Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия
ұлттық университеті
Оқу (модульдік) жұмыс бағдарламасы (Syllabus)
Басылым: екінші
Ф ЕНУ 703-08-21. Оқу (модульдік) жұмыс бағдарламасы (Syllabus). Екінші басылым
Қаныққан бip атомды спирттер
қалыпты температурада C
1
-ден С
12
-ге дейін
сұйықтықтар, С
13
-тен бастап және одан жоғарылары - қатты заттар.
Барлық спирттер судан
жеңіл, төмеңгі гомологтары суда жақсы ериді және өздеріне тен иicтepi болады.
Молекулалық массасы өскен сайын сұйық спирттердің суда epiгiштігі төмендейді және
олардың иicтepi жағымсыз бола бастайды. Жоғары спирттер
суда ерімейді және иicтepi
болмайды. Нормальды құры-лымды спирттердің молекулалық массалары өскен сайын
олардын қайнау температуралары артады.
Химиялық қасиеттері
Спирттердің химиялық қасиеттері реакцияга бейімді
гидроксил тобы және онымен
байланысқан радикал анықтайды.
1. Галогендеу реакциялары, яғни галоген сутектендіру (НХ):
HI > HBr > HCl > HF
R−OH +HX → R−X + H
2
O
2. PX
3
(PBr
3
, PCl
3
, PI
3
)
R−OH + PX
3
→ R−X +H
3
PO
3
3. Дегидротация.
׀
׀
Н
+
׀ ׀
− С − С − С − С + H
2
O
׀ ׀
׀ ׀
Н ОН
СН
3
ОН > біріншілік > екіншілік > үшіншілік.
Қанықпаған бір атомды спирттер. Қанықпаған этилен спирттерінің ең қарапайым мүшеci
- винил спирті
(СН
2
=СН - винил радикалы)
немесе этенол СН
2
=СНОН. Бipaқ, этилен спирттері тұрақсыз
әдетте бос күйінде кездеспейді. Олар құрылу
кезінде өте тез, өздерінің тұрақты формалары
альдегидтер мен кетондарға изомерленеді (А.П.Эльтеков ережесі):
