The Earth is millions of kilometers from the Sun

Белгілілік артиклі белгілі бір затпен қатар тақырыптар тобын тұтасымен, оны басқа топтармен салыстыра отырып айқындайды. Мәселен; the English verb – ағылшын етістігі, The dog is Stronger that the cat – Ит мысықтан күшті. Мұнда белгілі бір жануарлар тобын басқасымен салыстырған.

Белгісіздік артиклі кез келген тақырыптық атаумен байланысты сипатталады. Жекешелендірудің кез келген сәті бұл артикльдермен байланыспайды. Бұл - түрлендіруші артикль. М: an English verb - ағылшын етістігі. Ағылшын тіліндегі кез келген етістікті алсақ; І saw a dog – мен итті көрдім. Мұнда мысықты емес, қандай да бір итті көргендігі айтылған.

Белгісіздік артиклі, егер белгілі бір топ өкілін ғана емес, оны жалпылай айтқанда ғана қолданылады. Мәселен; a dog is an animal - ит-жануар. Бұл сөйлемде жалпы ит атаулыға байланысты сөз етілген. Белгісіздік артиклі саналатын зат есімдермен ғана қолданылады. Мысалы; a lamp - лампа, an umbrella – қолшатыр.

«Нөлдік» артикль термині артикльдің қолданылмайтындығын білдіреді. «Нөлдік» артикль дегеніміз – артикльдің түсіп қалуы. Яғни, оның түсіп қалуы белгілілік және белгісіздік артикльдеріне қатысты әрі оларға семантикалық жүктеме болатынын білдіреді. Артикль заттық және абстрактылық категорияларды сипаттайтын сөздердің алдында қолданылмайды. Мәселен; snow - қар, beauty – сұлулық, әдемілік, lore – махаббат.

Артикль қолданылмаған жағдайда зат есім жалпы және кең мағынада оның қандай да бір өзіндік белгілерінің дерексізденуі мен оның маңызына тоқталады. Мәселен; snow – судың белгілі бір күйі ретінде, beauty – эстетика категориясы ретінде.

Белгілілік және белгісіздік артикльдерін зерделеу барысында зат есімдер семантикалық өзгеріске ұшырады. Салыстырып көрелік. Мәселен; beauty – сұлулық (эстетика категориясы) – a (the) beauty – сұлу, light – жарық (физикадағы) - a (the) light – от, жалын, language – тіл (қатынас құралы ретіндегі) және (the) language – нақты бір тіл.

Артикль қолданылмаған жағдайда жүктеме болмайды, зат есімнің мағынасы өзгермейді, қандай да бір техникалық не стилистикалық түсінік береді. Артикль газеттік тақырыптарда, сахналық белгілерде, сөздік және күнтізбелік жазбаларда қолданылмайды. Бұл жағдайларда артикль қысқа әрі үнемдік ұғымдардан тыс қолданылмайтындығын, соның ішінде, белгілілік және белгісіздік артикльдерінің нақты қайсысы екендігі. Олар зат есімнің қандай да бір мағынасының өзгеруінсіз қолданыла береді. Мәселен; күнтізбедегі тіркес: sun rises 7.35 - күн таңғы сағат 7.35-те шығады деген сөйлемде белгілілік артиклі қысқартып айту үшін түсіп қалған.

Сахналық ремаркаларда артикльдің қолданылмауы айқын стилистикалық қызмет атқарады. Ол ремарканың шығарманың негізгі мәтінінен енбейтін, қосымша жанама ескерту екендігін көрсетеді. Бірақ, мұндағы артикльдің қолданылмауы айтарлықтай мәнге ие емес.

Нөлдік артикльге келетін болсақ, әңгіме нөлдік морфема емес, нөлдік сөз жайлы, яғни, сөздің функциональдық салыстырылуы және оның түсіп қалуы жайына келіп тіреледі.

Сөздің салыстырылуы не түсіп қалуы ескертілген әрі толық мағынасыз көмекші сөздер туралы айтылады. Жеке заттық ұғымды білдіретін мағынасы толық емес сөздер анық айтылған кезде түсіп қалады.

