Өндірістік жаракаттану және оның алды алу

1. Кенесариев У.И., Балмахаева Р.М., Жоламанов М.Е., Алимова Н.Е. Тамақтану гигиенасы. Алматы, 2007., 144 б.

2. Неменко Б.А., Оспанова Г.К. Балалар мен жасөспірімдер гигиенасы. Алматы, 1997. – 29 б.

3. Неменко Б.А. Коммуналдық гигиена. Алматы. 2004. – 277 б.

4. Гигиена: Жоғарғы оқу орындарына арналған оқулық / У.И.Кенесариев және т.б. – Алматы: 2010ж. – 656 б.

5. Торгаутов, Б.К. Жалпы гигиена: оқулық. –Шымкент: «Нұрдана –LTD», 2011. -432 бет.

6. Бектұрғанов Р.С. Жалпы гигиена пәнінен тәжірибелік сабақтарға арналған нұсқаулық. - Шымкент, 2010.

Қосымша:

1. Габелев А. Неке гигиенасы: монография. –Алматы, 1992.

2. Кучма В.Р. Гигиена детей и подростков : Учебник-М.: Медицина, 2001-384с.

3. Беляков В.Д. Жук Е.Г: Военная гигиена и эпидемиология -М. Медицина, 1988.

4.Трушкина Л.Ю Гигиена и экология человека: учебное пособие.4- е изд М: Проспект,2006

5.Крымская И.Г.Гигиена и основы экологии человека : учебное пособие Ростов на Дону

6.Шарманов Т.Ш.Йодный дефицит в Казахстане: состояние проблемы и пути решение : Астана, 2008

7.Барановский А.Ю.Болезни нарушение питания. Лечение и профилактика: Наука и техника , 2007

1. Гигиена / Под ред.акад.РАМН Г.И.Румянцева. – М.: ГЭОТАР МЕДИЦИНА, 2000-608с.

2. Пивоваров Ю.П., Королик В.В., и др. Гигиена и основы экологии человекав., 4-е исп. и доп.- Ростов- на Дону «Феникс», 2008-415с.

3. Гончарук Е.И. и др. Общая гигина: пропедевтика гигиены. – 2-е изд., перераб. И доп.- К.: Вища шк., 1999-652с.

1.Голубев В.В.и др. Практикум по основам педиатрии и гигиены детей дошкольного возраста.- М.: Издательский центр «Академия».2000.-200с.

2.Коммунальная гигиена/ Под.ред. К.И.Акулова, К.А.Буштуевой.-М.: Медицина,2001-607с.

3.Королев А.А. Гигиена питания.- М-.: Издательский Центр «Академия».2006-528с.

4.Кучма В.Р. Гигиена детей и подростков: Учебник.-М.: Медицина.2001.-384с.

5.Неменко Б.А., Кенесариев У.И. Коммунальная гигиена- Алматы: НИЦ «Гылым», 2003.-464с.

6.Беляков В.Д., Жук Е.Г. Военная гигиена и эпидемиология.- М.: Медицина, 1988.

7.Рубина Е.А. Санитария и гигиена питания: Учебное пособие для студентов ВУЗов-М.:Издательский Центр «Академия»,2005.-288с.

1. Бейсембаева З.И. Аурухана, стоматологиялық емхана және дәріхана мекемелерінің гигиенасы: оқу құралы. –Шымкент, 2010.

2. Жалпы гигиена Торғаутов Б.К – Шымкент :2009

3. Гигиена учебник для вузов /под. ред Г.И.Румянцева – 2-е изд М:2009

4. Мазаев В.Т.Коммунальная гигиена 1-2 часть: учебник ГЭОТАР – Медиа, 2009

5. Справочник диетолога ,,Равновесие,,2006

6. Кучма В.Р. Гигиена детей и подростков : учебник ГЭОТАР – Медиа, 2010

7 . Гигиена труда Н.Ф.Измерова ГЭОТАР – Медиа 2008

1. 
   Кәсіби зияндылықтар дегеніміз не?
   
2. 
   Ауылшаруашылығындағы кәсіби зияндылықтардың ерекшеліктері қандай?
   
3. 
   Ауыл шаруашылығының әр түрлі саласындағы жұмыстарға байланысты аурулар мен травмаларды алдын алу шаралары қандай?
   

