І бөлім. Азамат тарихында білім берудің, мектептің және педагогикалық ой- пікірлердің дамуы
«Ратихий тәсілімен жаппай барлығын оқыту» (1619)
жүктеу/скачать 1.23 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Ф.Бэкон мен Я.А.Коменскийдің
- Жаңа ғасыр педагогикасының негізін қалаушы.
- – ана тілі мектебі
| «Ратихий тәсілімен жаппай барлығын оқыту» (1619) деген кітабында өзінің жалпы дидактикалық, әдістанымдық ойлары және тұтастай жаңа мектеп ұйымдастыру сөз етілді.
Ол маңызды жалпыдидактикалық принциптерін көрсете білді, бірақ чех педагогы Я.А.Коменский оны одан да дәлелді етіп қалыптастырған. Бұл оқытудың жалпы принциптері келесі негізгі жағдайларға ұштастырды. Раткенің айтуы бойынша, әрбір мұғалім басшылыққа алуы керек: оқыту табиғатпен сәйкес жүруі тиіс; жүйелілік принципін ұстану; қайталауды жиі қолдану; алғашқы оқыту ана тілінде жүргізілуі керек; оқыту ерікті жүргізілуі керек; оқушылар түсінгенін оқу керек; оқыту жекеден жалпыға,білетіннен білмейтінге бағытталуы керек; оқыту барысында индукция мен тәжірибеге сүйену керек. Ф.Бэкон мен Я.А.Коменскийдің сенсуализмдеріне қарағанда, Р.Декарт (1596-1650) табиғатты қозғаушы механизм ретінде қарастырды. Оның заңдарын ақылмен жетуге ғана болады деді. Ол тәрбие үрдісінде балалық ойлаудан заттар мен құбылыстарды шынайы көзқараспен қарауды дұрыс деп санады. Р.Декарт оқушылардың ойлау мүмкіндіктерін, сондай-ақ, өз бетінше дұрыс шешімдер қабылдай білуге үйретуде бар күш-жігерді салуды ұсынды. Коменский Жаңа ғасыр педагогикасының негізін қалаушы. Оның «Ана мектебі», «Ұлы дидактика», «Тілдердің жаңа әдісі», «Пансофиялық мектеп» деген теориялық еңбектерінде барлық қажетті педагогикалық мәселелерді қарастырған. Я.А. Коменский – белгілі славян педагогы, философ, ғалым. Оның өмірге деген көзқарасы - жалпы адамзаттық бахыттылықты білім арқылы орнату. Ұзақ өмірін білім беру саласына талап еткен. Чех қауымының туысқандық мектептерінде ұстаздық іс-әрекет жасаған. Сол кездегі саяси тәртіпке қарсылық білдіріп қоғамдық күресте болған. Отанынан айырылып көп жылдары қуғында болған. Шетелде паналап, өз ағартушылық қызметін жалғастырған. Я.А. Коменскийдің педагогикалық еңбектері жалпы философиялық тұрғыда жасалынған Оның «Ұлы дидактика» еңбегінде оқыту теориясының ғылыми негіздері терен, күрделі мағынада жасалынған. Тұнғыш рет ата-аналарға арналған «Ана мектебі» педагогикалық кітабі әлі де өзектілігін жойған жоқ. Ұлы педагогтың жасаған оқулықтары бірнеше ғасырлар Еуропа және Азия елдеріндегі мектептерде кен пайдаланған: «Тілдер мен ғылымдардың ашық есігі», «Физика», «Астрономия» т.б.. Я.А.Коменский адамға мынада» талаптар қойған: - әлемнің барлық заттарын білу, - өз өзіне және барлық заттарға басшы болу, - құдай жолына білім арқылы, ақиқатты іздеу арқылы түсу. Осы талаптарды орындау үшін, адамға керек:ғылыми білім,адамгершілік қасиет, жақсылыққа ұмтылу,діни көзқарас, таза ар. Осы үш талап тәрбиенің негізгі міндеттері болу тиіс, деген. Бұл міндеттерді тек арнайы ашылған оқу-тәрбие мекемелерде іске асыруға болады – мектепте. Өзінің «Ұлы дидактика» еңбегінде