Көмекші сөздер толық мағыналы сөздерден өздігінен «қалдық» ретінде бөлінбейді. Нәтижесінде толық мағыналы сөздердің бөлінуіне алып келеді. Толық мағыналы сөздердің бөлінуінен кейін ешқандай «қалдық сөздер» болмайды, бұл түсіп қалу, басқа жағдайлардағы белгілі «қалдықпен» салыстырғанда өзінің мағынасы келіп шығады. Мәселен; the study of language – тілді үйрену деген тіркестегі study – үйрену және language – тіл, толық мағыналы сөз болып белгіленгеннен кейін the – «нөл», «қалдық» болып саналады, «нөл» немесе language сөзінің алдындағы артикльдің түсіп қалуы study зат есімінің алдындағы артикльдің арқасында нақты мағынаны иелей отырып бөлінеді.

Нөлдік артикль зат есім мағынасындағы классификациялау және жекешелендіру кезіндегі заттар тобымен салыстыру арқылы беріледі. Нөлдік артикль кезіндегі сөз кез келген және нақты бір топ өкілі жайында емес, тұтастық туралы да емес, заттың көлемі, саны, шегі, формасы және соған ұқсас нәрселердің дерексізденуі туралы. Нөлдік артикльдің зат есімдермен қолданылуы заттық және барлық абстрактылық категорияларға тән.

Бұл заттардың белгіленген формасы, көлемі және өзге де осыған ұқсас белгілері жоқ. Нөлдік артикльдің мағынасы сөздің не нәрсе жөнінде айтылуына қарай түрленеді.

Ал жалқы есімдерге келсек, ешқандай классификация немесе жекешелендіру жайлы сөз болмайды. John –Джон немесе Peter – Питер есімді адамдарды ешкім Джондар мен Питерлер деп бөлмейді. Мұнда тек Джон немесе Питер жөнінде ғана сөз болып отыр. Сонымен қоса, бұл есімдерді жекешелендіру де мүмкін емес. Соған байланысты жалқы есімдер мен артикльдердің қолданылмайтын себебі мұнда зат қандай да бір классификация немесе жекешелендіру жайлы емес, жалпы ұғымда айтылып отыр.

Классификациялау мен жекешелендіруден дерексізденген мағынаға нөлдік артикль ие болады және nurse - күтуші, baby – бала, сәби секілді жалпы есімдерде артикльсіз қолданылады.

Сонымен А. И. Смирницкийдің пікірі бойынша нөлдік артикльдің негізгі мағынасы – бұл толығымен дерексіздену және классификациялау мен жекешелендіруден абстракциялау. [1,-43 б]????????

Нөлдік артикль a train - поезд, trains – пойыздар тәрізді жекеше және көпше түрдегі зат есімдердің алдында a (n) артиклі қолданылады:

А) затты не тұлғаны атау кезінде.

They are students – олар студенттер.

Б) көрсетілген топқа зат не тұлғаның қатыстылығы кезінде:

Friends will always half you – Cізге әрдайым достарыңыз көмектеседі.

Parallel lines are lines which never meеt – Кез келген параллеьдік сызықтар – бір-бірімен ешқашан қиыспайтын қатар сызықтар. Қазіргі ағылшын тіліндегі артикльдер белгілілік және белгісіздік категорияларының формальды айтылуы ретінде белгілі.

Қазіргі тіл білімінде кең тараған көзқарас – белгісіздік категориясы – айтылудағы басты тәсілдердің бірі болып табылатындығы.

Грамматика бойынша бірқатар оқулықтардың авторлары белгісіздік артиклімен бірге зат есім сөйлемде хабарлау мақсатында, ал белгілілік артиклімен қатар қолданылатын зат есім айтылудағы негізгі кезеңде қызмет етеді.

Сонымен қазіргі ағылшын тілінде артикльдің үш түрі қолданылады. Қазіргі зерттеулерде артикльдің екі түрі кең тараған. Олар – белгілілік және белгісіздік артикльдері.

