Еңбек гигиенасында қолданылатын әдістер

Өндірістегі қоршаған орта жағдайын бағалау үшін физикалық және химиялық әдістерді қолданады.

Еңбек үрдістері мен өндіріс ортасы факторларының адам ағзасына әсерін бағалау үшін физиологиялық, биохимиялық, психологиялық және т.б. әдістерді қолданады.

Еңбек физиологиясы - өндірістік іс-әрекет нәтижесінде адам ағзасының функционалдық өзгерісін және ұйымдастыру мен еңбекке қабілеттіліктің жоғарғы деңгейін қамтамасыз етуге және қажудың алдын алуға бағытталған іс-шараларды тұжырымдайтын еңбек гигиенасының бір бөлімі.

Еңбек физиологиясында зерттеу екі бағытта жүреді;

1. Еңбек үрдістеріндегі жалпы физиологиялық заңдылықты зерттеу;

2. Белгілі бір өндірістік іс-шараларды зерттеу.

а) физикалық және ақыл-ой еңбегіндегі физиологиялық заңдылықтарды оқып-үйрену;

б) Қазіргі кездегі өндірістегі адамдардың еңбекке қабілетттілік динамикасын анықтайтын физиологиялық механизмдерді зерттеу;

в) еңбек ету барысында жүйке жүйесі мен көңіл күйге түсетін күш пен еңбектің ауырлық дәрежесі бағалау;

г) еңбекті ғылыми тұрғыдан дұрыс ұйымдастырудың физиологиялық негіздері яғни жұмыс қозғалысын, жұмыс қалыпын, жұмыс орнын, ритмін дұрыс ұйымдастыру.

ІV. Иллюстрациялы материалдар: слайдтар.

V. Әдебиет:

Қазақ тілінде:

Негізгі:

1. Кенесариев У.И., Балмахаева Р.М., Жоламанов М.Е., Алимова Н.Е. Тамақтану гигиенасы. Алматы, 2007., 144 б.

2. Неменко Б.А., Оспанова Г.К. Балалар мен жасөспірімдер гигиенасы. Алматы, 1997. – 29 б.

3. Неменко Б.А. Коммуналдық гигиена. Алматы. 2004. – 277 б.

4. Гигиена: Жоғарғы оқу орындарына арналған оқулық / У.И.Кенесариев және т.б. – Алматы: 2010ж. – 656 б.

5. Торгаутов, Б.К. Жалпы гигиена: оқулық. –Шымкент: «Нұрдана –LTD», 2011. -432 бет.

6. Бектұрғанов Р.С. Жалпы гигиена пәнінен тәжірибелік сабақтарға арналған нұсқаулық. - Шымкент, 2010.

Қосымша:

1. Габелев А. Неке гигиенасы: монография. –Алматы, 1992.

2. Кучма В.Р. Гигиена детей и подростков : Учебник-М.: Медицина, 2001-384с.

3. Беляков В.Д. Жук Е.Г: Военная гигиена и эпидемиология -М. Медицина, 1988.

4.Трушкина Л.Ю Гигиена и экология человека: учебное пособие.4- е изд М: Проспект,2006

5.Крымская И.Г.Гигиена и основы экологии человека : учебное пособие Ростов на Дону

6.Шарманов Т.Ш.Йодный дефицит в Казахстане: состояние проблемы и пути решение : Астана, 2008

7.Барановский А.Ю.Болезни нарушение питания. Лечение и профилактика: Наука и техника , 2007

1. Гигиена / Под ред.акад.РАМН Г.И.Румянцева. – М.: ГЭОТАР МЕДИЦИНА, 2000-608с.

2. Пивоваров Ю.П., Королик В.В., и др. Гигиена и основы экологии человекав., 4-е исп. и доп.- Ростов- на Дону «Феникс», 2008-415с.

3. Гончарук Е.И. и др. Общая гигина: пропедевтика гигиены. – 2-е изд., перераб. И доп.- К.: Вища шк., 1999-652с.

1.Голубев В.В.и др. Практикум по основам педиатрии и гигиены детей дошкольного возраста.- М.: Издательский центр «Академия».2000.-200с.

2.Коммунальная гигиена/ Под.ред. К.И.Акулова, К.А.Буштуевой.-М.: Медицина,2001-607с.

