Дәріс тезистері № апта Дәріс тақырыбы және тезистер Сағат көлемі №1 дәріс Қарастырылатын сұрақтар
Оқушылардың қабілеттерін психологиялық диагностикалау қағидалары
жүктеу/скачать 208.12 Kb.
|
| 2. Оқушылардың қабілеттерін психологиялық диагностикалау қағидалары
Оқушылардың қабілеттерін анықтау және диагностикалау ғылыми принциптерге және әртүрлі психологиялық-педагогикалық зерттеу әдістерінің кең спектрін қолдануға негізделген, мысалы: - балаларды бақылау (табиғи және зертханалық жағдайларда, психикалық қызметтің әртүрлі түрлерінде: ойын, оқу, еңбек және т.б.); - әр түрлі тест әдістерін қолдану; - баланың отбасылық жағдайлары, оның ерте балалық шақта дамуы туралы ақпарат жинау әдістерін қолдану (ата-аналармен әңгімелесу, сауалнама жүргізу, балалардың шығармалары, күнделік жазбалары және т.б.); - арнайы психодиагностикалық тренингтер; -балалардың мінез-құлқын мұғалімдердің, ата-аналардың, тәрбиешілердің сараптамалық бағалауы; - мамандардың балалардың шығармашылық қызметінің нақты өнімдерін (суреттер, өлеңдер, техникалық модельдер және т.б.) сараптамалық бағалауы. Оқушылардың әлеуетін мұндай жан-жақты зерттеу, әрине, көптеген мәселелерді шешуді және оны жүзеге асыруға жеткілікті уақытты қажет етеді. Қазіргі уақытта шетелдік тесттерді тікелей пайдалану және табыстылық нормаларынан бас тарту ұстанымы бекітілгенін атап өткен жөн. Оларды пайдалану үшін бейімдеу талапталаптары орындалу керек. Әдістердің барлық жиынтығы келесі қажетті талаптарға жауап беру керек: 1) Тесттің жасқа сәйкестігі. Өткізілетін сынақтар мен әдістемелерге қойылатын бұл талап субъектілердің психикалық дамуының жас ерекшеліктеріне байланысты. 2) Валидтілік – психодиагностикалық әдістемелер мен тестілердің маңызды сипаттамаларының, олардың сапасының негізгі өлшемдерінің бірі ретінде Бұл ұғым сенімділік ұғымына жақын, бірақ тура олай емес. Валидтілік тесттің нені өлшейтінін және оны қаншалықты жақсы іске асатынын көрсетеді. Тест неғұрлым валидті болса, онда оның өлшемі үшін жасалған сапа (қасиет) соғұрлым жақсы көрсетіледі. Тұжырымдамалық валидтілік тест тапсырмаларының өлшенетін психологиялық қасиеттер тұжырымдамасына сәйкес келу өлшемі ретінде түсіндіріледі. Тесттің дұрыстығын тест тапсырмаларының өлшенетін сипаттамаларға сәйкестігі ретінде анықтауға болады. 3) Психодиагностикалық әдістер мен тесттердің келесі маңызды сипаттамасы – сенімділік. Ол психологиялық өлшеудің дәлдігін және нәтижелердің сыртқы факторлардың әсеріне тұрақтылығын көрсетеді. Тесттің сенімділігі неғұрлым жоғары болса, өлшеу қателіктерінен салыстырмалы түрде тәуелсіз болады. Бір тәсілмен тесттің сенімділігі тұрақтылық, қайта тестілеу нәтижесінің тұрақтылығы ретінде қарастырылады. Екіншісінде – формасы мен мақсаты (параллель) екі бірдей тесттің эквиваленттік дәрежесінің көрінісі ретінде. 4) Зерттеу нәтижесі баланың жалпы және психикалық даму деңгейін, оның қабілеттерінің даму деңгейін анықтау ғана емес, сонымен қатар жеке дамуын болжау, әлеуетті мүмкіндіктерді анықтауға бағдарлау болып табылатын болжамдық тәсіл. Сондықтан диагностикалық нәтижелерді талдау кезінде келесі критерийлер анықталған: - «жақын даму аймағында»; - өзекті қабілеттер (нормативтік деңгей); - дарындылық белгілері. 5) Тестілеу рәсімін қатаң сақтау. Тестілеу нәтижелері дұрыс болуы үшін тестілеу рәсімін қатаң сақтау қажет. Сыналушыға арналған нақты нұсқаулық және тестілеу уақытын дәл сақтау, емтиханның белгілі бір шарттары (мысалы, субъектінің қалыпты әл-ауқаты, емтиханның үздіксіздігі, алаңдаушылықтың болмауы және т.б.) маңызды. Тестілеу рәсімін сақтамау тексеру нәтижелерін дәйексіз етеді. 6) Тестпен өлшеу құралы ретінде жұмыс жасайтын маман өлшенетін нәрсені және алынған нәтижелердің маңыздылығын нақты түсінуі керек. Қолданыстағы тестілер адамның танымдық ерекшеліктеріне қойылатын негізгі талаптарды меңгерудің қол жеткізілген деңгейін тексеруге мүмкіндік береді. Бұл психодиагностикада қабылданған деңгей тұжырымдамасының шарттылығы, бірақ ол қашықтан болжам жасауға негізделмейді. Қабілеттердің даму деңгейі бекітілмегенін және оның аяқ астынан да, белсенді мақсатты әсер ету нәтижесінде де өзгеретінін есте ұстаған жөн. 7) өлшеу құралдары (тесттер) мектеп қызметкерлеріне артық жұмыс болмауы керек, олар қолдануға ыңғайлы және пайдалы ақпарат беруі қажет. Оқушылардың қабілеттерін психологиялық диагностикалауда көрсетілген принциптерді қолдау және есепке алу оның объективтілігін қамтамасыз етеді. жүктеу/скачать 208.12 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|