Дипломдық жұмыс Тақырыбы: «Маркетингтегі ақпарат жүйесін тұрғызу»

Берілген есептің шығыс құжаттары:

• 
  зерттеулер негізінде есеп беру;
  
• 
  талдау негізіндегі болжамдық көрсеткіштер;
  

Ақпараттық база келесілерден тұрады:

- ақпаратты кодтау жүйесінен;

- ақпараттық массивтен, яғни ақпараттық базаны тұрғызуға кіретін мәліметтер массивінен;

Ақпараттық база машина ішіндегі және машинадан тыс болып бөлінеді.

Машинадан тыс ақпараттық база келесілерден тұрады:

- жедел ақпарат;

- нормативті құжаттар;

- кодтау классификациясының жүйесі.

Машинадан тыс ақпараттық база - ақпараттық базаның бөлігі, ол ақпараттық жүйенің қалыпта (формада) қызмет етуінде қолданылатын белгілер және құжаттардан, адамдардың есептегіш құралдарынсыз қабылданатын мәліметтердің бірлігінен тұрады. Машинадан тыс ақпараттық база кодтауды классификациялау жүйесінен, ақпаратты нормативті құжаттардан, жедел ақпараттардан тұрады. Кодтауды классификациялау жүйесі мәліметтерді бір мәнде жазу, ақпараттық есептегіш жүйелердің жадысында идентификациялау және тиімді ізденіс үшін қолданылады. Нормативті - анықтамалық құжаттар шартты - тұрақты ақпараттар категориясына жатады және әр түрлі регламентті нормативтерден, мәліметтерден тұрады, олар ұзақ уақыт бойы есептеуде өзгеріссіз қолданылады.

Ал машина ішіндегі ақпараттық базасына - ақпараттық жүйе кіреді.

Машина ішіндегі ақпараттық база - белгілі бір белгі бойынша жүйенің машиналық тасығыштарындағы қолданылатын АЖ-ның мәліметтер жиынтығынан тұратын ақпараттық базаның бөлігі.

Жедел ақпарат дәл сол мерзімдегі объектінің жай күйін бейнелейді, яғни ол өңделмеген бірінші ақпарат болып табылады. Кодтаудың мақсаты - ол ақпаратты ыңғайлы кішігірім қалпында ұсыну, ол құжатта мәліметтерді машиналық тасығыштарға жазғанда өңдеу басқа да операцияларды жүргізгенде қажет. Әт үрлі белгілі номенклатуралардың негізгі классификациялануы мәліметтер базасындағы ақпаратты іздеуге, оны өңдеуге, жеңілдетуге қажетті классификация болып көп объектілерді бөлу жүйесі болып табылады (пәндерді, үрдістерді, түсініктерді) белгілі немесе әр түрлі белгілері бойынша жіктеу. Классификациялау объектісі болып классификацияланатын объектілердің өзі, классификациялау нәтижесінде алынған классификациялаудың тобы көп объектілер болып табылады. Классификациялау жүйесі дегеніміз - жиынды жиын астарынан бөлу ережелерін айтады. Классификациялау жүйесі иерархиялы және фасетті болып бөлінеді. Иерархиялы классификациялау жүйесі - жиын объектілерінің кезектілікпен бағыныңқылы классификациялық топтарға бөлінуін айтады. Фасет классификациялану жүйесі – көп жиын объектілерінің параллельді классификациялау топтарына байланыссыз бөлінуі. Классификациялаудан кейін таңдап алған кодтау жүйесіне байланысты ақпарат бірліктерін кодтайды. Кодтау дегеніміз – символды белгілерді теңестіру үрдісі, ол объектілерді кішігірім формада ұсыну мақсатында пайдаланады. Кодтау жүйесі дегеніміз – классификацияланатын объектілерге кодтық белгілерді теңестіру дәрежелерінің бірлігі. Код – ол белгілі ережеге сәйкес барлық номенклатураға белгіленуі ортақ теңестіруді тұрғызу жүйесі, сонымен қатар әр кодты анықтауға болады.

• 
  код ұзындығы (кодты белгілеудің саны);
  
• 
  код разряды( кодты белгілеудегі белгінің саны);
  
• 
  код алфавиті ( кодты белгілеуде қолданылатын белгілер, олар сандық, әріптік, әріптік-сандық болуы мүмкін);
  
• 
  код құрылымы (кодты белгілеудегі белгілердің орналасу тәртібі).
  

