2.3 Кәсіпорынның қаржылық есептілік құрылымы
Қаржылық есептілік - белгілі бір кестелер нысанында көрсетілген және есеп беру кезеңіндегі мүлік қозғалысын, міндеттемелер мен компанияның қаржылық жағдайын сипаттайтын есеп көрсеткіштерінің жиынтығы.
"Барыс Мунай" ЖШС қаржылық есептілігі компанияның қаржылық жағдайы, оның қызметінің қаржылық нәтижелері және оның қаржылық жағдайындағы өзгерістер туралы мәліметтер жүйесін білдіреді және бухгалтерлік есеп деректерінің негізінде жасалады.
Қарапайым тілмен айтқанда, бұл "Барыс Мунай" ЖШС ұйымының бухгалтерлік есеп деректері бойынша жасалатын кестелер. Бұл кестелерге түсіндірме жазба – қаржылық есептіліктің міндетті құрамдас бөлігі болып табылатын құжат қоса беріледі.
Түсіндірме жазба ұйымның есеп саясатына қатысты мәліметтерді ашып көрсетуге, сондай-ақ есептілікті пайдаланушыларды қосымша деректермен-есептің кестелік нысанында жеткілікті түрде ашылмаған, бірақ "Барыс Мунай" ЖШС ұйымы қызметінің көрсеткіштерін бағалау үшін пайдаланушыларға қажетті деректермен қамтамасыз етуге тиіс.
2018 жылғы 28 ақпандағы № 234-III "бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы Заң" Қазақстан Республикасында бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілікті жүргізу ережелерін регламенттейтін нормативтік-құқықтық құжаттардың бірі болып табылады. Осы Заңның 15-бабында қаржылық есептілік өзіне кіреді:
1) бухгалтерлік баланс;
2) пайда мен зиян туралы есеп;
3) ақша қаражатының қозғалысы туралы есеп;
4) капиталдағы өзгерістер туралы есеп;
5) түсіндірме жазба.
"Барыс Мунай" ЖШС қаржылық есеп беру нысандарын бекіткен жаңа бұйрық, ең бастысы, көпшілік қызығушылық танытатын ұйымдарға арналған, бұл туралы бұйрық мәтінінде айтылған. "Барыс Мунай" ЖШС - бұл қаржы ұйымдары, Акционерлік қоғамдар (коммерциялық емес ұйымдарды қоспағанда), жер қойнауын пайдаланушы ұйымдар (кең таралған пайдалы қазбаларды өндіретін ұйымдардан басқа) және Жарғылық капиталында мемлекеттің қатысу үлесі бар ұйымдар, сондай-ақ шаруашылық жүргізу құқығына негізделген мемлекеттік кәсіпорындар.
"Барыс Мунай" ЖШС түсіндірме жазбасы ұйымның есеп саясатына қатысты мәліметтерді ашып, сондай-ақ есептілікті пайдаланушыларды қосымша деректермен - есептің кестелік нысанында жеткілікті түрде ашылмаған, бірақ "Барыс Мунай" ЖШС ұйымы қызметінің көрсеткіштерін бағалау үшін пайдаланушыларға қажетті деректермен қамтамасыз етеді.
Өзгерістер енгізу қажеттілігі жаңа терминология қолданылатын халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына өзгерістер енгізілуімен байланысты. Сондай-ақ қандай да бір бөлімдер, мақалалар егжей - тегжейлі ашылуға жатады.
