Әғүүҙү билләәһи минәш-шәйтанир-ражиим. Бисмилләәһир-рахмәәнир-рахиим

— Йә, Раббым, ысындан да, мин яҙыҡ ҡылдым. Ярлыҡа мине, — тип ялбарҙы. Һәм Аллаһ уны ярлыҡаны. Ярлыҡау­сы һәм сикһеҙ миһырбанлы бары тик бер Аллаһ ҡына.

— Раббым, миңә биргән ниғмәт (һәм ғәфү) хаҡы өсөн енәйәтселәргә бер ҡасан да ярҙамсы булмам, инша'аллаһ, - тине.

— Һин үҙең ғауғасы икән, — тине.

— Әй, Муса, һин кисә бер йәнде ҡыйған инең инде, мине лә үлтерергә теләйһеңме? — тине. — Тимәк, һин бында тәртип урынлаштырырға (изгелек ҡылырға) түгел, (кеше үлтереп) залим бер хаким булырға килгәнһең, ахрыһы.

— Әй, Муса, һарайҙағылар һине үлтерергә теләй. Тиҙ бул, һин сығып ҡас. Был минең һиңә булған изгелекле кәңәшем, -тине. (21) Муса ҡурҡа-ҡурҡа, һаҡланып ҡына ҡарана-ҡарана шәһәрҙән сығып китте.

— Раббым, мине залимдар өйөрөнән ҡотҡар, — тип ял­барҙы.

22. Мәдйәнгә туп-туры барғанда ул:

— Раббым мине тура юлға күндерер тип ышанам, — тине.

— Һеҙ ни өсөн малдарығыҙға һыу эсермәйһегеҙ? — тине. Ошо яуапты алды:

— Көтөүселәр үҙ малдарын эсереп бөтөрмәйенсә, беҙ малдары­быҙҙы эсертә алмайбыҙ. Атайыбыҙ иһә бик оло йәштә (малдарға һыу эсерерлек хәлдә түгел).

24. Шунан һуң Муса уларҙың малдарын эсерҙе. Һуңынан күләгәгә керҙе һәм:

- Йә, Раббым, хаҡтыр, индереләсәк һәр ниғмәтеңә мохтажмын, — тип доға ҡылды.

— Атайым хайуандарыбыҙҙы эсергәнеңә күрә, рәхмәт йөҙөнән, бүләктәр өсөн һине үҙ янына саҡыра, — тине. Ҡарт (хәҙрәти Шөғәйеп) янына килеп, Муса башынан кискәндәр­ҙе уға һөйләп бирҙе. Ҡарт әйтте:

— Ҡурҡма, һин инде шул ғәҙелһеҙ халыҡтан ҡотолдоң - тине.

26. Ҡыҙҙарның берһе әйтте:

— Атаҡайым, һин уны эшләгәненә хаҡ биреп, сабан итеп ал. Түләп эшләтәсәк был изгелекле егет — көслө һәм ышаныс­лы кеше, — тине.

— Һигеҙ йыл миңә хеҙмәт иткәндән һуң, мин һиңә ошо ике ҡыҙымдың берһен никахлармын. Ун йыл эшләргә теләһәң — ихтыярың. Мин һине ирекһеҙләмәйем. Инша'аллаһ, һин мине һәр саҡ изгелекле кеше булараҡ белерһең, — тине.

- Был һинең менән минең аралағы (килешеү) булыр. Был ике шарттың ҡайһыһын ғына үтәһәм дә, миңә ҡаршы үпкә-ризаһыҙлыҡ (ирекһеҙләү) булмаҫҡа тейеш. Һөйләшкәнебеҙгә Аллаһ -шаһиттыр.

— Һеҙ ошонда тороп тороғоҙ: мин йыраҡта бер ут күрҙем, бәлки, унан берәй хәбәр йәки йылыныр өсөн утлы киҫәү алып килермен, — тине.

— Әй, Муса, һин белеп тор, бөтөн ғаләмдәрҙең Раббыһы ул — Мин буламын — Аллаһ Тәғәләң!