3.Королев А.А. Гигиена питания.- М-.: Издательский Центр «Академия».2006-528с.

4.Кучма В.Р. Гигиена детей и подростков: Учебник.-М.: Медицина.2001.-384с.

5.Неменко Б.А., Кенесариев У.И. Коммунальная гигиена- Алматы: НИЦ «Гылым», 2003.-464с.

6.Беляков В.Д., Жук Е.Г. Военная гигиена и эпидемиология.- М.: Медицина, 1988.

7.Рубина Е.А. Санитария и гигиена питания: Учебное пособие для студентов ВУЗов-М.:Издательский Центр «Академия»,2005.-288с.

1. Бейсембаева З.И. Аурухана, стоматологиялық емхана және дәріхана мекемелерінің гигиенасы: оқу құралы. –Шымкент, 2010.

2. Жалпы гигиена Торғаутов Б.К – Шымкент :2009

3. Гигиена учебник для вузов /под. ред Г.И.Румянцева – 2-е изд М:2009

4. Мазаев В.Т.Коммунальная гигиена 1-2 часть: учебник ГЭОТАР – Медиа, 2009

5. Справочник диетолога ,,Равновесие,,2006

6. Кучма В.Р. Гигиена детей и подростков : учебник ГЭОТАР – Медиа, 2010

7 . Гигиена труда Н.Ф.Измерова ГЭОТАР – Медиа 2008

1. Еңбек жағдайы қандай әдістермен бағаланады?

2.Еңбек және демалыс тәртібін оңтайландыру, еңбек жағдайын сауықтандыру бойынша қандай шаралар жүргізіледі?

3.Өндірістік мекемелердің жұмысшыларына емдік-профилактикалық көмек қалай ұйымдастырылады?

№5

І.Тақырыбы: Еңбек физиологиясының негіздері. Еңбек жүктемесі мен ауырлығы туралы түсінік.

ІІ.Мақсаты: студенттерді еңбек физиологиясының негіздері және еңбек жүктемесі мен ауырлығы туралы түсініктермен таныстыру.

ІІІ.Дәріс тезистері:

Еңбек физиологиясы - өндірістік іс-әрекет нәтижесінде адам ағзасының функционалдық өзгерісін және ұйымдастыру мен еңбекке қабілеттіліктің жоғарғы деңгейін қамтамасыз етуге және қажудың алдын алуға бағытталған іс-шараларды тұжырымдайтын еңбек гигиенасының бір бөлімі.

Еңбек физиологиясында зерттеу екі бағытта жүреді;

1. Еңбек үрдістеріндегі жалпы физиологиялық заңдылықты зерттеу;

2. Белгілі бір өндірістік іс-шараларды зерттеу.

а) физикалық және ақыл-ой еңбегіндегі физиологиялық заңдылықтарды оқып-үйрену;

б) Қазіргі кездегі өндірістегі адамдардың еңбекке қабілетттілік динамикасын анықтайтын физиологиялық механизмдерді зерттеу;

в) еңбек ету барысында жүйке жүйесі мен көңіл күйге түсетін күш пен еңбектің ауырлық дәрежесі бағалау;

г) еңбекті ғылыми тұрғыдан дұрыс ұйымдастырудың физиологиялық негіздері яғни жұмыс қозғалысын, жұмыс қалыпын, жұмыс орнын, ритмін дұрыс ұйымдастыру.

ІV. Иллюстрациялы материалдар: слайдтар.

V. Әдебиет:

Қазақ тілінде:

Негізгі:

1. Кенесариев У.И., Балмахаева Р.М., Жоламанов М.Е., Алимова Н.Е. Тамақтану гигиенасы. Алматы, 2007., 144 б.

2. Неменко Б.А., Оспанова Г.К. Балалар мен жасөспірімдер гигиенасы. Алматы, 1997. – 29 б.

3. Неменко Б.А. Коммуналдық гигиена. Алматы. 2004. – 277 б.

4. Гигиена: Жоғарғы оқу орындарына арналған оқулық / У.И.Кенесариев және т.б. – Алматы: 2010ж. – 656 б.