4 кесте. «Барыс Мунай» ЖШС кәсіпорнының шығындары мен қызметкерлердің кірісі арасындағы байланыс
«Барыс Мунай» ЖШС кәсіпорнының шығындары мен қызметкерлердің кірісі арасындағы байланыс
|
1. Тарифтер мен жалақы бойынша жалақы;
|
2. өтемақы;
|
3. үстемеақылар мен жәрдемақылар;
|
4. еңбек демалысы;
|
5. бонустар мен басқа да ынталандырулар;
|
6. ауру демалысы;
|
7. қаржылық көмек;
|
8. жол жүру шығыстары белгіленген нормалардан асып кетсе;
|
9. қызметкерге төленген немесе ұсынылған тауарлардың, жұмыстардың немесе көрсетілетін қызметтердің құны;
|
10. әлеуметтік салық;
|
11. әлеуметтік сақтандыру жарналары.
|
«Барыс Мунай» ЖШС кәсіпорнының шығындары мен қызметкерлердің кірісі арасындағы байланыс келесі кестеде келтірілген.
Белгілі бір кестелер нысанында көрсетілген және есепті кезеңдегі мүлік қозғалысын, міндеттемелер мен компанияның қаржылық жағдайын сипаттайтын есеп көрсеткіштерінің жиынтығы. "Барыс Мунай" ЖШС қаржылық есептілігі компанияның қаржылық жағдайы, оның қызметінің қаржылық нәтижелері және оның қаржылық жағдайындағы өзгерістер туралы мәліметтер жүйесін білдіреді және бухгалтерлік есеп деректерінің негізінде жасалады.
Қарапайым тілмен айтқанда, бұл "Барыс Мунай" ЖШС ұйымының бухгалтерлік есеп деректері бойынша жасалатын кестелер. Бұл кестелерге түсіндірме жазба – қаржылық есептіліктің міндетті құрамдас бөлігі болып табылатын құжат қоса беріледі.
«Ақтөбе Сет» ЖШС-нің ұйымның қаржылық тұрақтылығына әсер ететін негізгі көрсеткіші қарыз қаражаттарының үлесі болып табылады. Егер қарыз қаражаттары компания қаражатының жартысынан көбін құраса, бұл қаржылық тұрақтылық үшін жақсы белгі емес деп санайды, әр түрлі салалар үшін қарыз қаражаттарының қалыпты мөлшері өзгеруі мүмкін: айналымы жоғары сауда компаниялары үшін бұл әлдеқайда жоғары.
Жоғарыда көрсетілген коэффициенттерден басқа, «Ақтөбе Сет» ЖШС-нің қаржылық тұрақтылығы оның активтерінің өтелу мерзімдері бойынша міндеттемелермен салыстырғанда өтімділігін көрсетеді: ағымдық коэффициент және жылдам қатынас.
«Ақтөбе Сет» ЖШС-нің қамтамасыз ету коэффициенті - ұйымның қорлары меншікті айналым қаражаттарымен қамтылатындығын анықтайтын ұйымның қаржылық тұрақтылығының көрсеткіші.
Материалдық резервтердің арақатынасы=Меншікті айналым капиталы/қор
«Меншікті айналым капиталы» формуласында ұйымның меншікті капиталы мен ұзақ мерзімді (ұзақ мерзімді) активтерге салынған инвестициялар арасындағы айырмашылық ретінде есептелетін көрсеткіш алынады.
Инвестицияны жабу коэффициенті - бұл «Ақтөбе Сет» ЖШС ұйымының активтерінің қай бөлігі тұрақты көздерден қаржыландырылатынын көрсететін қаржылық коэффициент: меншікті қаражат және ұзақ мерзімді міндеттемелер. Көрсеткіштің тағы бір атауы - ұзақ мерзімді қаржылық тәуелсіздік коэффициенті.
Қаржылық тәуелділік коэффициенті ұйымның қарыз капиталын барлық капиталға (активтерге) қатынасын сипаттайды. Бұл коэффициент ұйымның капитал құрылымын сипаттайтын көрсеткіштер тобына жатады және батыста кеңінен қолданылады. Ресейде ұқсас көрсеткіш жиі қолданылады, ол капитал құрылымын да сипаттайды.
Қаржылық тәуелділік коэффициенті=Міндеттемелер/Активтер
Формуланың екі компоненті ұйымның бухгалтерлік балансынан алынады.
Достарыңызбен бөлісу: |