— Әй, Муса, кире борол. Ҡурҡма. Һин именлеккә ирешкәндәрҙәнһең.

— Раббым, мин уларҙың бер кешеһен үлтергән инем, мине үлтермәҫтәрме, тип ҡурҡам, — тине. (34) — Ҡәрҙәшем Һарун минән матурыраҡ һөйләй. Хаҡлы икәнемде раҫлаусы ярҙамсым итеп уны ла минең менән бергә юлла. Улар миңә (ялғансы ҡушаматы тағырҙар тип), тип ҡурҡам.

— Туғаның һиңә ышаныслы терәк булыр, һәм мин һеҙгә шундай бер ҡөҙрәт бирәсәкмен, аяттарыбыҙ (мөғжизәлә­ребеҙ) мәсьәләһендә улар һеҙҙе еңәлмәҫ. Һеҙ һәм һеҙгә эйәргән иманлылар өҫтөн сығасаҡһығыҙ, — тине.

— Был — күҙ буяу сихырылыр. Ата-бабанан был турала ишеткә­небеҙ булманы, — тинеләр. (37) Муса әйтте:

— Тура юлға өндәүсе итеп кемде күндергәнен һәм ахыр­ҙа кемдең Сәғәҙәткә ирешәсәген иң яҡшы белеүсе — Раббым Үҙелер. Хаҡтыр, залимдарға ҡотолоу (йәннәт) булмаҫ.

38. Фирғәүен әйтте:

— Әй, ярандарым, һеҙҙең өсөн минән башҡа Илаһ бар­лығын мин белмәйем. Әй, Һаман, һин усаҡ яҡ, балсыҡ ян­дыр. Миңә бейек манара яһа. Мин Мусаның Тәңреһе яны­на менергә булам. Әммә ул ялған һөйләй, тип уйлайым мин, — тине.

— Раббыбыҙ, әгәр ҙә һин беҙгә пәйғәмбәр ебәргән булһаң, беҙ аяттарыңа эйәргән булыр инек тә, иман килтергән булыр инек, — тип әйтәсәктәрен белмәһәк, һине күндермәгән булыр инек.

— Мусаға бирелгән кеүек уға ла мөғжизәләр бирелергә тейеш түгел инеме ни? — тинеләр. Ярай, унан байтаҡ элек Мусаға бирелгәнде инҡар итмәнеләрме ни?

— Бер-берһен тулыландырыусы ике сихыр(сы), — тинеләр.— Һәм шуныһы хаҡтыр: беҙ уларға ышанмайбыҙ.

49. (Эй, Мөхәммәд) әйт:

— Әгәр ҙә һеҙ хаҡлы икәнһегеҙ, Аллаһ янынан был ике Китаптан да (Тәүрат менән Ҡөъәндән дә) яҡшыраҡ һәм дөрөҫөрәк бер китап килтерегеҙ һәм мин уға эйәрермен, — тип. (50) Әгәр ҙә улар һиңә эйәрмәһә, белеп тор, тимәк улар нәфселәренә (кирелектәренә) күрә генә эш йөрөтәләр. Аллаһтан тура юл күрһәтелмәгән килеш, бары тик үҙ нәфсеһенсә генә эш йөрөтөүсенән дә аҙғыныраҡ башҡа берәү буламы икән? Әлбиттә, Аллаһ аҙғындарҙы тура юлға күндермәҫ.

— Уға иман килтерҙек. Сөнки ул Раббыбыҙҙан килгән Хәҡиҡәт. Ысынлыҡта беҙ инде әллә ҡасан Аллаһты бер тип таныусылар инек, - тинеләр.

— Беҙҙең эшебеҙ бар, һеҙҙең дә үҙ эшегеҙ. Һеҙгә сәләмдәр булһын. Беҙ жәһилдәр (наҙандар) менән аралашырға теләмәйбеҙ, — тип китеп барырҙар.