5. Торгаутов, Б.К. Жалпы гигиена: оқулық. –Шымкент: «Нұрдана –LTD», 2011. -432 бет.

6. Бектұрғанов Р.С. Жалпы гигиена пәнінен тәжірибелік сабақтарға арналған нұсқаулық. - Шымкент, 2010.

Қосымша:

1. Габелев А. Неке гигиенасы: монография. –Алматы, 1992.

2. Кучма В.Р. Гигиена детей и подростков : Учебник-М.: Медицина, 2001-384с.

3. Беляков В.Д. Жук Е.Г: Военная гигиена и эпидемиология -М. Медицина, 1988.

4.Трушкина Л.Ю Гигиена и экология человека: учебное пособие.4- е изд М: Проспект,2006

5.Крымская И.Г.Гигиена и основы экологии человека : учебное пособие Ростов на Дону

6.Шарманов Т.Ш.Йодный дефицит в Казахстане: состояние проблемы и пути решение : Астана, 2008

7.Барановский А.Ю.Болезни нарушение питания. Лечение и профилактика: Наука и техника , 2007

1. Гигиена / Под ред.акад.РАМН Г.И.Румянцева. – М.: ГЭОТАР МЕДИЦИНА, 2000-608с.

2. Пивоваров Ю.П., Королик В.В., и др. Гигиена и основы экологии человекав., 4-е исп. и доп.- Ростов- на Дону «Феникс», 2008-415с.

3. Гончарук Е.И. и др. Общая гигина: пропедевтика гигиены. – 2-е изд., перераб. И доп.- К.: Вища шк., 1999-652с.

1.Голубев В.В.и др. Практикум по основам педиатрии и гигиены детей дошкольного возраста.- М.: Издательский центр «Академия».2000.-200с.

2.Коммунальная гигиена/ Под.ред. К.И.Акулова, К.А.Буштуевой.-М.: Медицина,2001-607с.

3.Королев А.А. Гигиена питания.- М-.: Издательский Центр «Академия».2006-528с.

4.Кучма В.Р. Гигиена детей и подростков: Учебник.-М.: Медицина.2001.-384с.

5.Неменко Б.А., Кенесариев У.И. Коммунальная гигиена- Алматы: НИЦ «Гылым», 2003.-464с.

6.Беляков В.Д., Жук Е.Г. Военная гигиена и эпидемиология.- М.: Медицина, 1988.

7.Рубина Е.А. Санитария и гигиена питания: Учебное пособие для студентов ВУЗов-М.:Издательский Центр «Академия»,2005.-288с.

1. Бейсембаева З.И. Аурухана, стоматологиялық емхана және дәріхана мекемелерінің гигиенасы: оқу құралы. –Шымкент, 2010.

2. Жалпы гигиена Торғаутов Б.К – Шымкент :2009

3. Гигиена учебник для вузов /под. ред Г.И.Румянцева – 2-е изд М:2009

4. Мазаев В.Т.Коммунальная гигиена 1-2 часть: учебник ГЭОТАР – Медиа, 2009

5. Справочник диетолога ,,Равновесие,,2006

6. Кучма В.Р. Гигиена детей и подростков : учебник ГЭОТАР – Медиа, 2010

7 . Гигиена труда Н.Ф.Измерова ГЭОТАР – Медиа 2008

1.Еңбек физиологиясы мен гигиена дегеніміз не?

2.Еңбек ауырлығы дегеніміз не?

3.Еңбек жүктемесі дегеніміз не?

4.Еңбектің ауырлығы мен жүктемесін қалай бағалайды?

№6

Адамды қоршаған өндіріс ортасы табиғи-климаттық және зиянды деп есептелетін кәсіби іс-әрекет факторларынан тұрады.

Белгілі бір жағдайда денсаулықтың жедел бұзылуы кейде өлімге душар ететін факторларды қауіпті факторлар деп, ал жұмысқа қабілеттілікке кері әсерін тигізетін немесе кәсіби аурушаңдыққа әкелетін факторлар зиянды факторлар деп аталады.

Биологиялық факторларға патогенді микроағзалар, биологиялық пестицидтер, споратүзетін сапрофитті микрофлора (мал шаруашылығы бөлмелерінде) т.б. жатады.

