Гештальттік бағытта ұйымдастыруда ашқан Перонс тәжірибесі ерекше. Ол
эмоциялық инсайт негізінде индивид өзін-өзі өзек тілеу, эмпатияны күшейту
мүмкіндіктеріне ие болатын топтық тренингтік жұмыстардың бағыттары ғылым мен
тәжірибелерді классикалық болып аса кең тараған. Бұлар қазіргі кезде қолданып жүрген
топтың психологиялық әдістердің дамуына жағдай жасайды.
Топ ішіндегі психологиялық әсерді ең алғаш рет ғылыми тұрғыда қарастырған 18 ғасырдың соңғы жылдарында париждік дәрігер Лисмер ниеттенген. Топ ішінде ерекше
мистикалық атмосфера жасап, дәрігермен науқастардың өзара әрекеттестігін әлеуметтік-
психологиялық ықпалының әсерімен топтық емдеу эффектісін көрсеткен. Ал 19 ғасырдың
орта кезіндегі Еуропадағы психиатриялық мекемелер бір адамның басқа адамға психикасы
мен мінез-құлқына әсер ету, сендіру, иландыру механизмдері психологиялық әсерде
қолданылып, топ ішінде гипноздың күшін пайдаланған.
М.И. Лисина қарым-қатынасты коммуниканттардың өзара әрекеттесуі деп санайды. Ол Циготский тәрізді мақсаттық бағдардың қажеттілігін көрсетеді. Бұған
қарағанда В.Н. Панферов нақтырақ анықтама береді: «Қарым-қатынас адамдардың өзара әсерлеуі болып іс-әрекет процесінің жағымды қатынас құру мақсатында коммуникация құралдары арқылы ақпарат алмасады». В.В. Богословскийдің берген
анықтамасында «қарым-қатынас өзара түсінісу, өзара әсер ету, ақпарат алмасуда көрінетін психикалық контакт туатын адамдар арасындағы психикалық контакті орнату» делінген. К. Маркс қарым-қатынаста ғана индивидтер бір-бірін физикалық және
рухани толықтырады; қарым-қатынас – адамдардың адамдарды өңдеуі деп есептеген.
Басқа танымал психологтер, мысалы Бодалев А.А., Смирнов Е.С. қарым-қатынас барысында әрбір жақ тұлға болып келеді деген. Бодалев А.А. қарым-қатынасты
ісәрекеттің ерекше түрі деп, қарым-қатынасты адамның тұлға және іс-әрекет субъектісі
және жеке дарылық ретінде дамуының негізгі факторы болатынын атап өтеді. Қарым-
қатынастың тәрбиелік мәнін ол тек дүниетанымды кеңейтуде ғана емес, сонымен қатар,
тұлға интеллектісінің дамуындағы рөліне тоқталған. Андреева Г.М. өзінің «әлеуметтік психология» еңбегінде қарым-қатынас мәселесіне қатысты әлеуметтік-психологиялық
тұрғыларды интеграциялауға тырысты. Қарым-қатынасты сипаттай келе, ол онда өзара
байланысты үш жақты қарастырды: коммуникативтік (өзара ақпарат алмасу), интерактивті
(өзара әсерлесе) және перцептивті (өзара қабылдау және түсінісу).