Белгісіздік артиклінің тікелей бағаланатын функциясы абстрактылы зат есім тіркестерінде келеді, бірақ саналмайтын абстарктылы зат есімнің аналогикалық ұстанымында артикльмен бірге және артикльсіз де келеді.

Ағылшын тілінің барлық грамматикасында осы типтегі зат есімдерде артикль көп жағдайда қолданылмайды. Мәселен; The moon was just rising, to show a frown of anger and incomprehension. (C. Snow, Strangers and Brothers).

Кей жағдайда бұл зат есімдер белгілілік артиклімен лимиттеуші анықтауыш мағынасында қолданылады. Мысалы; Sometimes his long, horse-like fake grew red with the anger he tried to control and his eyes dark with hatred. (S. Mangham, The Complete Shot Stories).

Бұл зат есімдер белгісіздік артиклімен де қолданылуы мүмкін. Белгісіздік артиклі зат есім бейнелеуші қызметінде – бейнелейтін анықтауыш болған жағдайда қолданылады. [2,-31б]

Sometimes his songs maintained a hot anger.

Осы топтағы зат есімдерді сипаттайтын анықтауыш тіркесімен және белгісіздік артиклімен қатар кейде онсыз да қолданыла береді.

Сандық анализ осындай тіркестегі зат есімдер 2,5 (екі жарым) есе жиірек артикльсіз қолданылатындығын көрсетеді. Артикльді таңдау тек бейнелеуші анықтауышпен ғана емес, семантикалық анықтауышпен, бағамен ескеріледі. Анықтауыштың бағалаушы функциясы, артикльдің саналмайтын абстрактылы зат есімдермен қолданылатын нормаларының басты факторларының бірі болып есептеледі. Бұл жағдайда, егер анықтауыш, белгілейтін зат есімді, анық сапалы немесе ерекше сипаттайтын болса, зат есім белгісіздік артиклімен қолданылады. Мысалы; І had woken into a luminous happiness, and it stayed with me. (C. Snow, Homecomings).

But at that time a florid prose was admired. (S. Mangham).

Кейбір сын есімдер барлық жағдайда сапалы (сипатқа ие емес) сипаттамайды. Олар зат есімді сипаттайтын, сапа немесе процесс бағасын «қосымша» ретінде белгілейді. Бұған deep, profound, considerable, perfect тәрізді сын есімдер жатады.

When І had had these thoughts a profound contentment filled me, and І resolved at the same instant to go and look for Anna. (I. Murdock, Under the Net. P.111)

She had an exquisitely graceful and slender figure, and her innumerable frocks were always made with a perfect simplicity. (S. Mangham, The Complete Shot Stories).

Бұдан ерекшелігі, белгісіздік артиклі slight, faint, petty тәрізді аздық мағынасын беретін сын есімдерді қажет етеді.

To conceal a slight discomfiture he sorted trough a pile of coins on desk in front of him. (A. Christie, They Came to Baghdad)

It was Davidson-s move, and with a faint irritation he nodded. (C. Snow, Homecomings).

Strange, curious, uncanny және басқалар сын есімдер ұғымды ерекшелейді.

Finally, with a strange unexpectedness they came to a small wooded copse surrounded and pierced by irrigation streams. (A. Christie, They Came to Baghdad).

І learnt an awful lot from it. (I. Murdoch, Under the Net, p.98).

«There is a certain elegance in wasting time», said Ashenden. (S. Mangham, The Complete Shot Stories).

Кенеттік, шапшаңдық сын есімдері белгісіздік артиклімен бірге қолданылады. Мәселен;

- Victoria felt a sudden gratitude to the old man with the noble domed head, and mean acquisitive soul. (A. Christie, They Came to Baghdad).

Mrs. Albert Forrester was deeply interested in politics and І myself heard a Cabinet Minister tell her frankly that she had a masculine intelligence. (S. Mangham, The Complete Shot Stories).

Артикльдің қолданылуына кей жағдайда автордың нақты сапаға назар аударуға ұмтылуы себеп болады. (Эмлциональды-эстетикалық функция).