Өндірістік үрдіс факторлары - бұл өндірістік үрдіс технологиясына, қолданылатын жабдықтарга, қондырғыларға байланысты факторлар. Мысалы, антибиотиктер өндірісінде технологиялық үрдіс бірнеше кезеңдерден түрады. Басында ферментерлерде, содан кейін инокуляторларда түрақты температурада антибиотиктердің продуценттерін - микроскопиялық саңыраукүлақтарды, бактерияларды осіреді. Олар түзген антибиотиктер дақылдық (культуральная) сүйыққа өтеді, сүйықты ашық сүзгі-сыққышта (фильтр-пресстерде) мицелий мен балласт заттардан тазартады. Содан кейін, одан антибиотикті бөліп алады да әр түрлі еріткіштердің көмегімен немесе ион алмастыру әдісімен тазартады. Алынған өнім буландырып-кептіретін агрегаттарда кептіріледі, содан кейін стерильді флакондарга өлшеніп салынады немесе таблеткаланады.

Технологиялық үрдіс өндірістік болмелердің ауасына тірі микроагзалардың - антибиотик продуценттерінің (биологиялық фактор),

Жүмысшылардың терісі мен арнайы киімдері дақьтлдық сұйықпен (биологиялық + химиялық фактор) және антибиотиктердің нативті ерітіндісімен (химиялық фактор) ластануы мүмкін. Сонымен қатар, дайындық, кептіру және ферментация бөлімдерінде істейтін жұмысшылар ферментерлерден жэне кептіру агрегаттарынан бөлінетін артьіқ жылу әсеріне де (физикалық фактор) ұшырауы мүмкін.

Сонымен, мысалда келтірілгендей, өндірістік үрдіс факторларының табигаты химиялық, физикачық және биологиялық болуы мумкін. Олар барлық өндірістерде кездеседі, бірақ олардың қүрамы өндіріс сипатына байланысты болады.

Биологиялық факторлар тобына жұқпалы және паразиттік аурулардың қоздыргыштары (бактериялар, вирустар, микроскопия лық саңырауқұлақтар, қарапайымдылар, гельминттер), микроағзалар-продуценттер, микробтық препараттарда болатын тірі микроағзалар мен споралар кіреді.

Өндірістік шу.

Шу- тәртіпсіз орын ауыстыратын әртүрлі күштегі және жиіліктегі жағымсыз, керексіз дыбыстар.

Өндірістік діріл

Мынандай мамандықтарда адамдарға өндірістік діріл әсер етеді: дірілдейтін құралдармен жұмыс істейтіндер – асфальт бұзатындар, пневматикалық құралдармен: бұрғылау, қол бұрғы (дрель), пневматикалық немесе булы балғалармен жұмыс істейтіндер, әр түрлі көлік жүргізушілер, трактор, комбайн және бульдозер жүргізушілері.

1. Кенесариев У.И., Балмахаева Р.М., Жоламанов М.Е., Алимова Н.Е. Тамақтану гигиенасы. Алматы, 2007., 144 б.

2. Неменко Б.А., Оспанова Г.К. Балалар мен жасөспірімдер гигиенасы. Алматы, 1997. – 29 б.

3. Неменко Б.А. Коммуналдық гигиена. Алматы. 2004. – 277 б.

4. Гигиена: Жоғарғы оқу орындарына арналған оқулық / У.И.Кенесариев және т.б. – Алматы: 2010ж. – 656 б.

5. Торгаутов, Б.К. Жалпы гигиена: оқулық. –Шымкент: «Нұрдана –LTD», 2011. -432 бет.

6. Бектұрғанов Р.С. Жалпы гигиена пәнінен тәжірибелік сабақтарға арналған нұсқаулық. - Шымкент, 2010.

Қосымша:

1. Габелев А. Неке гигиенасы: монография. –Алматы, 1992.

2. Кучма В.Р. Гигиена детей и подростков : Учебник-М.: Медицина, 2001-384с.

3. Беляков В.Д. Жук Е.Г: Военная гигиена и эпидемиология -М. Медицина, 1988.