Коменский білім беру тарихында тұнғыш рет мектеп жүйесін ұсынды, оны балалардың жас ерекшелігін ескеру принципіне негіздеп дәлелдеді. Тәрбие мен білім берудің бірінші сатысында балалар туғанын бастап 6 жасқа дейін ана мектебінде болу тиіс – бала отбасында анасының тәрбиесінде болады. Ананың баламен табиғи байланысы өте тығыз, сондықтан анадан артық тәрбиеші балаға керек жоқ. Бұл кезенде баланың сезім мүшелерінің дамуына көңіл бөлу керек, қоршаған ортаның құбылыстарымен таныстыру керек, алғашқы ғылымға негізделген білімдермен қаруландыру керек. Осы кезендегі балаларды тәрбиелеу жолдары Коменскийдің «Ана мектебі» еңбегінде өте тамаша сипатталған. Мектептің екінші сатысы – ана тілі мектебі деп аталған. Бұл мектепте 6 жастан 12 жасқа дейінгі ер балалар мен қыз балалар бірге оқытылу тиіс, деген. Туған елінің тілін ұмытпай, ана тілінде алғашқы бастауыш білімдерді ғылыми негізінде алу мақсатында бұл мектептің мәртебесін үнемі көтеріп отыру керек, деген ұлы педагог. Елдің, мемлекеттің, халықтың еркіндігін, бостандығын сақтайтын күшті құралдың бірі – ана тілінде оқытатын мектептердің саны мен сапасын кеңейту. Мектептің оқу бағдарламасын жасап, жүйеленген реальды, өмірде пайда келтіретін білімдермен қаруландыруды талап етіп, арифметика, жағрапия, тарих, экономикалық негізі, мемлекеттің құрылуы, діни сабақтары, болу тиіс, деген. Мектеп жүйесінің үшінші сатысында Я.А.Коменский гимназия немесе латын мектебін ұйымдастыру керек деген. Бұл мектепте 12 жастан 18 жасқа дейін оқушылар оқу тиіс. Латын тілі, ғылымдар жүйесі, «жеті серілік өнер», математика, физика, жаратылыстану, тарих, этика, басқа шет тілдері – негізгі пәндері болу тиіс, деген.Осы мектепке арнап бірнеше оқулықтар жазған. Мектептің сонғы төртінші сатысында академияны ашу керек деп, оған арнайы дарындылығы бар жастарды қабылдау керек. 18 – 24 жастағы шәкірттер жоғары оқу орнында «пансофиялық» білімдер меңгеру тиіс (философиялық даналық білімдер). Я.А.Коменский жасаған дидактикалық жүйесіндегі реформаторлық жаңалық – сынып-сабақ жүйесін өңдеуі. Оқужылы, тоқсандық жүйе, демалыс күндер, сабақ, сынып, мұғалімнің басшылық ету рөоі, сабақтың түрлері және құрылымы, сыныптан сыныпқа көшу тәртібі т.б. жаңа ережелер әлі күнге дейін мектеп жүйесінің негізін қалайды. Я.А. Коменскийдің негізгі педагогикалық принципі табиғатқа сәйкес, мәдениетке сәйкес реальды өмірге жақын біліммен қаруландыру. «Адам табиғаттың бір бөлігі, сондықтан оның дамуы табиғаттың жалпы заңдылықтарына сәйкес болу керек» – принцип педагогикалық ереженің ең маңыздысы Біз Ян Амос Коменскийді педагогиканың ғылыми негіздерін қалаушы, оны жеке ғылым саласы ретінде бүкіл әлемге танытқан ғалым- ұстаз деп білеміз. Ұлы педагогтың төрт негізгі идеясы:мектептің гуманды бағдарламасын жасау,жалпы ұлттық мектептің болуы,мектептің іс-әрекеттерін жоспарлау,ана тілінде оқыту. Ян Амос Коменскийдің педагогикалық теорияларының қажетті белгілері:демократизм; гуманизм;халықтық. Адамның қоғам мен табиғаттағы рөлі туралы. жүктеу/скачать 1.23 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|