And he felt for her an almost physical repulsion. (S. Mangham, The Complete Shot Stories).

Белгісіздік артиклінің саналмайтын абстрактілі зат есіммен қолданылу маңызы бір сипаттаманың – нақты ұғым үшін сапалы және бағалаушы болып бөлінуіне сайып келеді. [3,-14 б]

Белгісіздік артиклінің бұл қолданылысы көркемдік проза стиліне тән. Артикльдің қолданылуы кей жағдайда автордың, ұғымның сипатын ашық (көрнекті) етіп белгілеуіне байланысты. Яғни автордың стилімен тікелей қатысты.

«Случа на мосту через Савиный ручей» атты А. Биерстің әңгімесінен үзінді келтірейік. Мысалдар;

An Occurrence at Owl Greek Station.

A man stood upon a railroad bridge in Northern Alabama, looking down into the swift waters twenty feet below. The man’s hands were behind his back, the writs bound with a cord. A rope loosely encircled his neck. It was attached to a stout cross-timber abode his head, and the slack fell to the level of his knees. Some loose boards laid upon the sleepers supporting the metals of the railway supplied a footing for him and his executioners-two private soldiers of the Federal army, directed by a sergeant, who in civil life may have been a deputy sheriff. At a short remove upon the same temporary platform was an officer in the uniform of his rank armed. He was a captain. (…)

Beyond one of the sentinels nobody was in sight; the railroad ran straight away into a forest for a hundred yards, then, curving, was lost to view. Doubtless there was an outpost farther along. The other bank of the stream was open ground – s gentle acclivity crowned with a stockades of vertical tree trunks, loop – holed for rifles, with a single embrasure through which protruded the muzzle of a brass cannon commanding the bridge.

Оқиғаның баяндалуы эпизодтың ортасынан басталады (және аяқталуы істің мәніне), бір нәрсенің пайда болуы мен дамуы алдындағы жағдай екінші бөлімінде берілген (әңгіме нөмірленген үш бөлімнен тұрады).

Баяндаманың бұл әдісіндегі мәтіннің басында белгілілік артиклі қолданылады.

Белгісіздік артикльдері шығармаға түсінік берілгенде келеді. Бұл әңгіменің бастапқы үзіндісінен белгісіздік артиклінің жиі қолданылғанын да, жаппай қолданылмағанын да көреміз.

Мұнда бейнелеудің сыртқы ұстанымына автор-әңгімеші қатысты, сәйкесінше оқырман оқиғаның қатысушысы емес, көрермен алдындағы сахна ойыншысы сияқты. Детальдің молдығына нақты кейде техникалық (көпір, рельс, қару) жағына тән.

Барлық бейнелеулер эпизод мазмұнының бірігуінде (өлім жазасы, дарға асу), тіпті қатер де ашық әрі айқын. Осы жағдайда белгісіздік артиклі көбірек қолданылуы мүмкін. Үзіндіде тиісінше суық бейнелеудің шеттетілген манерасы кездеседі. Әңгіменің бас кейіпкері тіптен есте қалатын әдіс болып қабылданады. Бирс өзінің бас кейіпкерін шектейді. Автор үшін кейіпкер жай ғана адам – a man.

Біз бұл мәтіндегі белгісіздік артиклінің қолданылуын субьективті және бейнелеуші функциядағы баяндаманың шектелген үлгісіндегі обьективті элементтердің бірі болатынын көреміз.

Белгісіздік артиклі түстің заттануына да үлкен үлес қосады. Белгісіз арақатынаста өзінің негізгі мағынасына сәйкес айтылу кезіндегі кейбір сенімсіздіктерді айқындайды.

«We regarded the new shower curtain. It had two colors, a red a yellow. The red the red of red cabbage, the yellow the yellow of yellow beans». (D. Baythelme).

Түстік реңктегі сенімсіздік болса, белгісіздік артиклі қолданылады.

«The automobile, a bright green, was large enough only for two». (J. Hawkes).

