Дәріс тезистері № апта Дәріс тақырыбы және тезистер Сағат көлемі №1 дәріс Қарастырылатын сұрақтар
жүктеу/скачать 208.12 Kb.
|
| Креативтілік. Ғылым мен практикадағы креативтілік ұғымы шығармашылық қабілеттер, жеке тұлғаның шығармашылығы ретінде анық және нақты қарастырылады. Шығармашылық қабілеті – адамның шығармашылық шешімдер қабылдау, түсіну және түбегейлі жаңа идеялар жасау қабілеті.Күнделікті өмірде шығармашылық қабілеттер тапқырлық ретінде көрінеді – мақсатқа жету, жағдайды, заттар мен жағдайларды ерекше түрде қолдана отырып, үмітсіз жағдайдан шығу мүмкіндігі. Кең мағынада – бұл мәселенің қарапайым емес және тапқыр шешімі, әдетте, мамандандырылмаған құралдар немесе ресурстар. Бұл проблемаларды батыл, стандартты емес шешу қабілетіне де қатысты. Шығармашылық психологиясында «шығармашылық» терминін қолданған және енгізген ең продуктивті ғалымдардың бірі –Элис Пол Торренс. Шығармашылыққа, ғалымның пікірінше, проблемаларға жоғары сезімталдық, осы мәселелерді анықтау, гипотезалар негізінде олардың шешімдерін іздеу, гипотезаларды тексеру және өзгерту, шешімнің нәтижесін тұжырымдау, адамның шиеленіс сезімін тудыратын білімнің жетіспеушілігін, олқылықтарын немесе сәйкессіздігін қабылдау қабілеті кіреді.
Шығармашылық критерийлері: * еркін сөйлеу – уақыт бірлігінде пайда болатын идеялардың саны; көптеген идеяларды шығару мүмкіндігі; * ерекшелік – жалпы қабылданғаннан өзгеше ерекше идеяларды шығару мүмкіндігі; * икемділік – мәселелерді шешуде әртүрлі стратегияларды қолдану мүмкіндігі. Ранко атап өткендей, бұл параметрдің маңыздылығы екі жағдаймен анықталады: біріншіден, бұл параметр мәселені шешу процесінде икемділік танытатын адамдарды оларды шешуде қатаңдық танытатындардан ажыратуға мүмкіндік береді, екіншіден, проблемаларды түпнұсқа түрде шешетін адамдарды жалған түпнұсқалықты көрсететіндерден ажыратуға мүмкіндік береді. * сезімталдық – ерекше бөлшектерге, қарама-қайшылықтар мен белгісіздіктерге сезімталдық, бір идеядан екіншісіне тез ауысуға дайын болу; * метафоризм – білімнің кейбір салаларын, тілді және басқалардың тәсілдерін сипаттау, білім мен идеяларды бір саладан екіншісіне беру, білімнің кейбір салаларында ойлау, әдетте жаңадан құрылған, басқалардың көмегімен, мүлдем ерекше контексте жұмыс істеуге дайын болу, символдық, ассоциативті ойлауға бейімділік, қарапайым түрде күрделіні көре білу, күрделіні жеңілдету. * қанағаттану – мәселенің шешілгенін түсіну сезімі, шығармашылықтың көрінісі. Теріс нәтиже болғанда мағына мен сезімнің одан әрі дамуы жоғалады. Сонымен қатар, көптеген идеяларды оңай қалыптастыру мүмкіндігі сияқты критерий бар. Креативті (шығармашылық) ойлауды өлшеудің тиімді психологиялық құралдары бар; әлемдік психологиялық тәжірибеде ең танымалы Пол Торренс тесті [20]. Бұл тест мыналарды бағалауға мүмкіндік береді: * вербальды креативтілік * бейнелі креативтілік * жеке шығармашылық қабілеттер: еркін сөйлеу – бұл сандық көрсеткіш, тесттерде көбінесе бұл орындалған тапсырмалардың әртүрлі шешімдерінің саны болады. «Шағын шығармашылық тапсырмалар» – пайымдаулар мен әртүрлі басқатырғыштардан тұратын тесттер бойынша бағаланады; шешу үдерісінің маңызды ұқсастығы негізінде олар «қарастыру проблемалары» деген жалпы атпен біріктірілген. икемділік – бұл көрсеткіш идеялар мен стратегиялардың алуан түрлілігін, жаңаларын құру, идеяларды стратегиямен өзгерту және біріктіру, бір аспектіден екінші аспектке өту мүмкіндігін бағалайды. өзіндік ерекшелігі – бұл көрсеткіш айқын, танымал, жалпы қабылданған, банальды немесе берік орнатылған идеялардан ерекшеленетін идеяларды ұсыну қабілетін сипаттайды. мәселенің мәнін көре білу стереотиптерге қарсы тұру қабілеті * Ерекшелік – ерекше, стандартты емес идеяларды шығару мүмкіндігі; * Даму – туындаған идеяларды егжей-тегжейлі дамыту мүмкіндігі. * Оқшаулану шегінен шығу, белгілі шектерден шығу – стереотиптерді ұстанбау және проблемаларды шешу кезінде әр түрлі ақпарат үшін ұзақ уақыт "ашық болу" мүмкіндігі. * Мәселенің шын мәнінде маңызды нәрсені түсінуге негізделген жалпыланған, дерексіз тақырыптарды құру мүмкіндігі. Аталған процесс идеяларды, бейнелі ақпаратты ауызша формада өзгерту қабілетін көрсетеді. Шығармашылықты бағалау үшін әртүрлі дивергентті ойлау тестілері, жеке сауалнамалар, қызметтің тиімділігін талдау қолданылады. Шығармашылық ойлауды дамыту мақсатында жаңа элементтерді біріктіру үшін толық емес немесе ашықтықпен сипатталатын оқу жағдайларын қолдануға болады. жүктеу/скачать 208.12 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|