№9

Бұл көзқарас бойынша физикалық даму дегенді бала ағзасының, дене өлшемдерінің, дене құрылысының, сыртқы келбетінің, бұлшықет күшінің және еңбек қабілетілігінің жасына сай болуымен түсіндіреді.

Бала агзасының даму үрдісі үнемі журін отыратын сандық және сапалық өзгерістермен сипатталады. Сандык өзгерісгер - өсуі деп жеке мүшелер мен тіндердің және бүкіл агзаның өлшемі мен массасының үлкеюін түсінеді. Сапалық өзгерістер - дамуы деп, тіндер мен мүшелердің қүрылымдық диф- ференциялдануын және олардың қызметтерінің кеңеюі мен жетілуін айтады.

Балалар мен жасөспірімдердің денсаулығы және оган себепші фак- торлар. Балалар мен жасөсттірімдердің денсаулығы - бүл тек мемлекеттің және үлттың гана емес, соньтмен қатар бүкіл қазіргі адамзаттың емір сүруге қабілетілігінің негізі, себебі дені сау осіп келе жатқан үрпақ болашақтағы халық денсаулығын көрсететін әлеует болып табылады. Денсаулық — коп қырлы жэне динамикалы үғьтм. Кепшілікке мэлім болған БДДҰ анықтамасы бойынша, «денсаулық - бүл аурулар мен дене ақауларының болмауы ғана емес, тән (дене) мен жан дүниесінің және элеуметтік түрғыдан толық саулық жағдайы» (БДДҰ Жаргысы,1946 ж.).

Қазіргі уақытта гылыми зерттеулер мен емдеу-алдын алу ж.ұмыстарында С.М. Громбах (1973ж) ұсынган, балалар мен жасөспірімдердің денсаулыгын бағалауга арналган қөпшілікке танымал критерийлер кеңінен қолданылады:

• тексеру кезінде созылмалы аурулардың болуы немесе болмауы;

• баланың дене дамуы мен жүйкелік-гісихикалық дамуының жеткен деңгейі және оның үйлесімділік дәрежесі;

• ағзаның мүшелері мен жүйелерінің қызмет атқару деңгейі;

• қолайсыз факторлар әсеріне агзаның тозімділік дәрежесі.

Баланың денсаулық жагдайы көптеген факторлармен анықталады, оларды шартты түрде келесі топтарга бөлуге болады:

• биологиялық

• әлеуметтік

• экологиялық

• медиңиналық қамтамасыз ету

Алынған деректер негізінде балаларды 5 денсаулық тобының біреуіне жатқызады. Балалар мен жасөспірімдерді денсаулық топтарына белу, тиісті сауықтыру шараларын жургізуге, диспансерлік бақылауга алуга, дене шы- нықтыру тәрбиесі мен еңбекке баулудың көлемі мен түріне тузету енгізуге, емдеу-алдын алу шараларының тиімділігін багалауға және т.б. мумкіндік береді.

Бірінші денсаулық тобына дені сау, созылмалы ауруларьт, кемтарлығы, ақаулары жоқ, дене дамуы мен жүйкелік-психикалық дамуы жасына сәйкес, үйлесімді, сирек ауыратын, функционалдық ауьттқулары жоқ балалар жатады.

Екінші денсаулық тобына дсні сау, созылмалы аурулары жоқ, бірақ кейбір функционалдық және морфологиялық ауытқулары бар балалар, сондай-ак, биологиялық жасы күнтізбектік жасынан артта қалған эндокриндік патологиясы жоқ және дене массасы жеткіліксіз немесе артық, жиі және үзақ ауыратын балалар жатады.

Үиіінші денсаулық тобына, функционалдық мүмкіншіліктері сақталган, компенсация сатьгсындағы жүре пайда болған созылмалы аурулары және туа біткен патологиясы бар балалар, сондай—сщ оқуға немесе еңбекке қабілеттілі- гін бүзбайтын, дене кемістіктері және жарацаттануларының едзуір сапдары бар, балалар жатады.

Төртінші денсаулық тобына функционалдық мүмкіншіліктері төмен, суб- компенсация сатысындагы жүре пайда болған немесе туа біткен созылмалы аурулары бар балалар, сондай-ақ, оқуға немесе еңбекке қабілеттілігін бүзатын, дене кемістіктері және жаракаттануларының едәуір салдары бар, балалар жатады.