«Our coffee was a pale grey». (E. Hemingway).

Д. Голсуорсидің «Белая обьезяна» романында Майкл Монт жұбайы Бикетке: «What a face for wrapper! Sort of Mona – Lisa – ihh!» - дейді. (John Galsworthy «The White Monkey», p.111).

А белгісіздік артиклі эмоциональды қабылдауды күшейтеді және ерекшелендіреді. Яғни эмоциональды-экспрессивті субьективтік функция қызметін атқарады. А белгісіздік артиклі күтпеген тіркестерде жиі қолданылады. Мысалы;

«In the rich-brown atmosphere peculiar to back rooms in the mansion of Forsyte, the Rembrandtesque effect of his great head, with its white hair, against the cushion of his highbacked seat, was spoiled by the moustache, which imparted a somrthing military lock to his face». (John Galsworthy «The Man of Property», p.61).

Контекстегі rich-brown эпитеті бұл суреткердің кептірілген картинасының бояуын айқындай түседі. [11,-11б]

Ережеге сай, оқырман назарына кейіпкерлер өмірінің сыртқы сипатының бейнеленуі жинақталады және осы образды қандай да бір деталь есте қалатындай етеді. Мысалы;

«Dinny was slight and rather tall, she had hair the color of chestnuts, an imperfect nose, a Botticelian mouth, eyes cornflower blue and widely set and a look rather of a flower on a long stalk …». (John Galsworthy «End of the Chapter », p.34).

«Basil was very popular, and always wore a Waterbury watch». (O. Wilde, «The picture of Dorian Grey», p.250).

Белгісіздік артиклінің бейнелуші функциясы айқын, бірақ a Botticelian mouth және Waterbury watch тіркестерінде артикльдің субьективті бағалаушы функциясы айтылған.

Мәтіндегі эмоциональды бояу қасиет сияқты толықтай мәтіндік топтасуға эмоциональды лексикадағыдай және семантикалық стилистикалық зат есебінде себепкер болады, қайталауға, мысалы; белгісіздік артиклі:

«What he does is a branch of music just as what I do is a branch of science». (Wain S. Strike the Father Death).

Немесе a watch maker сөзінің what-пен алмастырылуы, белгісіздік артиклімен келсе, кекесін түр береді және артикльдің эмоциональдық маңыздылығын арттырады. Мысалы;

«I’m going to become a watch-maker», said Hugo. «And what? I said» ( I. Murdock, «Under the Net», p.104).

Белгісіздік артиклі газет тақырыптарында мақаланың авторы жаңалықты адам өмірімен байланыстырып жазған жағдайда қолданылады:

«A Team-by –Team Look at the Big Eighth».

«A Writer’s Return to His Family Tree».

«A Talent Competition is Bing Held at Cascade Bingo».

«An Evening of Adult Humour».

«A Mirror to the Nation».

Бұл жағдайда артикль жалпылама қызмет атқарады. Белгісіздік артиклі субьективті функцияның кекесін түрімен нақтылана қолданылады:

«There was a certain Arlette Wayne. Th.Dreiser»

…for a true Forsyte, sentiment, even the sentiment of social position, was a luxury.. (J.Galsworthy). (Бейнелеуіш образдылық функция).

John Forsyte , an early flame of Flour’s , who is married to an American Forsyte, rushes back to England when he hears of the strike. (R. Fox). (Бейнелеуші, образды функция).

In four minutes and a half he was inside the revolving doors of Laurier’s , met by ay anxious Miss Crab, …(A. Cronin).

Childless Clare tragically loving and believed,… (G. Meredith). (эмоциональды, образды функция).

A new world was being born out… (M. Gold).

There will be a whole universe of orphans. (D. Garter). (Бейнелеуші, абстрактілі, жалпылауыш және образды функция).

Егер moon және world сияқты жер жүзінде біреу болып табылатын, басқалардан осылай ерекшеленетін зат есім болса, анықтауыш түсіп қалады да, белгісіздік артиклі жиірек қолданылады. Мысалы;

A gigantic moon was rising… (H. Lee).