— Һиңә эйәреп, иман килтергән булһаҡ, беҙ йортһоҙ-ерһеҙ, ватанһыҙ ҡалған булыр инек (беҙҙе иманһыҙҙар ҡыуған бу­лыр ине), — тинеләр.

Беҙ уларҙы үҙ тарафыбыҙҙан күндерелгән һәр төрлө емештәре мул булған хөрмәтле һәм имен урынға (Мәккә­гә) урынлаштырманыҡмы ни? Ләкин уларҙың күбеһе быны белмәй.

58. Беҙ (муллыҡ эсендә) йәшәүҙәре менән маҡтаныусы ни тиклем ҡәүемдәрҙе һәләк иттек. Ана, уларҙан һуң ҡалған ул буш урындарға бик аҙҙары килеп урынлашты. Уларҙың малдарына Беҙ вәриҫ булып ҡалдыҡ. (59) Халыҡ күп йәшәй торған шәһәр­ҙәргә аяттарҙы уҡып бирә торған пәйғәмбәрҙәрен алдан ебәрмәйенсә тороп, Раббың ул шәһәр халыҡтарын һәләк итмәне. Беҙ халыҡтары залим булған шәһәрҙәрҙән башҡалар­ҙы һәләк итеүсе булманыҡ.

60. Һеҙгә бирелгән һәр нәмә (мал, байлыҡ, ләззәт) фани донъяла алдаусы биҙәк һәм тиҙ үтеп китеүсеҙер. Аллаһ хозурындағылар иһә (йәннәт) тағын да хәйерлерәк һәм тағын да ғүмерлерәк. Бынан һуң да аҡылығыҙға килмәҫһегеҙме ни?

61. Гүзәл һүҙҙәр менән (Аллаһтан) вәғәҙә алған һәм Уның менән (Аллаһ һәм йәннәт менән) ҡауышҡан кешеләр (бар); фани донъяла уаҡытлыса ғына бирелгән байлыҡ һәм рәхәтенән файҙаланып та, Ҡиәмәт көнөндә (яза өсөн) хозурыбыҙға китереләсәк кешеләр бар. Шулар икеһе бер тигеҙ булырмы?

62. Ул Көндө уларҙы саҡырып әйтер:

— Уйлап сығарған һәм Аллаһҡа тиң һаналған уртаҡла­рығыҙ ҡайҙа?

— Йә, Раббыбыҙ, бына быларҙы беҙ аҙҙырҙыҡ. Үҙебеҙ нисек аҙған булһаҡ, уларҙы ла шулай аҙҙырҙыҡ. Уларҙан йыраҡ­лаштыҡ. Һиңә баш эйҙек. Улар беҙгә табынманылар (үҙ нәфселәренә, енси ихтыяждарына табындылар), — тип әйтерҙәр.

— (Аллаһҡа) тиңдәштәрҙе саҡырығыҙ, — тип. Саҡы­рырҙар. Ләкин уларҙан (һындарҙан, таштарҙан, быҙауҙан) яуап булмаҫ. Бына шунда улар язаһын алыр. Их, улар иман килтергән булһа (был ғазаптарҙы күрмәҫ ине).

— Әгәр Аллаһ Ҡиәмәт көнөнә саҡлы өҫтөгөҙҙә төн ҡа­раңғылығын тота ҡалһа, Аллаһтан тыш һеҙгә яҡтылыҡ килтерәсәк башҡа тәңре булырмы? (Булһа, күрһәтегеҙ.) Әле шунан һуң да һеҙ ҡолаҡ һалмайһығыҙмы? — тип. (72) Әйт:

— Әгәр Аллаһ Ҡиәмәткә ҡәҙәр өҫтөгөҙҙә яҡтылыҡ тота ҡалһа, истирәхәт (ял, йоҡо) өсөн төндө Аллаһтан башҡа кем килтерәсәк? (Булһа, күрһәтегеҙ.) Әле шунан һуң да (Хәҡиҡәтте) күрмәҫһегеҙме? — тип. (73) Рәхмәте менән, Ул һеҙ ты­ныслап ял итһен өсөн, истирәхәт ҡылыр өсөн төндө, ниғ­мәттәр ҡаҙаныр өсөн көндө яралтты. Моғайын, шөкөр итерһегеҙ!

74. Ул Көндө (Аллаһ) уларға әйтер:

— Уйлап сығарған, Миңә тиң һанаған уртаҡларығыҙ ҡай­ҙа? — тип һорар. (75) Һәр халыҡтан берәй шаһит (үҙ пәйғәмбә­рен) саҡырырбыҙ ҙа:

— Дәлилдәрегеҙҙе килтерегеҙ, — тип әйтербеҙ. Улар шунда бе­лер, Хәҡиҡәт Аллаһ янында. Табынған нәмәләре лә уларҙы ташлап, юҡ булыр.

76. Хаҡтыр, Ҡарун - Муса ҡәүеменән ине. Ләкин ул (халҡына) ҡаршы ғәҙелһеҙлек ҡылды. Беҙ уға шундай бай­лыҡ бирҙек, (уның хазина һаҡлана торған амбарҙарының) асҡыстарын хатта ҡеүәтле баһадирҙар ҙа көскә күтәреп йөрөр ине. Шул ваҡыт ҡәүемдәштәре уға әйтте:

— Маһайма (байлығың менән)! Аллаһ маҡтансыҡтарҙы яратмаҫ, — тине.

— Их, Ҡарун кеүек бай булһаң ине. Ул ысындан да, донъялағы иң насип (бәхетле) кеше, — тинеләр.

— Ҡайғы булыр һеҙгә. Аллаһтың сауабын туплау, иман килтереү — изгелек ҡылыусылар өсөн (ул байлыҡтар­ҙан) сикһеҙ хәйерле. Ләкин сабыр иткәндәр, (Аллаһ юлында) сыҙам булғандарҙан башҡаһы (Сәғәдәткә) ирешмәҫ, — тинеләр.

— Ай-һай ҙа, Аллаһ ҡолдарының берһенә ризыҡты мул итеп бирә, икенсеһенә иһә тар итә. Аллаһ беҙгә мәрхәмәтле булмаһа, беҙҙе лә йотторор ине. Тимәк, Хәҡиҡәт шулдыр: (ҡомһоҙҙар, ғәҙелһеҙҙәр) кәферҙәр Сәғәдәткә ирешмәҫ,— тинеләр.

— Кем тура юлдан бара, кем тура юлдан яҙа — барыһын да Аллаһ бик яҡшы белеп тора, — тип.

Бисмилләһир-рахмәәнир-рахиим.

— Аллаһҡа инандыҡ, —тип әйтәләр ҙә, дин юлында ҡыйынлыҡтарға дусар булғас, кешеләр күрһәткән яфаларҙы улар Аллаһтың ғазабы булараҡ ҡабул итәләр. Аллаһ тарафынан берәй муллыҡ килһә, улар:

- Беҙ ҙә, ысынлап та, һеҙҙең менән бер юлда инек, — тип әйтерҙәр. Аллаһ ғәләмдәрҙә (һәр кешенең күңелендә) нимәләр барын бик яҡшы белеп тороусы түгелме? (11) Ысындан да, Аллаһ кемдең иман килтергәнен, кемдең монафиҡ икәнен бик яҡшы белә. (12) Кәферҙәр иманлыларға әйтер:

— Беҙгә эйәрегеҙ, (беҙҙең динде тотһағыҙ) беҙ һеҙҙең гөнаһтарҙы ла үҙ өҫтөбөҙгә алырбыҙ, — тип әйтерҙәр. Ләкин улар ул гөнаһтарҙың берһен дә үҙ өҫтәренә алмаҫ. Хаҡтыр, улар ялғансы. (13) Улар үҙ гөнаһтарын да, (үҙҙәре юлдан яҙҙырған мөьминдәрҙекен дә) үҙ елкәләрендә күтәреп Ҡиәмәткә алып килерҙәр, һәм ялғандары өсөн яуап тоторҙар.