Бесінші денсаулық тобына функционалдық мүмкіншіліктері айқын төмен- деген, декомпенсация сатысындагы жүре пайда болған немесе туа біткен ауыр созылмалы аурулары бар балалар, сондай-ақ мүгедектікке әкеп согатын, дене кемістіктері жэне жарақаттануларының едәуір салдары бар балалар жатады.

ІV.Иллюстрациялы материалдар: слайдтар.

V.Әдебиет:

Қазақ тілінде:

Негізгі:

1. Кенесариев У.И., Балмахаева Р.М., Жоламанов М.Е., Алимова Н.Е. Тамақтану гигиенасы. Алматы, 2007., 144 б.

2. Неменко Б.А., Оспанова Г.К. Балалар мен жасөспірімдер гигиенасы. Алматы, 1997. – 29 б.

3. Неменко Б.А. Коммуналдық гигиена. Алматы. 2004. – 277 б.

4. Гигиена: Жоғарғы оқу орындарына арналған оқулық / У.И.Кенесариев және т.б. – Алматы: 2010ж. – 656 б.

5. Торгаутов, Б.К. Жалпы гигиена: оқулық. –Шымкент: «Нұрдана –LTD», 2011. -432 бет.

6. Бектұрғанов Р.С. Жалпы гигиена пәнінен тәжірибелік сабақтарға арналған нұсқаулық. - Шымкент, 2010.

Қосымша:

1. Габелев А. Неке гигиенасы: монография. –Алматы, 1992.

2. Кучма В.Р. Гигиена детей и подростков : Учебник-М.: Медицина, 2001-384с.

3. Беляков В.Д. Жук Е.Г: Военная гигиена и эпидемиология -М. Медицина, 1988.

4.Трушкина Л.Ю Гигиена и экология человека: учебное пособие.4- е изд М: Проспект,2006

5.Крымская И.Г.Гигиена и основы экологии человека : учебное пособие Ростов на Дону

6.Шарманов Т.Ш.Йодный дефицит в Казахстане: состояние проблемы и пути решение : Астана, 2008

7.Барановский А.Ю.Болезни нарушение питания. Лечение и профилактика: Наука и техника , 2007

1. Гигиена / Под ред.акад.РАМН Г.И.Румянцева. – М.: ГЭОТАР МЕДИЦИНА, 2000-608с.

2. Пивоваров Ю.П., Королик В.В., и др. Гигиена и основы экологии человекав., 4-е исп. и доп.- Ростов- на Дону «Феникс», 2008-415с.

3. Гончарук Е.И. и др. Общая гигина: пропедевтика гигиены. – 2-е изд., перераб. И доп.- К.: Вища шк., 1999-652с.

1.Голубев В.В.и др. Практикум по основам педиатрии и гигиены детей дошкольного возраста.- М.: Издательский центр «Академия».2000.-200с.

2.Коммунальная гигиена/ Под.ред. К.И.Акулова, К.А.Буштуевой.-М.: Медицина,2001-607с.

3.Королев А.А. Гигиена питания.- М-.: Издательский Центр «Академия».2006-528с.

4.Кучма В.Р. Гигиена детей и подростков: Учебник.-М.: Медицина.2001.-384с.

5.Неменко Б.А., Кенесариев У.И. Коммунальная гигиена- Алматы: НИЦ «Гылым», 2003.-464с.

6.Беляков В.Д., Жук Е.Г. Военная гигиена и эпидемиология.- М.: Медицина, 1988.

7.Рубина Е.А. Санитария и гигиена питания: Учебное пособие для студентов ВУЗов-М.:Издательский Центр «Академия»,2005.-288с.

1. Бейсембаева З.И. Аурухана, стоматологиялық емхана және дәріхана мекемелерінің гигиенасы: оқу құралы. –Шымкент, 2010.

2. Жалпы гигиена Торғаутов Б.К – Шымкент :2009

3. Гигиена учебник для вузов /под. ред Г.И.Румянцева – 2-е изд М:2009

4. Мазаев В.Т.Коммунальная гигиена 1-2 часть: учебник ГЭОТАР – Медиа, 2009

5. Справочник диетолога ,,Равновесие,,2006

6. Кучма В.Р. Гигиена детей и подростков : учебник ГЭОТАР – Медиа, 2010

7 . Гигиена труда Н.Ф.Измерова ГЭОТАР – Медиа 2008

1. Балалар мен жасһспірімдер денсаулығы түсінігі туралы не айтасыз?