Экономикалық ақпараттың жіктегіштері мен шартты белгілерін жобалау – АЖ-ны ақпаратпен жабдықтау бөлімін құрастырудың маңызды бөлігіне жатады.

Экономикалық ақпаратты мазмұнды мағынасына қарай жіктеу – бұл мәліметтер қоймасынан ақпаратты іздеу мен өңдеуді жеңілдету үшін қажет. Ал экономикалық ақпаратты шартты белгілеу – бұл мәліметтерді алфавиттік түрде бейнелеудің жоғарғы үлес салмағына, логикалық амалдардың көп көлемдігіне, ақпаратты орталықтандырмай өңдеуге көшуге байланысты, ақпаратты – есептеу желістеріне байланыс арналары бойынша өткізіп беруге жататын мәліметтер көлемінің өсуіне байланысты қажет болады. Шартты белгілеудің мақсаты – экономикалық ақпаратты тығыз, ыңғайлы түрде көрсету. Демек, мәліметтерді АЖ жадында бірмәнді бейнелеп жазу үшін жіктеу мен шартты белгілер қолданылады.

Көлемі бойынша үлкен емес, тұрақты номенклатуралар үшін “тіркейтін” шартты белгілер қолданылады. Олар бір объектіні басқасынан айырып тануға мүмкіндік береді, яғни кішігірім ақпараттық қасиеті бар.

Шартты белгілеу деп – жіктеу объектілерін тығызрақ бейнелеу мақсатында оларға таңбалық белгілерді иемдету барысы. Сондай-ақ, бұл жіктеу объектілері мен жіктелген топтарды белгілеу ережелерінің бірігуі. Шартты белгілеудің реттік, сериялы-реттік, тізбектік және параллельдік деген төрт жүйесі бар.

Жоғарыда айтылған классификациялаудың иерархиялық жүйесіне сәйкес төменде тұрған топтың кодына жоғарыда тұрған топтың элементтерін қосу арқылы қалыптасады, мұндай жүйе жоғары ақпараттылыққа ие болады. Ал аралас жүйе әр түрлі үлкен номенклатураларды кодтауда пайдаланады, олар біркелкі бір-біріне байланысты болуымен және жеке классификациялау белгілері бойынша тәуелсіз болуымен, кодтаудың әр түрлі қағидаларының үйлесуімен сипатталады. Ақпараттық жүйе ақпараттық қамтамасыз етудің негізгі ақпараттық классификаторы болып табылады.

Машина ішіндегі ақпараттық база АЖ-да қолданатын мәліметтердің жиынтығы. Ол машина тасығыштарында болады, ал машиналық тасығыштар материалдыобъектілерден тұрады. ЭЕМ-ға, ДЭЕМ-ға автоматты түрде енгізу үшін қолданылатын,оларға қатты магнитті дискілер, икемді магнитті дискілер, магнитті барабандар, магнитті карталар, фотохромды тасығыштар, микрофильмдер, перфокарталар, перфоленталар және т.б. тасығыштар жатады. Қазіргі кезде икемді магнитті дискілер кең көлемде қолданылады. Ішкі машина базасының ақпараттық жүйе құрылымы функционалдық тағайындалуы бойынша анықталады. Ақпараттық жүйенің функционалдық есебі максималды түрде қолданушының талаптарына және ұсынылатын техникалық мүмкіндіктеріне сәйкес болуы қажет.