Naturally, their autors try to picture a real world, but…(R. Fox).

Сөйтіп, көркем және публицистикалық мәтіндердің материалдық анализі, белгісіздік артиклінің экспрессивті, бағалаушы, бейнелі, эмоциональды, эстетикалық, абстрактілі, субьективті және жалпылауыш қызметтерін атқарады.

1.3.2 Белгілілік артиклі және оның функциясы

Белгілілік артиклінің потенциальды ұғымы жайлы айтайық. Тараудан не толық шығармадан бастасақ белгілілік артиклі эффекттің жалғасын немесе әлдеқашан басталған хикаяны (әңгімені) қайта тудырады.

«The house was built on the highest part of narrow tongue of land between the harbors and the open sea», - деп бастайды Э. Хэмингуей өзінің «Остров в океане» деген романында. «Остров в океане», «Прощай, оружие!», «По ком звонит колокол» романдарындағы бірінші баяндаушы азат жолдарда мәтіндік белгілілік артиклі 17,2% тура келеді.

Белгілілік артиклі алдын ала аталған нысандағы белгілі арақатынастық мағынасын береді. Белгілілік артиклі мен келетін фраза ұғымы, айқындалған арақатынастық мағынасын толықтыра алмайды. Бұл жағдайда, мұндай фраза туындының мағынасын ашса, ол әңгімедегі таныс оқиғалардың жалғасы алғаш рет аталып тұрса да, олар өзіне тән сипатқа ие бола алмайды. Ортаңғы бастама эффектісі инициальды қолданылатын белгігілік артиклімен келеді, яғни олардың нысанын енгізудің алдын ала экспозициясынсыз. [6,-22б]

Белгілілік артиклінің мұндай ұстанымы хикаяның мағыналық сыйымдылығын арттырады. Мысалы; Э. Хэмингуей әңгімелернінің басталулары.

«At the shore there was another rowboat drawn up. The two Indians stood waiting…». (Indian Camp).

Э. Хэмингуейдің бұрынғы стилінің импликациясын жасауда белгілілік артиклі басты роль атқарады:

«In the old days Horton’s Bay was a Lumbering town… The lumber chokers came into the bay and were loaded with the cut…» (The End of Something, Hemingway).

«The road of the pass was hard and smooth…» (Chew Ti Dice La Patria).

«The door of Henry’s lunch-room opened and two men came in. They sat down at the counter». (The Killers).

«That night we lay on the floor in the room and Іlistened to the silk-worms eating». (Now І Lay Me).

«The train passed very quickly a long, red atone house with a garden and four thick palm-trees with tables under them in the shade». (A Canary for One).

Белгілілік артиклі барлық жиі кездесетін тізімдерде басты ұғымды береді. Кез келген мәтіннің 14-ші сөзі – белгілілік артиклі, орташа жиілік түгелдей 7 санына арттырады. Белгілілік артиклі өзінің негізгі функциясына қарай белгіленген нысанның анық арақатынасына сілтей отырып, екпінмен толық эмфаза береді. Мысалы;

«Bobbitt’s spectacles had huge, circular frameless lenses of the very best glass; the earpieces were thin bars of gold. In them… hoes head suddenly appeared net babyish but weighty, he was the modern business man!» (S. Lewis).

Айқындалған дистривутивті жағдайларда есептік сан есімдер жалқы есімдер, есімдіктер алдында/белгілілік артиклі «дәл», «нағыз өзі» деген сөздердің эквиваленті болып белгіленеді. Мсыалы; Р. П. Уорреннің «Вся королевская рать» атты романының батыры - Джек Берденнің ауыр әңгімеден кейін көлікпен үйіне келе жатқандағы ойы.

«There is only the flow of the motor between the you which you have just left in one place and the you which you will be when you get to the other place».

He was aware that in most cases they were either projections of his own personality or, in different forms, the antithesis of it. The Me and the Not Me.

In dressing Carrie showed the influence of her association with the dashing Mrs. Vance. (Th. Dreiser).