2. Денсаулықты құрайтын қандай факторларды білесіз?

3.Балалар мен жасөспірімдердің денсаулық критерииі қандай?

4.Балалар мен жасөспірімдердің қандай денсаулық топтарын білесіз?

№10

Күн тәртібінің бұл бөлімінің негізгі мақсаты-көңіл-күй нашарлауынан пайда болған ағзалардағы қолайсыз өзгерістерді жою үшін, көңіл-күй дұрыстығын қалыптастыру.

Балалар мекемелеріндегі күн тәртібін ұйымдастыруға, оқу-тәрбие жұмысына мемлекеттік бақылау жасау, балалар мен жасөспірімдер гигиенасы санитарлық дәрігерінің қызметінің маңызды бөлімі болып табылады. Бақылау төмендегідей тәртіппен жүргізіледі:

1. Мекемеде, мекеме бастығы бекіткен күн тәртібі бар ма,соны анықтау;

2 Күн тәртібінің санитарлық-гигиеналық мөлшерлерге сәйкес екендігін анықтау;

3. Қабылданған күн тәртібінің іс жүзінде орындалатындығына бақылау жасау;

4. Оқу және тәрбйе жағдайлары күн тәртібінің дұрыс сақталуына сәйкес келетіндігін анықтау;

5. Анықталған кемшіліктерді жою үшін нақтылы уақыты көрсетілген нұсқаулар беру.

1. Кенесариев У.И., Балмахаева Р.М., Жоламанов М.Е., Алимова Н.Е. Тамақтану гигиенасы. Алматы, 2007., 144 б.

2. Неменко Б.А., Оспанова Г.К. Балалар мен жасөспірімдер гигиенасы. Алматы, 1997. – 29 б.

3. Неменко Б.А. Коммуналдық гигиена. Алматы. 2004. – 277 б.

4. Гигиена: Жоғарғы оқу орындарына арналған оқулық / У.И.Кенесариев және т.б. – Алматы: 2010ж. – 656 б.

5. Торгаутов, Б.К. Жалпы гигиена: оқулық. –Шымкент: «Нұрдана –LTD», 2011. -432 бет.

6. Бектұрғанов Р.С. Жалпы гигиена пәнінен тәжірибелік сабақтарға арналған нұсқаулық. - Шымкент, 2010.

Қосымша:

1. Габелев А. Неке гигиенасы: монография. –Алматы, 1992.

2. Кучма В.Р. Гигиена детей и подростков : Учебник-М.: Медицина, 2001-384с.

3. Беляков В.Д. Жук Е.Г: Военная гигиена и эпидемиология -М. Медицина, 1988.

4.Трушкина Л.Ю Гигиена и экология человека: учебное пособие.4- е изд М: Проспект,2006

5.Крымская И.Г.Гигиена и основы экологии человека : учебное пособие Ростов на Дону

6.Шарманов Т.Ш.Йодный дефицит в Казахстане: состояние проблемы и пути решение : Астана, 2008

7.Барановский А.Ю.Болезни нарушение питания. Лечение и профилактика: Наука и техника , 2007

1. Гигиена / Под ред.акад.РАМН Г.И.Румянцева. – М.: ГЭОТАР МЕДИЦИНА, 2000-608с.

2. Пивоваров Ю.П., Королик В.В., и др. Гигиена и основы экологии человекав., 4-е исп. и доп.- Ростов- на Дону «Феникс», 2008-415с.

3. Гончарук Е.И. и др. Общая гигина: пропедевтика гигиены. – 2-е изд., перераб. И доп.- К.: Вища шк., 1999-652с.

1.Голубев В.В.и др. Практикум по основам педиатрии и гигиены детей дошкольного возраста.- М.: Издательский центр «Академия».2000.-200с.

2.Коммунальная гигиена/ Под.ред. К.И.Акулова, К.А.Буштуевой.-М.: Медицина,2001-607с.

3.Королев А.А. Гигиена питания.- М-.: Издательский Центр «Академия».2006-528с.