Ақпарат массиві – нақты тәсілмен аталған және ұйымдастырылып өзара мәндік түрде байланысқан мәліметтердің бірігуі. Ақпарат массивін ұйымдастыру ол оның құрамын, құрылымын, яғни әрбір ақпарат массиві үшін реквизиттердің тізімін, ұзындығын, орналасу тізбегін табу. Ақпарат массиві қолдану белгісіне қарай: кіретін, шығатын және ішкі массив болып бөлінеді; кіретін ақпарат массиві – объектіні басқару есебін шешу үшін сұранысты және жедел немесе алғашқы ақпаратты қамтиды; ішкі массивтер тұрақты, сақталатын, жедел, қызметтік болып бөлінеді. Тұрақты ақпараттық массив анықталмаған-нормативті құжаттардан алынады, олар мәліметтердің өңделуіне дейін қалыптасады және ақпараттық жүйенің есептерін шешуде қолданады. Анықтамалық-нормативті ақпараттар массивінің классификаторына анықтамалар, тұрақты-шартты ақпарат жатады. Сақталатын массивтер бір-бірімен өзара байланысты есептерді шешуде қолданылады; шығатын ақпарат массиві баспа құрылғысына (принтерге) басылып шығатын мәліметтерді құрайды. Осы ақпарат негізінде қолданушылар керекті шешім қабылдайды, яғни осы ақпаратты қолданады. Жедел массивтер жедел құжаттардың негізінде құрылады, яғни айнымалы ақпараттардан тұрады, ол біртіндеп жиналады, сондықтан жедел массивтердің мәні өңдеу циклында өзгеріп отырады. Жедел ақпарат – ол объектінің күйін осы уақыт сәтінде бейнелейтін, яғни бастапқы, өңделмеген ақпарат. Жедел ақпаратқа бухгалтерлік және жедел есеп мәліметтері жатады. Қызметтік массивтер қызметтік ақпараттардан тұрады, ол массивтерді автоматтандырылған өңдеуден өткізу үшін қажет. Мәліметтер базасы бір-бірімен байланысты ақпараттық массивтерден тұрады, олар тікелей қол жеткізуге болатын есте сақтау құрылғыларында сақталып, ақпараттық жүйенің басқару қызметін жүзеге асырады. Мәліметтер базасын құрудың мақсаты – мәліметтерді өңдеу уақытын қысқарту, сақталатын мәліметтердің көлемін азайту, бір-біріне қайшы келетін мәліметтерді жою, кез келген қолданушыға мәліметтерді кең көлемде қолдануға мүмкіндік беру, есепті шығару программасына мәліметтердің тәуелсіз болуы, мәліметтердің мәліметтер базасында сақталуы және т.б.

Программалық жабдықтау екі бөлімнен тұрады: жалпы программалық жабдықтау, арнаулы программалық жабдықтау.

Программалық жабдықтау құрамына әмбебап құралдар, пакеттер және программалар кіреді, бұлар бөлек проблемалар облысына бейімделген. Бұл жерде 3 негізгі программалық құралдар класын ерекшелеуге болады:

• 
  қолданбалы пакеттер және программалар, бұл пайдаланушының жұмысын қажетті түрде орындауды қамтамасыз етеді (мәтіндерді өзгерту, суреттер салу, ақпараттық массивтерді өңдеу және т.б.) – қолданбалы программалық жабдықтау.
  
• 
  жүйелік программалар, бұл әр түрлі қосалқы функцияларды орындайды (операциялық жүйелер, драйверлер, программалы қабықтар, операциялық қабықтар және көмекші программалар (утилиты)) және өзімен бірге жүйелік программалық жабдықтауды ұсынады.
  
• 
  аспаптық жүйелер, яғни жүйелік программа, компьютерге жаңа программа құру үшін жабдықталған.
  

Қолданбалы программалық жабдықтау есепті шешу процесі кезінде программалы ЭЕМ нәтижелілігін жоғарлату үшін арналған. Қолданбалы программалар пакеті (ҚПП) бағдарлама библиотекасы сияқты іске асырылуы мүмкін, стандартты ішкі программалар арқылы программалық тілдердің кеңейтілуі мүмкін. Басқа жағынан ҚПП интерактивті ортаны қалпына келтіруін іске асыратын пакет болуы мүмкін (диалогтік тәртіп).

Маркетингтегі ақпараттық жүйесінің программалық қамсыздануы келесілерден тұрады:

• 
  Windows’2000 операционды жүйесі негізінде жалпы жүйелік қамсыздандыру;
  
• 
  Жұмыс істеу барысында негізгі операциялардың автоматты түрде орындалуын қамтамасыз ететін программалар модульдерінің жиынтығы, яғни функционалды қамсыздандыру;
  
• 
  Қолданушы мен операционды жүйе арасындағы интерфейс пен мәліметтер базасын қамтамасыз ететін Delphi ортасында программалау;
  

Есептеуіш техника мен программалау технологияларының дамуы Borland фирмасының жаңа программалық Delphi өнімін алып келді. Delphi - бұл Windows-та жұмыс істейтін программаларды, қосымшаларды тез өңдейтін (Rapid Application Development - RAD) интегрирленген орта болып табылады. Ол генератор кодынан, визуалды дизайнерлер және мәліметтер базасын жүргізу құралдарының және жақсы интерфейсінің болуы, сондай-ақ үйренуге қарапайымдылығымен сипатталады. Delphi негізінде визуалды жобалау технологиясы және програмалаудың объектілі-бағытталған әдісі бар. Delphi-дің бірінші версиясы, Windows 3.1 ортасында жұмыс істеген. Windows 95 шыққаннан кейін, Borland 16 разрядты Delphi екінші версиясын шығарды. Одан кейін 32 разрядты Delphi-дің үшіншісі шықты. Delphi программасында Borland-пен өңделген Object Pascal тілі қолданды, оның негізі ретінде классикалық осы тіл алынған.