Lady Char well looked at her daughter, in whose voice something recalled the Denny of two years back. (J. Galsworthy).

Осындай және осыған ұқсас жағдайлардағы артикльдің айрықшаланған функциясын нормативті бекітілген деп есептеуге болады. Аналогиялық мысалдар тек көркемдеп сөйлеуде ғана қарастырылмайды, белгілі әдебиеттанушы Р. Шоулз Дж. Хоукстің романындағы қимыл орнының шарттылығы жайлы жазады. [5,-35б]

«The England of «The Lime Twig», the American West of «The Beetle Led», the Germany of the «Cannibal», the Italy of «The Owl».

Сын есімнің зат есімге айналуындағы артикльдің қатысы өте кең қолданыста. Бұл белгілі феноменнің көркемдік актуализациясы диапазонының барынша кеңейтілуі.

«The blue of the eyes was pale and washed out like the blue of the shirt». (R. P. Warren).«The dead sleep cold in Spain tonight». (On the American Dead in Spain, E. Hemingway). «On the left bank of the stream to the west, reared the bluffs, sometimes showing the gray of lime-stone». (R. P. Warren).

Белгілік артиклінде өзінің репрезентантының реңі болады. Аталған салыстыруда белгілілік әр алуан дәрежесінде логикалық айтылу жоқ. Салыстырудың оң жақ бөлігіндегі белгілердің жеткізушісі осы белгінің жоғары дәрежесінің контексуальды этолонына айналады. Сондай-ақ белгілік артиклі нәтижелі экспрессивті-эмоциональды қызмет атқарады. Ұқсас салыстырудың анализі синтаксистік семантикалық түрлер жайлы қорытынды жасауға мүмкіндік береді. Бұл түрлер сөйлемде екі түрлі қызмет атқарады.

Белгілілік артиклінің қолданылуы:

Егер жыл мезгілі атауына келсек, дәл қазір (өткен, болашақта) қай жыл мезгілі екенін және оның жекешелендіретін анықтауышы бар болса:

"How horribly unjust of you!" cried Lord Henry, tilting his hat back and looking up at the little clouds that, like ravelled skeins of glossy white silk, were drifting across the hollowed turquoise of the summer sky. (The picture of Dorian Gray)

"But, really, it seems rather absurd that I shouldn't see my own work, especially as I am going to exhibit it in Paris in the autumn.

. He remembered the autumn that he had passed there, and a wonderful love that had stirred him to mad delightful follies.

1. 
   Through, for, during, in, көмекші сөздерінен кейін;
   

Lord Henry elevated his eyebrows and looked at him in amazement through the thin blue wreaths of smoke that curled up in such fanciful whorls from his heavy, opium-tainted cigarette.[ ]

I turned half-way round and saw Dorian Gray for the first time.[ ]

Some subtle influence passed from him to me, and for the first time in my life I saw in the plain woodland the wonder I had always looked for and always missed."[ ]

After breakfast, he walked with the duchess for an hour in the garden and then drove across the park to join the shooting-party.[ ]

Sir Geoffrey put his gun to his shoulder, but there was something in the animal's grace of movement that strangely charmed Dorian Gray, and he cried out at once, "Don't shoot it, Geoffrey. Let it live." [ ]

During the last ten years his painting had gone off very much."[ ]

During the three terrible hours that the play had lasted, he had lived centuries of pain, aeon upon aeon of torture.[ ]

They contained the usual collection of cards, invitations to dinner, tickets for private views, programmes of charity concerts, and the like that are showered on fashionable young men every morning during the season.[ ]

Егер жыл мезгілінің атауы сөйлемде бастауыш болса (to come, to approach, o be over етістіктерінің алдында), толықтауыш болса (to spend, to like, to hate етістіктерінің алдында) не көмекші есімді пысықтауыш болса (in, till, until, before, after көмекші сөздерімен) белгілілік артиклімен де, белгісіздік артиклімен де қолданылады.

Жыл мезгіл атауы, анықтауыштық бейнелеуші қызмет атқарса, белгісіздік артиклімен қолданылады: