Детективті хикаят Алматы, 2021
жүктеу/скачать 3 Mb. Pdf көрінісі
|
| Сүлеймен қарақшы
Осы сөзден кейiн Сүлейменнiң көңiлi орнына түстi де, манағы орнына барып жатты. Содан қатты ұйықтап кеттi. Бiр кезде бiреудiң “тұр-тұрлаған” дауысынан оянып, басын көтерсе, күн екiндiге таяныпты. Оятып тұрған Көбек екен. — Тұр, жиен. Жүретiн мезгiл болды. Серiктерiнiң бәрi жиналып, от басында ет жеп отыр. Сiрә, бағанағы қара шұбар тайды бiреуi сойып тастаса керек. Арырақта жылқының басы мен iшек-қарындары жатыр. Көбектен естiгенi бойынша, ұрылар жолда сойған малдың басы мен аяқтарын, iшек-қарындарын тастап кетедi. Олардың жүнiн күйдiрiп, боғын тазалап жата ма? — Кел, ей, батыр. Ет же,— деп айқайлады Тастан. — Әбден тойынып ал. Сүлеймен олардың қатарына жайғасты. Отқа қақтап пiсiрiлген жас тайдын етi дәмдi-ақ екен. Ет желiнiп болған соң Көбек сөйледi: — Мына жылқылар отығып, жан-жаққа шашырап барады. Жолай бұларды жая айдармыз. Бiреуiң барып, сары айғырдың байлауын шешiңдер де оны жетектеп, алда жүрiп отырыңдар. Бұған Тастан, сен ептiсiң. Әрi Мақпалкөлге қарай жүретiн жолды жақсы бiлесiң. Осыдан сол маңға барып бiр-ақ тоқтаймыз. Ал, Сүлеймен, сен құлыныңды қалай алып жүрмек ойың бар? Айдап жүруге жарамайды ол. Әрiпбай сөзге араласты: — Құлынды алып жүру де сөз болып па, Көбеке. Анау бос атқа дәу қоржынның бiр жағына құлынды, бiр жағына мына тайдың етi мен заттарымыздың теңдеп салып алайық. Жетектi Сүлейменнiң өзi алып жүрсiн. Бәрi осыған келiстi. Сүлеймен сәскеден берi емiп, бiраз әл жинақтаған құлынды қуалап жүрiп ұстап алды да, төрт аяғын бүктеп, басын жоғары қарата қоржынға салды. Қоржынның екiншi жағына ет пен басқа заттарды теңдеп атқа артты. Бие жануар оқыранып, оның жанынан кетер емес. Ұрылар аттарды алдарына салып айдағанда да, бие оларға қосылмай, Сүлейменнiң жетегiндегi аттың соңынан ердi де отырды. Осылайша, алдарына бiр үйiр жылқыны салған Көбек бастаған топ, түнiмен жол жүре отырып, таң ата Өгемнiң бiр жырасына келiп тығылды. Бұл 52 Сүлеймен қарақшы жерде бiр күндерiн өткiзiп, үшiншi күнi сапарларын әрi қарай жалғастырды. Төртiншi күнi азанда Қырыққызды айнала өтiп, Қасқасу басындағы Досалы жайлауының үстiнен түстi. Сүлеймен кешелi берi Көбекке: “Нағашы, Досалы би бiзге жылқыдан үлес беретiн болса, маған мына құлынды биенi алып берiңiз”, — деп айтып келе жатыр едi. Онысын Көбек те құп көрген. Ендi Досалы жайлауына жеткен кезде: — Қазiр Досалының ауылында менiң үлесiм туралы ұмытып кетпегейсiз, — деп тағы да пысықтап қойды. — Сенiң құлынды биеге әбден есiң кетiп, айтқан әңгiмем жайында ұмытып тұрсың-ау деймiн. Досекең осы жерде отыр деймiсiң. Бұл жер “Досалы жайлауы” деп аталғанымен, ол кiсi Сайрамсудың жағасындағы ауылында отырады. Бiз қазiр жылқыларды оның осындағы малшы жiгiттерiне санап өткiземiз де, өзiмiз Досалыға кейiн барамыз. Досекең сенiң қалауыңа “жоқ” дей қоймас. Мына сөзге қуанып кеттi. Керегетастың батыс жағындағы қысы-жазы мал қарап отыратын Досалының жiгiттерiне ұрылар жылқыларды санап өткiзiп жатқан кезде Сүлеймен бие мен құлынды байлап, әлекке түстi. Құлынның енесi дәу бие. Оған қарап: “Енең дәу ғой. Бiрақ атаңның кiм екенiн бiлмесем де, сен маған лайық жарамды айғыр боларсың”, — деп қайта-қайта құлынның жалынын сипап мәз болды. Көбек барымта малдарды Досалы жiгiттерiне өткiзiп болған соң айтты: — Аттарыңа қоныңдар. Досекеңнiң ауылына барып бiр-ақ демалайық. Ұрылар бiраз жүрiстен соң тау етегiне түстi. — Нағашы, айтыңызшы. Сiз ғой, жаңағы үйiрдi бiреулерге санап өткiздiңiз де, өзiңiзге бiр жылқы да алмай, кете бардыңыз. Мен осыны түсiнбей келе жатырмын. — Сенiң түсiнбейтiн нәрсең әлi көп. Одан да “Азанда алдымыздан шығып, бiздi қарсы алған кiмдер едi?”— деп сұрасаң неттi. Бар ойың бiр құлынды биеде болып, жан-жағыңда не болып жатқанын ұмытып кеттiң. Қазiр Досалы: “Керегетастың басында не көрдiң, бала?”— деп сұраса не айтпақсың? Бiрақ әзiрше сенi |