Т2 мәтіндік, оқиғалық шақты, уақытты білдіреді.
Т3 сөйлеушінің, жазушының позициясын білдіретін перцептивтік уақыт, шынайы немесе ойдағы мәтін оқиғасына шақыттық және кеңістіктік қатысы. Сөйлеушінің ролін баяндалатын нәрсені әр түрлі қырынан түсіргісі келген кинооператордың рөлімен және кадрды таңдап-талғайтын режиссердің ролімен де салыстыруға болады. Килнооператордан айырмашылығы: сөйлеуші өзінің «кинокамерасын» персонаждардың біреуіне сирек те болса береді. Бірақ одан да нақты айырмашылығы кинокамера тек қана «көреді, «естиді», ал сөйлеуші көргенін ғана хабарламайды, білетінін де, ойлайтынын да, түсініп-ұғынатынын жеткізеді.
Г.А.Золотоваға сүйене отырып, З.С.Күзекова объективтік уақыт Т1 – тоқтамайтын процесс; мәтіндік уақыт Т2 – әңгілелеушінің еркі бойынша, процессуалдық және процессуалдық емес фрагменттердің тіркесі; перцептивтік Т3 уақыты – қабылдаудың, сөйлеу-ойлаудың үздіксіз процесі, -деп қорытынды жасайды [24,242].
Орыстардың тілінде ана тілінің әсерін етістіктің өткен шақта үздіксіз, тұрақты қимылды білдіретін ауыспалы өткен шақ формасының орнына жедел өткен шақ немесе бұрынғы өткен шақ формасының қолданылуынан байқалады.
Бұрын мен бұл кітапханаға жиі бардым
Бұрын мен кітапханаға көп бардым
Кейін бұл кітапханаға жиі болдым
Бұрын мен кітапхана көп барғанмын
Ауыспалы осы шақ формасының бір бағытты білдіретін күрделі осы шақ формасының орнына қолдануы интерференциялық қате болып табылады.
Я иду в библиотеку – Мен кітапханаға барамын
Қазақ тілінің етістіктер жүйесі қимылдық нақты функционалдық қызметін көрсетеді. Бұл жағдайда инофон осы шақтағы етістікті қолданылуы ана тілінің ықпалы, себебі орыс тілінде осы шақтың тек бір формасы бар .
Инофонның ескермеген ережесі : қазақ тілінде осы шақтың екі түрі бар: наоқ осы шақ және ауыспалы осы шақ. Сөйлеу кезіндегі бір бағытты білдіретін нақ осы шақтың арнайы тоделі бар V + -а/е жатыр + ж.ж.
Информанттар жіберетін қатеге бару (идти) және жүру (ходить) етістіктерін орыс тілінің ережесіне сай қолданылуы жатады. Алайда, олар орыс тілінің эквиваленттерінен өзінің құрылымымен ерекшеленеді. Мысалы:
Достарыңызбен бөлісу: |
