Дәріс-1: Пәнге кіріспе. Биологиялық ресурстар
жүктеу/скачать 343.62 Kb.
|
| Химиялық құрамы.
Жүгерінің ұрықтарында 49-57 % шыны майы болады, 13-18 % белокты заттар, 5 % фитин, токоферолдар және басқа заттар болады. Жүгерінің ұнын өндіргенде ұрықтары қалдық ретінде қалады және май шамамен 18-20% болады. Жүгері майында олейн (45%-ға дейін), линолев (48%-ға дейін) және шекті қышқылдар (11%-ға дейін) болады. Жүгері майында Е витамин және фитостериндер болады. Пайдалануы. Жүгері майының шипалық қасиеті майдың құрамындағы компоненттерінің комплекстік әсеріне байланысты. Линолев қышқылы липидтердің бөлініп, организмнен шығарылуын тездетеді. Фитостерин ішек асқазанда және стериннің сіңірілуіне кедергі келтіреді. Е витаминінің әсері әр жақты белок алмасуды тежейді, капиллярлардың күйрегіштігін, морттығын, жүйке клеткаларының азғындауын ескертеді. Осыған байланысты жүгері майын атрескелерозды емдеу және профилактикасын жасау үшін ішеді. Зығыр майы. Өсімдік аты - кәдімгі зығыр (лен обыкновенный). Дәрілік шикізаты және оның химиялық құрамы. Кәдімгі зығырдың ыстық қыспаққа алу арқылы майдаланған тұқымдарынан алынатын майы. Зығыр майы, негізінен олейн, линолев және ленелен қышқылдарының екі, үшқышқылды үшглицеридтерден тұрады. Зығырдың тұқымдарындағы майдың мөлшері зығырдың қай түрге жататындығына, өскен регионының топырақ-климаттық ерекшеліктеріне байланысты 20-40% арасында болады. Пайдалануы. Көп уақыт бойы зығыр майы медицинада тек күйікке жағатын линименттік алумен шектеліп келеді. Кейінірік зығыр майының май қышқылдарының липидтерді ыдыратып, организмнен шығаруға қабілеттілігі бар екендігі белгілі болғаннан кейін зығыр майының шипалық құндылығы арта түсті. Сонымен қатар жартылай қаныққан май қышқылдары адам және жануарлар организмінде простогландиндерді биологиялық синтездеуде алғашқы заттары болатындығы белгілі болды. Зығыр майынан линетол препаратын алады. Линетол атресклерозды, күйікті, радиация сәулелерінің әсерінен пайда болған ауруларды және басқа да терінің ауруларын емдеуге пайдаланылады. Какао майы. Өсімдік аты - Theobzoma саеа - шоколодное дерево. Stеrculiaceae тұқымдасынан. Мәңгі жасыл ағаш, биіктігі – 10-15м. Ылғалды тропика ормандарында өседі. Какаоның отаны – тропикалық Оңтүстік Америка және Мексика шығанақтары. Какаоның тұқымдарына мұқтаждық өтe жоғары болғандықтан, XII ғасырдан бастап какаоны плантацияларда алғаш Оңтүстік Америкада, әсіресе Бразилияда өсіре бастады. Қазіргі кезде какаоның плантацияларын Батыс Африкада (Нигерия, Гана және Гвиния және т.б елдер территориясынан) көруге болады. Какаоны қазіргі кезде Шри-Ланкада және Индонезияда өсіреді. Какао ағашы үшінші жылы жеміс бере бастайды, тек 8-10 жылдан кейін ғана мол өнім береді. Дәрілік шикізат - оның піскен жемістері. Бір ағаш жылына 1-4 кг тұқым береді. Тұқымдарының қабығында алкалойд теобромин (2%-ға дейін) және кофеин (іздері), aл тұқымның өзінде шыны майы (50 %-ға дейін) болады. Пайдалануы. Медецинада какао майы 1710 жылдан бері қолданылады. Какао майы суппозитор, шариктер, таяқшалар дайындау үшін қолданылады. жүктеу/скачать 343.62 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|