4.Трушкина Л.Ю Гигиена и экология человека: учебное пособие.4- е изд М: Проспект,2006

5.Крымская И.Г.Гигиена и основы экологии человека : учебное пособие Ростов на Дону

6.Шарманов Т.Ш.Йодный дефицит в Казахстане: состояние проблемы и пути решение : Астана, 2008

7.Барановский А.Ю.Болезни нарушение питания. Лечение и профилактика: Наука и техника , 2007

1. Гигиена / Под ред.акад.РАМН Г.И.Румянцева. – М.: ГЭОТАР МЕДИЦИНА, 2000-608с.

2. Пивоваров Ю.П., Королик В.В., и др. Гигиена и основы экологии человекав., 4-е исп. и доп.- Ростов- на Дону «Феникс», 2008-415с.

3. Гончарук Е.И. и др. Общая гигина: пропедевтика гигиены. – 2-е изд., перераб. И доп.- К.: Вища шк., 1999-652с.

1.Голубев В.В.и др. Практикум по основам педиатрии и гигиены детей дошкольного возраста.- М.: Издательский центр «Академия».2000.-200с.

2.Коммунальная гигиена/ Под.ред. К.И.Акулова, К.А.Буштуевой.-М.: Медицина,2001-607с.

3.Королев А.А. Гигиена питания.- М-.: Издательский Центр «Академия».2006-528с.

4.Кучма В.Р. Гигиена детей и подростков: Учебник.-М.: Медицина.2001.-384с.

5.Неменко Б.А., Кенесариев У.И. Коммунальная гигиена- Алматы: НИЦ «Гылым», 2003.-464с.

6.Беляков В.Д., Жук Е.Г. Военная гигиена и эпидемиология.- М.: Медицина, 1988.

7.Рубина Е.А. Санитария и гигиена питания: Учебное пособие для студентов ВУЗов-М.:Издательский Центр «Академия»,2005.-288с.

1. Бейсембаева З.И. Аурухана, стоматологиялық емхана және дәріхана мекемелерінің гигиенасы: оқу құралы. –Шымкент, 2010.

2. Жалпы гигиена Торғаутов Б.К – Шымкент :2009

3. Гигиена учебник для вузов /под. ред Г.И.Румянцева – 2-е изд М:2009

4. Мазаев В.Т.Коммунальная гигиена 1-2 часть: учебник ГЭОТАР – Медиа, 2009

5. Справочник диетолога ,,Равновесие,,2006

6. Кучма В.Р. Гигиена детей и подростков : учебник ГЭОТАР – Медиа, 2010

7 . Гигиена труда Н.Ф.Измерова ГЭОТАР – Медиа 2008

1. 
   Өндірістік физикалық факторлар дегеніміз не?
   
2. 
   Физикалық факторлар тобына не жатады?
   
3. 
   Өндірістік шу, діріл және шаң дегеніміз не?
   

№7

Биологиялық ластанудың негізгі компоненті тірі организмдер (макро-, микроорганизмдер) және олардың өміршеңдігінің кейбір азықтары, сонымен қатар кейбір табиғи тектес органикалық заттар болып табылады.

Адам ағзасына биологиялық факторлардың әсеріне байланысты әр түрлі жұмыстар нақты биологиялық ластануды алдын алуымен арнайыланады.

Ұйымдастыру шаралары:

1. 
   Мекемені жобалау сатысында міндетті түрде жобаны санитарлы-гигиеналық сараптау жүргізу қажет.
   
2. 
   Микроорганизмдер ретінде арнайыландырылғанг мекемелерге сыналып сараптамадан өткен штаммдарды қолдану рұқсат етіледі.
   

І.Медико-профилактикалық шаралар

1.Жұмысшылар терапевт, невропатолог, дерматолог мамандарының қатысуымен медициналық қараудан өту. Міндетті түрде өкпені рентген зерттеуден және қан құрамын зерттеуден өткізу қажет.

2.Жұмысшылардың денсаулығын жақсарту үшін және уақытша еңбекке жарамсыздығын төмендету үшін санаторлы-профилактиканың қызметін күшейту қажет.

ІІ. Алдын алудың гигиеналық және санитарлы –техникалық шаралары:

1.Ғимарат жұмысшыларын жеке бас қорғану заттарымен, арнайы киімдермен қамтамасыз етілуін реттелуін үнемі бақылап отыру.