— Аллаһҡа ғибәҙәт ҡылығыҙ. Унан (язаһынан) ҡур­ҡығыҙ. Әгәр белһәгеҙ икән, был эш һеҙҙең өсөн ғәйәт хәйерле булыр ине, — тине. (17) — Һеҙ Аллаһҡа тиң тип, үҙегеҙ уйлап сығарған боттарға табынаһығыҙ һәм ялған һөйләйһегеҙ. Гәрсә, һеҙҙең Аллаһтан башҡа табынған һындарығыҙ һеҙҙең өсөн бер бөртөк ризыҡ бирергә һәләтһеҙ нәмәләр. Ризығығызҙҙы Аллаһ хозурында табырһығыҙ. Уға ғибәҙәт ҡылығыҙ, Уға шөкөр итегеҙ. Һеҙ бары тик Уның янына ғына ҡайтарыла­саҡһығыҙ; (18) әгәр һеҙ быларҙы ялған тип уйлаһағыҙ, һеҙҙән элек йәшәп киткән халыҡтар ҙа (үҙ пәйғәмбәрҙәрен) ялғансы тип атанылар (һеҙҙе лә шул ҡара яҙмыш көтә). Пәйғәмбәр­ҙәр өҫтөнә төшкән вазифа бары тик (Аллаһтың әмерҙәрен) ап-­асыҡ итеп аңлатыу.

— Донъя буйлай сәйәхәт итегеҙ, ҡарағыҙ: Аллаһ нисек итеп башта барлыҡҡа килтергәнде күрегеҙ. Аллаһ тағын Әхирәт тормошон да бирәсәк. Аллаһтың бөтөн нәмәгә ҡөҙрәте етә, — тип.

— Үлтерегеҙ уны йәки яндырығыҙ, — тине. Аллаһ уны ут­тан ҡотҡарып ҡалды. Хаҡтыр, иманлылар өсөн бында ғибрәттәр бар. (25) Һәм ул (Ибраһим) әйтте:

— Һеҙ донъя тереклегендә Аллаһтан башҡа боттар уйлап сығарып, шуларға барығыҙ ҙа мөхәббәт тәрбиә иттегеҙ. Ләкин ахырҙа, Ҡиәмәт көнөндә һеҙ бер-берегеҙҙән уаз кисеп, бер-берегеҙгә ләғнәт әйтәсәкһегеҙ. Һеҙ барасаҡ ер —утлы тамуҡтыр. Шунда һеҙҙең һис бер ярҙамсығыҙ булмаҫ, — тине.

26. Шунан һуң (Ибраһимдың туғандан туған энеһе) Лут иман килтерҙе. (Ибраһим) әйтте:

— Хаҡтыр, мин Раббым яғына һижрәт итәсәкмен (Аллаһ ҡушҡан ергә күсеп китәсәкмен). Шик юҡтыр, һәр ваҡыт еңеүсе, хөкөм һәм хикмәт эйәһе — Улдыр, — тине.

— Һеҙ быға тиклем донъяла һис бер халыҡ ҡылмаған нәжес эш эшләйһегеҙ, — тине. (29) Һеҙ һәр ваҡыт ирҙәрҙе (ҡатын итеп) ҡулланасаҡһығыҙмы, юлбаҫарлыҡ ҡылырһығыҙмы, өйөрөлөшөп, шәриғәттә булмаған боҙоҡлоҡтар ҡылырһығыҙмы? — тине. Халҡы былай яуапланы:

— Әгәр ҙә һин дөрөҫ һөйләйһең икән, (хаҡлы икәнеңде иҫ­бат итер өсөн) өҫтөбөҙгә Аллаһтың язаһын индерт, — тинеләр.

(«Народу Лотову приписываются три порока — противоестественный грех, разбой на дорогах и свершение злодеяний на сборищах их. Поэтому неверно сводить все их прегрешения, описанные в итории Лота, лишь к противоестественному греху, якобы единственной причины их виновности »

Мөхәммәд Али тәфсиренән.)