаушы 
мамандықтар 
бойынша 
ғылыми-зерттеу 
топтық 
жобалар 
байқауын 
ұйымдастыру ұсынылады. Конкурс 7-10 сынып оқушылары арасында кез-
келген мамандыққа азаматтың өзін-өзі қамтамасыз етуінің қажетті шарты 
екендігіне деген сенімділіктің қалыптасуына ықпал етеді, адамның қоғамдағы 
сәттілігінің маңызды факторы ретінде еңбекке деген құрметті тәрбиелейді.
«Ізденіс» байқау ретінде зерттеушілік дағдыларын дамыту мәселелерін 
шешуге, қызығушылықтары бірдей және болашақ мамандығы туралы ойлауға 
деген ынтасы бар оқушыларды тартуға, оқушыларға кәсіби бағдар беруде 
көмектесуге мүмкіндік береді; командалардың өз бизнесі және Қазақстандағы 
инвесторлар үшін шағын қаржыландыруға жүгіну арқылы өз мамандықтарын 
қарастыруға мүмкіндік беруге тырысады. 
Жобаның қатысушылары - мектеп әкімшілігі, білім саласының 
зерттеушілері, облыстың да, елдің де бизнес қауымдастығы (жұмыс берушілер), 
ата-аналар қауымдастығы, «Атамекен» ҰКП, ӨКП, жұмыспен қамту 
орталықтары, негізгі және орта мектептердің түлектері мен оқушылары, 
оқушылар мен түлектер, колледждер мен университеттер. 
Бағдарламаның қысқаша сипаттамасы: Сайыс - «Тәжірибе алаңы» 
бағдарламасының жалғасы. Облыс кәсіпорындары мен ұйымдарында мектеп 
оқушылары үшін тәжірибе алаңдары. Зерттеу тобының жобалары әр пән 
бойынша сабақтың бір бөлігі және формасы болып табылады, ал ғылыми 
жобалар оқу процесіне енеді. 

551 
Пән мұғалімдері оқушылардан құралған командалар құрайды, оларға бір 
қатар оқушылар қатыса алады. Әр топ әр тоқсан сайын 10 беттен аспайтын 
зерттеу дайындайды, шрифт -Times New Roman, шрифт өлшемі - 14.
Зерттеу жобасы келесі сұрақтарды көрсетеді: 
 
армандаған мамандықтың атауы, неге ол сенің арманың және не 
үшін ол маңызды, оның болашағы бар ма және неліктен; 
 
армандаған мамандықтың сен үшін, өңір, ел үшін қаншалықты 
маңызды; 
 
сен қалай ойлайсың, армандаған мамандық үшін адамның 
қандай қасиеттері маңызды. 
«Ізденіс» ғылыми жобалар байқауы оқушыларға әр мамандық бойынша 
ой қозғау, қызығушылық кәсібі бойынша қосымша материалдарды іздеу және 
зерделеу, мамандық туралы әңгімелейтін және көрсететін фильмдер көруге, 
кітаптар оқуға, соның ішінде болашақ мамандық туралы футуристік сипаттағы 
ойларды, сыныптан тыс іс-шараларды өткізу, таңдау туралы терең ой қозғайды, 
тіпті ғылыми жобада бизнес жобаны ұсынуға болады. 
Іс-шараның форматы мен тәртібі бірнеше кезеңді қамтиды. 
1-кезең. Мұғалімдер - пән мұғалімдері әр оқу деңгейі үшін әр түрлі 
сыныптан параллель командалар құрайды. Командаларды құру үшін Google 
form құралы арқылы онлайн-сауалнама жасалады, ол келесі ақпаратты 
бейнелейді: оқушылардың аты-жөні, сынып аты, олар қандай мамандықты және 
не үшін ұнатады, қандай мектеп пәндері ұнайды, олар болашақ мамандықта 
пайдалы болуы мүмкін бе? 
Сауалнама нәтижесінде алынған алғашқы талдау негізінде пән 
мұғалімдері алдын-ала топтар құрайды. 
Пән мұғалімдері сабақтан тыс уақытта командаларды жинап, сауалнама 
нәтижелерін топ мүшелерімен бөліседі. Кездесу барысында оқушылар бір-
бірімен танысады және соңында ұжымдық жұмыс туралы шешім қабылдайды, 
сұрақтар тізімін жасайды, олардың арасында оқылатын пәндердің тақырыптары 
қамтылуы керек. 
2 кезең. Команданың оқушыларына «Тәжірібе алаңы» бағдарламасы 
аясында өндірістік компанияларды / ұйымдарды, өңірлік кәсіпорындар мен 
ұйымдарда аралап көруге, интернеттегі дереккөздерді зерделеуге, фильмдер 
көруге, ата-аналармен пікірталас өткізуге бір апта уақыт беріледі.
Аптаның соңында пән мұғалімдері - бағдарлама менеджерлері өз 
командаларымен кездесіп, негізгі зерттеу тақырыбын талқылайды (мамандық 
таңдау) және бірге бағдарламаның қысқаша сипаттамасында берілген әр 
қойылған сұрақ бойынша тезистер құрастырады. 