2.Биологиялық препараттарды өндіру технологиясын жетілдіру

3.Өндіріс орындарында сормалы-үрмелі желдету жүйесі мен жергілікті сорғыштарды пайдалану.

4.Өндіріс орындарының едендері мен қабырғалары ылғалсіңірмейтін, беті тегіс, дезинфекция мен жуып шаюға оңай материалдардан жасалғаны дұрыс.

5.Өндіріс орындарында күнделікті дезинфекциялық тазалау қаралуы қажет.

6.Жеке алдын алу шараларының және жеке қорғану заттарын міндетті түрде пайдалану қажет.

а)өндіріс орынының жұмысшылары тегін арнайы киімдермен қамтамасыз етілуі қажет.

б)барлық жұмысшылар жұмыс тәртібін сақтау, жеке гигиена шаралары бойынша жүйелі инструкциядан өтіп отыру қажет.

в) жұмыс орындарында темекі тартуға, тамақтануға рұқсат берілмейді.

1. 
   Шығарыссыз технологияларды тудыру жолымен биологиялық ластанулардың шығарыстарын болдырмау.
   
2. 
   Ауа шығарыстары мен іркінді суларда, топырақта микроорганизхмдердің болуына үнемі бақылау жүргізіп отыру.
   
3. 
   Санитарлы-қорғау аймақтарын сақтау.
   

1. Кенесариев У.И., Балмахаева Р.М., Жоламанов М.Е., Алимова Н.Е. Тамақтану гигиенасы. Алматы, 2007., 144 б.

2. Неменко Б.А., Оспанова Г.К. Балалар мен жасөспірімдер гигиенасы. Алматы, 1997. – 29 б.

3. Неменко Б.А. Коммуналдық гигиена. Алматы. 2004. – 277 б.

4. Гигиена: Жоғарғы оқу орындарына арналған оқулық / У.И.Кенесариев және т.б. – Алматы: 2010ж. – 656 б.

5. Торгаутов, Б.К. Жалпы гигиена: оқулық. –Шымкент: «Нұрдана –LTD», 2011. -432 бет.

6. Бектұрғанов Р.С. Жалпы гигиена пәнінен тәжірибелік сабақтарға арналған нұсқаулық. - Шымкент, 2010.

Қосымша:

1. Габелев А. Неке гигиенасы: монография. –Алматы, 1992.

2. Кучма В.Р. Гигиена детей и подростков : Учебник-М.: Медицина, 2001-384с.

3. Беляков В.Д. Жук Е.Г: Военная гигиена и эпидемиология -М. Медицина, 1988.

4.Трушкина Л.Ю Гигиена и экология человека: учебное пособие.4- е изд М: Проспект,2006

5.Крымская И.Г.Гигиена и основы экологии человека : учебное пособие Ростов на Дону

6.Шарманов Т.Ш.Йодный дефицит в Казахстане: состояние проблемы и пути решение : Астана, 2008

7.Барановский А.Ю.Болезни нарушение питания. Лечение и профилактика: Наука и техника , 2007

1. Гигиена / Под ред.акад.РАМН Г.И.Румянцева. – М.: ГЭОТАР МЕДИЦИНА, 2000-608с.

2. Пивоваров Ю.П., Королик В.В., и др. Гигиена и основы экологии человекав., 4-е исп. и доп.- Ростов- на Дону «Феникс», 2008-415с.

3. Гончарук Е.И. и др. Общая гигина: пропедевтика гигиены. – 2-е изд., перераб. И доп.- К.: Вища шк., 1999-652с.

1.Голубев В.В.и др. Практикум по основам педиатрии и гигиены детей дошкольного возраста.- М.: Издательский центр «Академия».2000.-200с.

2.Коммунальная гигиена/ Под.ред. К.И.Акулова, К.А.Буштуевой.-М.: Медицина,2001-607с.

3.Королев А.А. Гигиена питания.- М-.: Издательский Центр «Академия».2006-528с.

4.Кучма В.Р. Гигиена детей и подростков: Учебник.-М.: Медицина.2001.-384с.

5.Неменко Б.А., Кенесариев У.И. Коммунальная гигиена- Алматы: НИЦ «Гылым», 2003.-464с.

6.Беляков В.Д., Жук Е.Г. Военная гигиена и эпидемиология.- М.: Медицина, 1988.