4.Кучма В.Р. Гигиена детей и подростков: Учебник.-М.: Медицина.2001.-384с.

5.Неменко Б.А., Кенесариев У.И. Коммунальная гигиена- Алматы: НИЦ «Гылым», 2003.-464с.

6.Беляков В.Д., Жук Е.Г. Военная гигиена и эпидемиология.- М.: Медицина, 1988.

7.Рубина Е.А. Санитария и гигиена питания: Учебное пособие для студентов ВУЗов-М.:Издательский Центр «Академия»,2005.-288с.

1. Бейсембаева З.И. Аурухана, стоматологиялық емхана және дәріхана мекемелерінің гигиенасы: оқу құралы. –Шымкент, 2010.

2. Жалпы гигиена Торғаутов Б.К – Шымкент :2009

3. Гигиена учебник для вузов /под. ред Г.И.Румянцева – 2-е изд М:2009

4. Мазаев В.Т.Коммунальная гигиена 1-2 часть: учебник ГЭОТАР – Медиа, 2009

5. Справочник диетолога ,,Равновесие,,2006

6. Кучма В.Р. Гигиена детей и подростков : учебник ГЭОТАР – Медиа, 2010

7 . Гигиена труда Н.Ф.Измерова ГЭОТАР – Медиа 2008

1. Мектепке дейінгі балалар мекемелерінде оқу-тәрбие жұмысының ұйымдастырылуы қандай?

2.Жалпыға білім беру орындарында оқу-тәрбие жұмыстарының ұйымдастырылу тәртібі қандай?

3.Балалардың мектепте оқуға дайындығын қалай анықтаймыз?

4.Мектепте сабақ кестесін құруға қандай гигиеналық талаптар қойылады?

№11

Бірақ, бұл жүйенің де кемшіліктері бар:

• 
  біріншіден, аурухана ішілік инфекцияның дамуына көп жағдай бар,
  
• 
  емдік қорғаныс және санитарлық -эпидемияға қарсы тәртіп орналастыру қиын,
  
• 
  шу деңгейі жоғары,
  
• 
  микроклимат жағдайы нашар,
  
• 
  науқастардың саябаққа шығу мүмкіншілігі азаяды.
  

• 
  бұл құрылыс жүйесіне көп қаражат, көп құрылыс материалы қажет емес, құрылыс ауданы азаяды,
  
• 
  жедел дәрігерлік кеңес беру мүмкіншілігі жақсарады,
  
• 
  санитарлық -техникалық жабдықтарды, әртүрлі коммуникацияларды пайдалану жеңілдейді.
  

Бұл жүйенің артықшылықтары:

• 
  бөлімдер бір- бірінен жақсы оқшауланған, бұл аурухана ішілік инфекцияның таралуына кедергі жасайды;
  
• 
  емдік қорғаныс тәртібін, қолайлы микроклимат жағдайларын, жарық пен ауа алмасуын жақсы ұйымдастыру мүмкіншілігі туындайды;
  
• 
  науқастардың таза ауада, саябақта болуын жеңілдетеді.
  

• 
  бұл құрылыс жүйесін салуға үлкен жер телімі қажет;
  
• 
  қөп құрылыс материалын қажет етеді;
  
• 
  көп қаражат керек;
  
• 
  маман дәрігерлердің кеңес беруі және мамандандырылған медициналық көмек көрсету қиындайды;
  
• 
  әртүрлі корпустарда емдеу -диагностикалық бөлімшелердің қосарлануы,
  
• 
  науқастар мен персоналдың жүру жолдарының ұзаруы.
  

Бөлек ғимараттарда аурухана ішілік инфекцияның алдын -алу мақсатында, бір- бірінен оқшаулауды міндетті түрде қажет ететін перзентхананы, балалар бөлімін, жұқпалы аурулар бөлімін орналастырады.

Көп қабатты корпустарда, жұқпалы аурулар бөлімінен басқа, барлық бөлімдер орналасады.

