ІІ тарау. Ерікті мінез-құлықты кіші мектеп жасында эксперименталды психологиялық зерттеу

Зерттеу жұмысының мақсаты – үлгерімі төмен кіші мектеп жастағы балалардың мінез акцентуациясын зерттеу болып табылады. Мақсатқа жету үшін алдымен мінез және оның акцентуациясы жөнінде толық теориялық мағлұмат жинау, яғни К.Леонгардтың теориясы бойынша, сонымен бірге мінез акцентуациясының қай түрі басым екендігін анықтауға арналған психодиагностиканы жүргізу.

Әдісті жүргізу үшін объект ретінде №42 ОТК мектебінің 2 «б» сыныбының оқушылары алынды.

Әдісті жүргізу барысында К.Леонгардтың «Мінезді анықтау» сауалнамасын жүргізді. Бұл тест мінездлің акцентуациясын, яғни белгілі бір бағыттарды анықтауға арналған.

Зерттеу жұмысымыздың нәтижесі бойынша шынында да эмотивті түрі басымырақ екендігі анықталды. Қосымшаларда көрсетіледі.

К.Леонгардтың мінезді анықтау сауалнамасы.

Бұл тест мінез акцентуациясын , яғни белгілі бір бағыттарды анықтауға арналған. Бұл тестке мінездің белгілі бір акцентуациясына сәйкес 88 сұрақтан және 10 шкаладан құрылған.

1 шкала - өмірге деген белсенділік жоғары тұлғаны сипаттайды.

2 шкала – акцентуациясының аса деңгейге қоздырғыштығын көрсетеді.

3 шкала – тұлғаның эмоционалды өмірдің тереңдігін көрсетеді.

4 шкала - педантизмге бейімділігін көрсетеді.

5 шкала –мазасыздықты көрсетеді.

6 шкала –көңіл-күйдің ауытқуы.

7 шкала –тұлғалардың өзін-өзі демонстративті ұстауға бейімділігі.

8 шкала -жүріс-тұрыстың ұшқалақтығын көрсетеді.

9 шкала –жабырқау немесе шаршағандықдеңгейін көрсетеді.

10 шкала –эмоционалды реакцияға берілуін көрсетеді.
Нұсқау: Жауаптардың беру уақыты шектелмейді. «Сзге мінезіңіз туралы анық мәлімет берілетін әр түрлі сұрақтар беріледі. Егер , келісілетін болсаңыз сұрақ нөмерлерінің жанына «иә» деген жауапты білдіретін «+» белгісін қойыңыз. Егер «жоқ» деген жауапқа сәйкестендіріліп «-» таңбасын қоясыз. Берілген сұрақтарына шынайы жауап беріңіз, сұрақтардың дұрыс немесе дұрыс емес жауаптары болмайды және көп ойланбаңыз».

Сауалнама

1. 
   Сіздің көңіл-күйіңіз көтеріңкі болып жүре ме?
   
2. 
   Балағатқа сезімталсыз ба?
   
3. 
   Кино , театр немесе әңгіме жөнінде сөйлескен кезде қатты әсер алып көзіңізге жас аласыз ба?
   
4. 
   Бір нәрсе істеген кезде , оның дұрыс немесе бұрыс екендігіне, тексеріп алмайынша , тыныш таппайтыныңыз рас па?
   
5. 
   Бала кезіңізде құрдастарыңыз сияқты батыл болдыңыз ба?
   
6. 
   көңіл күйіңіз тулап тұрған жерінен өмірге түңіліп қалуыңыз болып тұратын жағдай кездесе ме?
   
7. 
   Сіз қоғамда немесе компанияда отырған жұрттардың назарын өзіңізге аударып отыратын тұлға деп есептейсіз бе?
   
8. 
   Себепшіл ашуланшақ болған кездеріңіз көп пе?
   
9. 
   Сіз салмақты адамсыз ба?
   
10. 
    Сіздің не нәрсеге де болса да таң қалдыру қабілетіңіз аса жоғары ма?
    
11. 
    Істі алдын-ала ұйымдастырасыз ба?
    
12. 
    Сізді біреу ренжіткен жағдайда оны тез кешіресіз бе?
    
13. 
    Сіз нәзік және жеңіл жүректі жансыз ба?
    
14. 
    Хатты почта жәшігіне салған соң, оны толығымен түскеніне көз жеткізу үшін қолыңызбен қайта тексересіз бе?
    
15. 
    Жұмыскерлер озаттардың қатарына болуға тырысасыз ба?
    
16. 
    Найзағайдан немесе киттен қорқып кеткен кездеріңіз болды ма?
    
17. 
    Барлық жағдайда тәртіп сақтауға ұмтыласыз ба?
    
18. 
    Сіздің достарыңыз немесе таныстарыңыз жақсы көреді ме?
    
19. 
    Қайғы қасіретті іштен сезгендей болып мазасызданасыз ба?
    
20. 
    Сіздің көңіл күйіңіз сыртқы факторлармен байланысты ма?
    
21. 
    Көңіл күйіңіздің төмен болуы күнделікті нәрсе ме?
    
22. 
    бір ретте болса да , ашуға жол бердіңіз бе
    
23. 
    Ұзақ уақыт бойына бір жерде отыру сіз үшін қиын нәрсе ме?
    
24. 
    Егер сізге әділетсіздік жасаса, сіз қандай халде боласыз?
    
25. 
    Тауық немесе қойды сойып тастау қолыңыздан келе ме?
    
26. 
    Сізді үйдегі дұрыс ілінбеген жапқыш немесе қисық жайылған дастархан ызаландыра ма? әлде, сіз оны сол бойда ақырын барып дұрыстайсыз ба?
    
27. 
    Бала кезіңізде үйде жалғыз қалуға қорқатын едіңіз бе?
    
28. 
    Көңіл күйіңіз жиі ауытқып тұрады ма?
    
29. 
    Сіз тек өкпелеп немесе тез ашуланып қаласыз ба?
    
30. 
    Ештеңеге қарамастан көңілді бола аласыз ба?
    
31. 
    Шексіз бақытты сезіну күші тұла бойыңызды жаулап алған кездеріңіз болды ма?
    
32. 
    Қалай ойласыз, сізден «Күлкі керуен» спектаклінің жүргізушісі шығады деп ойлайсыз ба?
    
33. 
    Өз көзқарасыңызды өзге адамдарға ашық және тіке білдіре аласыз ба?
    
34. 
    Сіз қанды көрген кезде жағымсыз сезімде боласыз ба?
    
35. 
    Жауапкершілігі жоғары жұмысты ұнатасыз ба?
    
36. 
    Сіз әділетсіздік жасаған адамдарды жақтай аласыз ба?
    
37. 
    Қараңғы қоймаға түсу , сіз үшін қорқынышты ма?
    
38. 
    Шапшаңдықты талап ететін, бірақ сапасына көңіл аудармайтын жұмысты істер ме едіңіз?
    
39. 
    Сіз кез келген адаммен тіл табыса аласыз ба?
    
40. 
    Мектепте өлеңдерді тақпақтап оқығанда белсенділік көрсетесіз бе?
    
41. 
    Үйден қашып көрдіңіз бе?
    
42. 
    Сіз үшін өмір қиын ба?
    
43. 
    Конфликт немесе реніштен кейін көңіліңіздің түсуі соншалық, тіпті жұмысқа бармаған кезіңіз болды ма?
    
44. 
    Сіз сәтсіздікке ұшырағанда өзіңіздің күнделікті қалпыңыздың жоғалтқан күйлеріңіз болды ма?
    
45. 
    Біреу ренжіткен жағдайда сіз өзіңіз алғашқы қадам жасар ма едіңіз?
    
46. 
    Сіз жануарларды жақсы көресіз бе?
    
47. 
    Сіз үйіңізді ештеңе кетпейтін етіп тастап кеткеніңізге жеткізу үшін қайта ораласыз ба?
    
48. 
    Сізге түсініксіз ойлар келе ме?
    
49. 
    Сіздің көңіл күйіңіз жиі ауытқиды ма?
    
50. 
    Сізге көрермен алдында сахнаға шығу қиындық келтіре ме?
    
51. 
    Сіз қарсылас адамдарды ұрып жібересіз бе, егер ол сізге қарап сөйлесе?
    
52. 
    Сізде басқа адамдар мен қарым қатынас қажеттілігі өте жоғары ма?
    
53. 
    Сізді терең қайғыға кететін адамдар қатарына жатқызуға бола ма?
    
54. 
    Сізді ұйымдастыру қабілетін талап ететін жұмыс ұнайды ма?
    
55. 
    Сізге алға қойған мақсатқа жету жолында қиыншылықтардың кедесуіне қарамастан , өз дегеніңізге жетесіз бе?
    
56. 
    Сіз трагедиялық кинофильмді көрген кезде мұңайғаныңыз соншалы, тіпті көз жасыңыздың шығуына ерік бересіз?
    
57. 
    Сізге бүгінгі көңіл күйіңіз нашар болуы ұйықтар алдында әсер ете ме?
    
