Білім беру бағдарламасы бойынша 2-ші кешендік мемлекеттік емтихан сұрақтары 3-ші пән «Генетика»
Мендельдің бірінші біркелкілік заңын қарастырыңыз
жүктеу/скачать 94.55 Kb.
|
| Мендельдің бірінші біркелкілік заңын қарастырыңыз.
Бірінші заң немесе будандардың біртектілігі принципі бірінші ұрпақ ұрпағы екі асыл тұқымды (гомозиготалы) айқасқан кезде бірінші ұрпақты ұрпақ (гетерозиготалы) олардың арасында бірдей болатынын (фенотиптер мен генотиптер) және сонымен қатар ата-аналардың біреуінің фенотиптік қасиеті болатындығын анықтайды. тыс (басым генотип). Таза тұқымдар аллельдерден тұрады (геннің нақты нұсқасы), бұл олардың керемет қасиеттерін анықтайды. Мысалға: Егер таза тұқымды өсімдіктер кесіп өтсе, олардың кейбіреулері басым генотипі бар қызыл гүлдермен, ал екіншілері рецессивті генотиппен (а) күлгін гүлдермен жүрсе, нәтиже бірінші ұрпақты ұрпақ бірдей болады, яғни (Aa ), өйткені төменде көрсетілгендей, басым генотип (қызыл гүл) ерекшеленеді. Бірінші заңның паннет қорабы
Бірінші ұрпақ будандарының біркелкілік заңы немесе Мендельдің бірінші заңы, бірінші ұрпақтың барлық дараларында белгілердің бірдей болып көрінуін айқындайды. Ата-аналық организмдердегі балама жұп белгілердің тұқым қуалауын оларды будандастыру арқылы зерттейді. Мендель тәжірибе үшін баламалы жеті белгілері бойынша ажыратылатын бұршақтың әр түрлі сорттарын таңдап алды; тұқымы сары немесе жасыл, тұқымы тегіс немесе бұдыр, тұқым қабығы сұр немесе ақ, бойы биік немесе аласа, т.б. Аналық өсімдік ретінде қандай сорттың пайдаланғанына қарамастан, будандасудан кейін алынған 1-ұрпақ (F1) будандарында баламалы жұп белгінің тек біреуі ғана көрініс береді. Мұндай белгіні Мендель доминантты деп атады. Ол жұп белгілердің ішінен: тұқымның сары түсі жасыл түске, тегістігі тұқым бұдырлығына, тұқым қабығының сұр түсі ақ түске, бойының биіктігі аласалығына қарағанда доминанттылық көрсететінін байқады. 1-будан ұрпақта көрінбеген белгілерді Мендель рецессивті белгілер деп атады. Тұқым қуалауға талдау жасағанда 1-будан ұрпағы бірдей пішінді, бір типтес болғандықтан бұл құбылыс Мендельдің бірінші заңы деп аталады. Бұл заңды доминанттылық ережесі деп те атайды. Бұл адамға, барлық өсімдіктер мен жануарларға да тән жалпы құбылыс. Мендель зерттеген толық доминанттылықтан басқа, F1 будан белгілері аталық және аналық формалардың ешқайсысына толық ұқсамай, аралық сипатта болатын толық емес (толымсыз) доминанттылық және F1 ұрпақта аталық пен аналық белгілердің гетерозиготаларда бірдей мөлшерде көрінуі кодоминанттылық құбылыстары анықталған. Егер бұршақ өсімдіктердің 1-будан ұрпағы F1 өздігінен тозаңданса, онда олардың 2- F2 ұрпағында атасының да, анасының да белгілері байқалады. жүктеу/скачать 94.55 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|