7.Рубина Е.А. Санитария и гигиена питания: Учебное пособие для студентов ВУЗов-М.:Издательский Центр «Академия»,2005.-288с.

1. Бейсембаева З.И. Аурухана, стоматологиялық емхана және дәріхана мекемелерінің гигиенасы: оқу құралы. –Шымкент, 2010.

2. Жалпы гигиена Торғаутов Б.К – Шымкент :2009

3. Гигиена учебник для вузов /под. ред Г.И.Румянцева – 2-е изд М:2009

4. Мазаев В.Т.Коммунальная гигиена 1-2 часть: учебник ГЭОТАР – Медиа, 2009

5. Справочник диетолога ,,Равновесие,,2006

6. Кучма В.Р. Гигиена детей и подростков : учебник ГЭОТАР – Медиа, 2010

7 . Гигиена труда Н.Ф.Измерова ГЭОТАР – Медиа 2008

1. Өндірістік ортаның биологиялық факторлары дегеніміз не?

2. Өндірістік ортаның биологиялық факторларына не жатады?

3.Өндірістік биологиялық факторлардың алдын алу үшін қандай шаралар жүргізіледі?

№8

І.Тақырыбы: Ауылшаруашылық еңбектегі кәсіптік зиянылықтар. Ауыл шаруашылығының әр түрлі саласындағы жұмыстарға байланысты аурулар мен травмаларды алдын алу шаралары.

ІІ.Мақсаты: студенттерге ауылшаруашылық кәсіптік еңбектің зияныдылықтарымен таныстыру.

ІІІ.Дәріс тезистері:

Ауылшарушылыгында әр түрлі өндіріс турлері іске асырылады: әр турлі өсімдік дақылдарының өндірісі, мал шаруашылығы, жөндеу жұмыстары, біріншілік өңдеу, ал соңгы жылдары ауыл шаруашылық дақылдарынан өңдеу өнімдерін алуда іске асырылуда.

Олардың көпшілігіне өнеркәсіптік өндірістен өзгешелігі бар, атап айтқанда далада жұмыс істеу, негізгі жұмьыстардың мезгілдік сипатта болуы, ауыл шаруашылығы ендірісінің өзіне тән ерекшелігіне бағынатын жұмыс күннің тәртібі, жиі болатын лимиттелген жұмыс уакыты, адамға әр түрлі улы химикаттар мен топыракка енгізілетін минералды тыңайткыштардың әсер ету мүмкіншілігі, әр түрлі биологиялық факторлар әсер етуінінің жоғарғы қауіп-катері сияқты ерекшеліктер.

Механизаторлардың еңбек гигиенасы. Егін егу алдындагы топыракты өндеу энеегу, егінге күтімжасау, енімді жннау сиякты өсімдік дакылдары өндірісіндегі барлық нетізгі жүмыс түрлері механпкаланган түрде тракторлардың жэне эр түрлі комбанндардың (дәнді дакылдык, қызылша жинаушы, картоп жинаушы және т.б.) кемегімен іске асырылады.

Мал шаруашылығы мен құс шаруашылығындағы еңбек гигиенасы. Олар жұмыстарын орындау кезінде өндірістік орта мен жұмыс үрдісінің әр түрлі факторларының әсеріне, атап айтқанда, ауаның және ортаның басқа да нысандарының химиялық және биологиялық ластануының, қолайсыз микроклитматық деңгейі, жоғары шудың, дене жұмысының және жүйкелік-эмоционалдык жүктемелердің әсеріне ұшырауы мумкін.

Пестнцидтермен жұмыс істеу кезіндегі еңбек гнгиенасы. Пестицидтер - ауыл шаруашылығында кеңінен қолданылатын химиялық және биологиялыкқ заттар. Пестицидтердің көпшілігі өзінің улыландыратын агзада, жоғары дэрежеде жинақталатын қабілетіне, ағзаға эр түрлі жолдармен түсетін және қорга жиналу қабілетіне политропты эсер етуіне, байланысты, сондай-ақ кауіпті мутагенді I жэне канцерогенді эффектілер дамытатын кабілетіне байланысты адам денсаулығы үшін ете қауіпті болып табылады.