• 
  Қабылдау бөлімі;
  
• 
  Палаталық бөлім;
  
• 
  Емдеу диагностикалық бөлімдер ( функционалдық диагностика, рентген диагностикалық, физиотерапевтік, емдік физкультура, анестезиология, реанимация, операциялық бөлім);
  
• 
  Зертхана;
  
• 
  Патологиялық анатомиялық бөлім;
  
• 
  Орталық стерильдеу бөлімі;
  
• 
  Ас блогы;
  
• 
  Дезкамерасы бар кір жуатын бөлме;
  
• 
  Орталық стерильдеу бөлмесі;
  
• 
  Дәріхана;
  
• 
  Әкімшілік шаруашылық бөлім.
  

Қабылдау бөлімінің құрамына күту, тіркеуі анықтама, кезекші дәрігер бөлмесі, қарау бөлмесі, рентген кабинет, зертхана, персоналдар мен науқастарға арналған жеке дәретханалар кіреді.

Ауруханада төсек саны аз болса (400 төсектен кем), функционалдық диагностика бөлімі, емхана мен стационар үшін біреу ғана болуы мүмкін.

Төсек саны көп болса, жеке екі бөлім болады, олар емханаға келушілер үшін және стационарға науқастар қабылдау үшін.

Палаталық бөлім , мұнда науқастардың сырқатының түрін анықтау, емдеу және күтім жасау жүргізіледі.

Палата бөлімдерінің түрлері:

• 
  Үлкен адамдарға арналған, жұқпалы емес аурулардың;
  
• 
  Аурулары жұқпалы емес балаларға арналған;
  
• 
  Жұқпалы ауруларға арналған;
  
• 
  Радиологиялық;
  

Жұқпалы емес аурулар бөлімі әртүрлі мамандандырылған бөлімдерге бөлінеді:

• 
  терапевтік;
  
• 
  хирургиялық;
  
• 
  акушерлік;
  
• 
  гинекологиялық;
  
• 
  балалар бөлімі.
  

Ауру жұғу қаупі жоғарылау адамдар контингенті ( ағзаның қарсылық күші төмендеген адамдар – жаңа немесе шала туылған балалар, қарт адамдар, компенсация және субкомпенсация сатысында созылмалы аурулары бар науқастар, гепатит В және С, т.с.с.).

• 
  жиі жұқпалы аурулардың жедел, жасырын немесе созылмалы түрлерімен ауыратындар;
  
• 
  денесінің әр жерінде іріңді жарасы бар науқастар;
  
• 
  іріңді қабыну үрдістері бар науқастар;
  
• 
  мед. персоналдар;
  
• 
  ас блогының қызметкері;
  
• 
  науқасқа келіп кететіндер;
  
• 
  студенттер, интерндер.
  

• 
  жанаспалы тұрмыстық;
  
• 
  ауа тамшылы;
  
• 
  алиментарлық;
  
• 
  нәжіспен ластанған заттармен ауыз арқылы.
  

• 
  ауру адамдар мен мед. персоналдың қолы;
  
• 
  шаштары;
  
• 
  киімдері, аяқ киімдері;
  
• 
  қоздырғыш жұққан құрал саймандар;
  
• 
  мед. аспаптар;
  

- тігетін және таңатын материалдар, т.с.с.

• 
  Спецификалық емес алдын алу шаралары:
  
• 
  Сәулеттік жоспарлау;
  
• 
  Санитарлық эпидемияға қарсы;
  
• 
  Санитарплық техникалық;
  
• 
  Персонал мен науқастардың инфекцияға спецификалық емес резистенттілігін арттыру.
  
• 
  Спецификалық алдын алу шаралары:
  
• 
  иммундау
  

1. Кенесариев У.И., Балмахаева Р.М., Жоламанов М.Е., Алимова Н.Е. Тамақтану гигиенасы. Алматы, 2007., 144 б.

2. Неменко Б.А., Оспанова Г.К. Балалар мен жасөспірімдер гигиенасы. Алматы, 1997. – 29 б.

3. Неменко Б.А. Коммуналдық гигиена. Алматы. 2004. – 277 б.

4. Гигиена: Жоғарғы оқу орындарына арналған оқулық / У.И.Кенесариев және т.б. – Алматы: 2010ж. – 656 б.

5. Торгаутов, Б.К. Жалпы гигиена: оқулық. –Шымкент: «Нұрдана –LTD», 2011. -432 бет.

6. Бектұрғанов Р.С. Жалпы гигиена пәнінен тәжірибелік сабақтарға арналған нұсқаулық. - Шымкент, 2010.