Келесі Delphi 5.0-дің үш версиясы бар:

Standard – мәліметтер базасын қолдана отырып жеке қосымшаларды өңдеу;

Professional – көптеген қолданушылардың қосымшаларын құруға арналған;

Client-Server Suit – корпоративті қосымшаларды өңдеуге арналған.

Delphi ортасында программалау үшін компьютерге Windows98, Windows NT немесе толығымен сәйкес келетін операциондық жүйе қажет. Delphi Client-Server Suit-8 Мб кем емес жедел жады, ал Delphi-ді толығымен орнату үшін 170 Мб қажет. Кез келген дербес компьютер процессоры Pentium, жедел жады көлемі 8-16 Мб, дисплейі VGA болса, Delphi-дің жұмысын тиімді етеді.
2.8 Программалық қамтамасыз ету құрылымы
Программалық қамтамасыз етудің құрылымы жалпы жүйелік және арнайы программалық қамтамасыз етуден тұрады. Жалпы жүйелік программалық қамтамасыз ету - программалар бірлігінен тұратын кең қолданушылар көлеміне бағытталған есепті ұйымдастыруда және ақпаратты өңдеуге арналған программалық қамтамасыз ету бірлігі. Операционды жүйе есептеріне жүйенің барлық ресурстарын басқаруға жауап береді. Операционды жүйе дербес компьютерлердің аппарат құралдарының ақпараттық қабықшасының ең төменгі деңгейінен тұрады. Дербес компьютер үлгілерінде, архитектуралары, мүмкіндіктері әр түрлі операциондық жүйе ресурстары қажет. Қолданушыға программалық өңдеу және қолдану үшін ұсынылатын қызметтер әр түрлі болады, яғни операционды жүйе ядросы белгілі қызметтік программалар көмегімен жүзеге асады. Осы программалар көмегімен дискінің бастапқы белгіленуі, диск құрылғыларының параметрлерін орнату, жедел жадыны тестілеу, компьютердің басқа да компоненттерін, ақпараттық баспада жіберу локальды желілермен байланыс орнатуды жүзеге асырады. Осылай операциондық жүйе аппарат құралдарын толықтырып, дербес компьютердің бөлінбейтін бөлігі болып табылады.

Windows 2000 Professional операциондық жүйесінің сипаттамасы:

Windows тек қана файлдар мен операция үшін ыңғайлы интерфейспен қамтамасыз етпейді, сонымен қатар Windows ортасында жұмыс істейтін программалар үшін жаңа мүмкіндіктер береді. Программалар мүмкіндіктерін қолдану үшін Windows талаптарына сәйкес жобалануы тиіс, сондықтан оларды Windows программасы немесе Windows қосымшалары деп атайды.

Windows DOS– та өңделген қарапайым программаларды орындайды, бірақ мұндай программалар Windows-тың басымдылықтарын қолданбайды, осыған байланысты баяу жұмыс істейді.

Windows-қа келесі сипаттамалар тән:

• 
  қолдану мен игеру өте қарапайым;
  
• 
  өнімділік өте жоғары;
  
• 
  желілік құрылғыларымен жұмыс істейтін әмбебап желілік клиент рөлін атқарады.
  

• 
  Microsoft Word мәтіндік редакторы;
  
• 
  Microsoft Excel электрондық кесте;
  
• 
  Microsoft Power Point презентация редакторы;
  
• 
  Microsoft Acces мәліметтер базасын басқару жүйесі;
  
• 
  Microsoft Schendule күнделік редакторы.
  

• 
  486DX және одан жоғары процессор;
  
• 
  6 Мб кем емес жедел жады;
  
• 
  сәйкес келетін VGA видеоадаптері;
  
• 
  Windows 2000 толығымен орнату үшін қатты дискінің көлемі 70 Мб болуы керек.
  

11 кестенің жалғасы