2 БИЛИНГВ ОРЫСТАРДЫҢ ҚАЗАҚША СӨЙЛЕУ ТІЛІНДЕГІ ФОНЕТИКАЛЫҚ ИНТЕРФЕРЕНЦИЯ КӨРІНІСТЕРІ
Адам бала кезінен бастап арнайы дыбыстарды айту үшін сөйлеу аппаратын пайдалануды игереді. Ал адам басқа тілді меңгергенде , сол тілдің дыбыстары мен дыбыс тіркестерін өз ана тілінің артикуляциялы база көмегімен айтады. Бұл жайлы профессор А.С.Чикобаева: «Жаңа тілді меңгергенде, алғашында оның дыбыстары «акцентпен» айтылады. Кейінірек, тілді игере отырып, жаңа артикуляциялық базаны бірте-бірте меңгереді. Тілдің жаңа артикуляциялы базасын игеру, ана тілі емес тілдің лексикасы мен грамматикалық құрылысын игеруден қиынырақ болады».
Сондықтан билингв орыстардың қазақ тілінң артикуляциялық базасын игеру, яғни қазақ сөздерінде фонетикалық интерференцияның болмауы – тілдік аппараттың ұзақ және жүйелі жаттығуларды қажет ететін қиын жұмыс болып табылады.
2.1 Билингв орыстардың қазақша сөйлеу тіліндегі қазақ дыбыстарының айтылуы
Қазігі қазақ тілінің әліпбиі 42 әріптен тұрады. Оның 11 дауысты дыбыс, 25 дауыссыз дыбыс. Қазақ тілі орыс тілінен ә, ұ, ү, ы, і, ө, ң, ғ, қ сияқты дыбыстарымен ерекшеленеді. Бұл дыбыстарды айтқанда билингв орыстар әрдайым қиындыққа ұшырап отырады. Себеі, айтылып кеткендей, қазақ тілі генеолонияылық классификациыясы жағынан түркі тілдеріне жатса, орыс тілі славян тілдеріне жатады.
Фонетика саласы инофондар үшін өте қиын игерілетін сала болып табылады. Бұл саланы толық игеру мақсатында әрдайым үздіксіз жүргізілген жаттығулар тобы ғана көмегін тигізе алады. Себебі инофон дыбыстарды дұрыс айту үшін қазақ тілінің дыбыс жүйесін, фонетикалық заңдылықтарын жақсы білгенде ғана әлгіндей сөздердің айтылуы мен жазылуын дұрыс меңгеруге, қазақ тілін жетік білуге мүмкіндік туады.
Жүргізілген сауалнама нәтижесі бойынша информанттармен жіберілген фонетика саласындағы интерференциялық қателерге талдау жасалды. Олар әр түрлі жағдайда түрліше көрініс тапты.
Қазақ тілінде жуан және жіңішке вариант ретінде [ы] және [і] дыбыстары қысаң және езулік дауыстыларға жатады. Алайда, билингв орыстар қазақ сөздерінде жіңішке [і] дыбысының орнына жуан [ы] дыбысын айтады:
Достарыңызбен бөлісу: |