58. 
    Мектеп кезінде сіз, өз құрбыңызға дәптеріңізді көшіруге бердіңіз бе?
    
59. 
    Сізге бейіттен жалғыз өту үшін, үлкен ерік күш қажет пе?
    
60. 
    Сіз үйіңіздің заттардың қалай және қай жерде тұрғанын міндетті түрде қадағалайсыз ба?
    
61. 
    Ұйықтар алдында жақсы көңіл күйде болуыңызға қарамастан ертеңіне еңсеңіз түсінікті тұратын кездеріңіз болды ма?
    
62. 
    Сіз жаңадан болған жайыттарға тез бейімделе аласыз ба?
    
63. 
    Сізде бас ауруы жиі болып тұрады ма?
    
64. 
    Сіз жиі күлесіз бе?
    
65. 
    Сіз , барлық адамдар мен бірдей жақсы қарым қатынаста бола аласыз ба? Егер сіз оларды ұмытпасыңыз және сыйламайтын болсаңыз?
    
66. 
    Сіздің қозғалуға деген бейімділігіңіз жоғары ма?
    
67. 
    Әділетсіздік үшін сіз қатты қайғырасыз ба?
    
68. 
    Сіз табиғатты жақсы көретініңіз соншалықты, тіпті оны өзіңіздің досыңыз деп айта аласыз ба?
    
69. 
    Үйден кетер алдында сіз міндетті түрде газ сөнулі ме, свет өшірулі ме, және есіктің құлыптанғанын қадағалайсыз ба?
    
70. 
    Сіз қорқақ жансыз ба?
    
71. 
    Алкогольді ішкеннен кейін көңіліңіз өзгереді ме?
    
72. 
    Сіз көркем өнер ұйымдастыруына қатысасыз ба?
    
73. 
    Сіз өмірді бақытсыз , пессимистік ретінде бағалайсыз ба?
    
74. 
    Сізді саяхатқа жиі тартады ма?
    
75. 
    Сіздің көтеріңкі көңіл күйіңіз тез арада өзгере ме?
    
76. 
    Өз үйіңіздегі қонақтардың көңіл күйін көтеру сізге ұнайды ма?
    
77. 
    Сіз ренішті ұзақ уақыт уайымдайсыз ба?
    
78. 
    Сіз басқа біреудің қайғысына көп көңіл бересіз бе?
    
79. 
    Дәптер бетіне сия төгілген жағдайда оны қайта көшіресіз бе?
    
80. 
    Сіз басқа адамдарға сенгеннен гөрі сенбеушілік басым ба?
    
81. 
    Сіз жиі қорқынышты түс көресіз бе?
    
82. 
    Сіз өтіп бара жатқан поездің астына түсу немесе көп этажды үйдің терезесінен түсіп кетуіне қауіптенесіз бе?
    
83. 
    Сіздің көңіл күйіңіз көбіне жоғарыда болады ма?
    
84. 
    Шешімі қиын мәселелерден бас тартуы мүмкін бе?
    
85. 
    Сіз өзіңізді емін еркін сезінесіз бе?
    
86. 
    Әңгіме кезінде, сіз көп сөйлемейтін адамсыз ба?
    
87. 
    Сіз сахнада ойнау қажеттілігі болған кезде, рольдің ойын екенін ұмытып . беріліп кетуіңіз мүмкін бе?
    

Кілт

1. 
   Демонстративті түр:
   

-: 51

2. Бір қауіпсіз түр:

+:2,15,24,34,37,56,68,78,81

-: 12,46,59

Жауаптың қорытындысын үшке көбейту.

3. Педантты түр:

+:4,14,17,26,39,48,58,61,70,80,83

-: 36

4. Қозу түрі:

+:8,20,30,42,52,64,74,86

Жауаптың қорытындысын үшке көбейту.

+:1,11,23,33,45,55,67,77

-:

Жауаптың қорытындысын үшке көбейту.

+:9,21,43,75,87

-:

Жауаптың қорытындысын үшке көбейту.

+:16,27,38,49,60,71,82

-: 5

Жауаптың қорытындысын үшке көбейту.

+:10,32,54,76

-:

Жауаптың қорытындысын үшке көбейту.

+:3,13,35,47,57,69,79

-: 25

Жауаптың қорытындысын үшке көбейту.

+:6,18,28,40,50,62,72,84

Жауаптың қорытындысын үшке көбейту.

Максималды бапллдың қосындысы көбейткеннен кейін 24 балл болуы тиіс.

Мінез профилі