552 
3-кезең. 
Командалар 
мектеп 
әкімшілігімен 
бірге 
аймақтағы, 
Қазақстандағы және одан тысқары жерлердегі өндірістік кәсіпорындарды / 
ұйымдарды / компанияларды өз бетінше іздейді, олармен хабарласып, өз 
ғылыми жобалары туралы ұсыныспен байланысады. 
Егер команда осындай компанияларды тауып, оларға өз жобаларын 
ұсынса, олар тиісті кері байланыс немесе ұсынытар алады, мүмкін жоба 
бойынша тіпті ғылыми жобаға грант алуға өтініш білдіре алады. 
4 кезең. Үздік командалық ғылыми жобалар армандаған мамандықтар 
бойынша ғылыми топтық жобалардың республикалық байқауына жіберіледі. 
Алдын ала іріктеуден өткен және республикалық конкурсқа қатысуға 
өтінім берген барлық командалық жобалар мектеп атынан «Рухани жаңғыру» 
бағдарламасы - «Прагматизм» болашағына көзқарас аясында сайысқа құрылған 
веб-сайтқа жіберіледі. Конкурсты жариялау дауыс беру негізінде әлеуметтік 
желілер арқылы жүзеге асырылады. Үздік 10 команда мен ғылыми жобалар 
таныстырылып, республикалық бұқаралық ақпарат құралдарында таратылады. 
Жиілігі: жылына 2 рет. 
Әрбір оқушы өзінің болашақ тағдыры қалай өрбігеніне қарамастан кез-
келген қызмет саласында қажет болатын жұмысты күшейтуі керек. 
Оқушыларға кәсіби бағдар берудің жалпы проблемаларын біртіндеп 
түзету үшін келесі шараларды көрсетуге болады, оларды кешенді және ұзақ 
уақыт үзіліссіз қолдану керек: 
 
ерте кәсіби диагностика және кәсіптік бағдар беру. 
 
жалпы ой-өрісін кеңейту мақсатында мектеп оқушыларына 
кәсіби білім беру. 
 
профессиография, яғни, қызметкердің жеке қасиеттеріне әр 
түрлі мамандықтардың талаптарын зерттеу. Жиналған білімді мектеп 
оқушыларына беру кезінде олар мамандыққа деген қажеттілік пен сұранысты, 
мансаптық перспективаларды, жеке дамуды, күтілетін жалақы мен қызметтік 
міндеттерді анықтау үшін білім мен дағдыларды игереді. 
 
оқушылардың жеке ерекшеліктерін ескере отырып, кәсіби үгіт-
насихат арқылы қоғамға ең қажетті мамандықтарды таңдауға және жұмыс 
істеуге деген құштарлықты тәрбиелеу. 
 
оқушының жеке қасиеттерін дамыту және жетілдіру (еңбекке 
деген ұмтылыс, жауапкершілік, таңдаған кәсібіне деген мақтаныш сезімі, 
айналадағы адамдар алдындағы борыш сезімі және т.б.). 
 
орта мектеп оқушысының әр түрлі кәсіптердегі шеберлігін 
болжау үшін кәсіби жарамдылығын анықтау. 
 
маңызды және профильді кәсіби қызмет үшін түлектердің 
сапалық сипаттамаларын зерттеуге арналған кәсіби диагностика жүргізу. 

553 
Осындай кешенді шараларды енгізу және қолдау нәтижесінде жоғары 
сенімділік деңгейінде кәсіби қызметтің қалаған бағытын біржақты шешкен, 
демек, оларға көмектесетін оқушылар санының едәуір өсуін болжауға болады 
және мектеп оқушыларына көптеген қателіктерден 
аулақ болуға және кәсіптік бағдар беру мәселелерін 
шешуге көмектесуге болады. 

жүктеу/скачать 5.22 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: