Дост дијарынын јолчулары мүӘллиф: доктор мисбаһ ЈӘзди
Үчүнҹү дәрс Илаһи мәһәббәт вә она апаран јол
жүктеу/скачать 2.39 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Илаһи мәһәббәтә апаран јол
Үчүнҹү дәрсИлаһи мәһәббәт вә она апаран јол
Илаһи мәһәббәт вә она апаран јолАллаһ-тәала өз рәсулуна хитаб едәрәк бујурур: “Халгын дөрд дәстәсинә мәним мәһәббәтим ваҹибдир. (Бурада вәзифә ваҹиблији јох, илаһи мәһәббәтин гәти субуту нәзәрдә тутулур.) 1-ҹи дәстә: Бир-бирләрини мәнә ҝөрә дост тутанлар; 2-ҹи дәстә: Мәним бәјәнмәдијим инсанларла достлугдан чәкинәнләр вә дүшмәнләримлә рабитәни кәсәнләр. Башга сөзлә, онлар нәфс истәкләринә ҝөрә Аллаһын разылығы олмајан әлагә гурмушларса, илаһи мәһәббәт наминә һәмин достлуг әлагәсини кәсирләр; 3-ҹү дәстә: Мәнә ҝөрә бир-бирләри илә әлагә гуранлар (Аллаһа хатир араларындакы кин-күдурәти унудараг әлагә гуранлар); 4-ҹү дәстә: Мәнә тәвәккүл едәнләр. Һәгигәтән, илаһи мәһәббәтә јол тапмыш кәс мәһәббәти лазымынҹа дәјәрләндирир. Аллаһын өз бәндәсинә мәһәббәти илә мүгајисә олунаҹаг икинҹи бир шеј јохдур. Инсанлар, адәтән, бу дүнјада башгаларынын мәһәббәтини газанмаға чалышырлар. Әлбәттә ки, сә’јләр мүхтәлифдир. Чалышган инсанлар халгын гәлбиндә јер тапмаг үчүн даһа чох ҹәһд едирләр. Амма ахирәт ашигләри бу нөв мәһәббәтлә кифајәтләнмирләр. Онлар мәһәббәти бүтүн дүнјадан даһа дәјәрли олан биринин сорағындадырлар. Мө’минләр һәмин бу мәһәббәти әлдә етмәк үчүн һәр шејдән, бүтүн дүнјадан кечирләр. Әфсус ки, чох аз инсанлар бу мәһәббәтин һәгиги дәјәрини билирләр. Илаһи мәһәббәтин дәркинин дә дәрәҹәләри вардыр. Бу мәһәббәтдән азҹа хәбәрдар оланлар сырф ҹәһаләтә дүчар олмурлар. Белә бир мә’наны дәрк етдикдән сонра чалышмаг, бу јолда бүтүн имканлардан истифадә етмәк лазым ҝәлир. Ујғун һәдисин давамында охујуруг: “Бир-бирләрини мәнә ҝөрә дост тутанлар үчүн мәним мәһәббәтим ваҹибдир.” Бәли, Аллаһ достлары илә достлуг илаһи мәһәббәтин изһарыдыр. Тәбии ки, һәр һансы бир варлыға мәһәббәт онун әтрафындакылара да сирајәт едир. Аллаһы севән инсан, шүбһәсиз ки, она јахын оланлары да севир. Бу, мәһәббәтин тәквини (тәбии, фитри) әсәрләриндәндир. Бир кәси севиб, онун әлагәли олдугларыны севмәмәк мүмкүнсүздүр. Она ҝөрә дә Аллаһы севән шәхс Аллаһа даһа јахын оланлары да севир. Бу зүмрәдән оланлар илк өнҹә һәзрәт Пејғәмбәр (с) вә мә’сум имамлара мәһәббәтләрини изһар едирләр. Сонра нөвбә онлара јахын шиәләрә чатыр. Чүнки шиәләр илаһи өвлијаларын ҝөстәришинә һамыдан чох әмәл едәнләрдир. Илаһи мәһәббәтә апаран јолҺәр кәс Аллаһа иман әсасында башгаларыны севәрсә, кимсәни Аллаһа һәгиги бәндәлијинә вә тәгвасына ҝөрә дост тутарса, үмидвар олмалыдыр. Чүнки бәндәләрә, Аллаһ достларына олан мәһәббәт инсаны Аллаһа доғру апаран бир васитәдир. Белә бир мәһәббәт инсаны бүдрәмәләрдән горујур. Бундан әлавә, белә бир инсан өз әмәли илә Аллаһын да мәһәббәтини әлдә едир. Һәр бир ашигин ән бөјүк арзусу мәһбубунун мәһәббәтини әлдә етмәкдир. Она ҝөрә дә, Аллаһ-тәала Гур’ани-кәримдә илаһи мәһәббәтин әлдә олунмасы һаггында белә бујурур: “Әҝәр Аллаһы севирсинизсә, Онун ҝөстәришләринә әмәл един ки, Аллаһ да сизи севсин.”1 Демәк, илаһи мәһәббәт сорағында олан инсан һәзрәт Пејғәмбәрин (с) јолуну тутмалыдыр. Пејғәмбәрин јолуну ҝедән инсан ејнән онун кими Аллаһын һәбиби олур, Аллаһ ону дост тутур. Беләҹә, илаһи мәһәббәтә чатмағын ән мүһүм јолларындан бири һәзрәт Пејғәмбәрлә јахынлыгдыр. Чүнки һәзрәт (с) Аллаһын мүтләг мәһбубу олмушдур. Олсун ки, Аллаһын диҝәр мәһәббәтләри дә һәмин бу мәһәббәтин сајәсиндәдир. Доғрудан да, бүтүн мөвҹудлар ән камил мөвҹудда ҹәмләнмишдир. Камил мөвҹуда сығынан кәс онун үзәринә дүшән ишыгдан фајдаланыр. Демәк, чалышмаг лазымдыр ки, башгалары илә достлуг әлагәләри онларын Аллаһла әлагәләри әсасында гурулсун. Аллаһ вә онун рәсулу илә дәрин әлагәләрә малик олан инсанлары танымаг, онларла әлагә гурмаг, бу јолла илаһи мәһәббәти әлдә етмәк лазымдыр. Диҝәр бир тәрәфдән, имкан һәддиндә јалныз бу дүнјаја аид олан севҝиләрдән јаха гуртармаг лазымдыр. Әҝәр көнлүмүзү дүнјәви өлчүләрә әсасланан мәһәббәтлә долдурсаг, илаһи мәһәббәтә јер галмаз. Инсан камил шејләри өзүндән асылы олмајараг севир. Амма икинҹи даһа камил бир шејлә растлашдыгда биринҹидән узаглашмаға башлајыр. Гәлби дүнјәви мәһәббәтләрин әсарәтиндән гуртарыб ону илаһи мәһәббәтлә долдурмаг үчүн дүнјаја сығмајан камилликләрлә таныш олмаг лазым ҝәлир. Билмәк лазымдыр ки, бүтүн камилликләрин мәнбәсиндә һәмин камилликләр нәһајәтсиз бир һәддәдир. Инсанын гәлбиндә мәһәббәт тонгалыны јандыран истәнилән бир ҹамал вә камал илкин мәнбәдә нәһајәтсиз бир һәддә гәрар тутмушдур. Илк әввәл дүнјәви ишләр васитәси илә мә’луматландығымыз үчүн һәмин ишләрә даһа чох бағланырыг. Амма мә’сум инсанлар өнҹәдән мә’нәви ишләрә диггәт јетирдикләриндән онларын мә’рифәтләриндә дүнја рәнҝи олмур. Бәли, онлар истиснадыр. Бизләрин исә диггәти илк әввәл дүнја ләззәтләринә јөнәлир. Дүнјәви мәһәббәтләрдән гуртарыб, илаһи мәһәббәтә үз тутмаг үчүн илаһи бағлылығы ҝүҹләндирән васитәләрә әл атмаг лазым ҝәлир. Бәли, бизим башгалары илә достлуғумуз вә онлара мәһәббәтимиз илаһи ешгә әсасланмалыдыр. Дүнјәви мәнафеләрә һәддиндән артыг диггәт инсаны әсил мәгсәддән узаг салыр. Она ҝөрә дә илаһи өвлијаларла әлагәләримизи ҝүҹләндирмәлијик. Чүнки Аллаһа мәһәббәтлә өвлијаларла мәһәббәт арасында хүсуси бир бағлылыг вардыр. Онлардан истәнилән бири ҝүҹләндикдә о бири дә ҝүҹләнир, истәнилән бири зәифләдикдә о бири дә зәифләјир. Демәк, Аллаһа мәһәббәтлә өвлијалара мәһәббәт арасында гаршылыглы бир бағлылыг вардыр. Аллаһа мәһәббәт артдыгда өвлијалара мәһәббәт дә артыр. Бир мисал чәкәк: Аллаһа мәһәббәт ағаҹа вә онун көкләринә мәһәббәтин охшарыдыр. Өвлијалара мәһәббәт исә будаглара вә јарпаглара мәһәббәтә бәнзәјир. Бир ағаҹын будаглары вә јарпаглары гопарыларса, о ағаҹ тәнәффүс едә билмәдијиндән тәдриҹән гурујар. Еләҹә дә көкләри гопарылан ағаҹын будаглары вә јарпаглары гурујур. Ағаҹын будаглары вә јарпаглары исти вә ишыгдан ҝүҹ алдыгҹа ағаҹ өзү дә ҝүҹләнир. Көкләрин торпагдан алдығы гида да будаглары вә јарпаглары тәравәтләндирир. Аллаһа мәһәббәтлә өвлијалара мәһәббәт арасында да белә бир бағлылыг вардыр. Аллаһын өвлијаларына мәһәббәт илаһи мәһәббәтин будаглары вә јарпаглары кимидир. Өвлијалара мәһәббәт ҝүҹләнәрсә, Аллаһа мәһәббәт дә ҝүҹләнәр. Аллаһын өвлијаларыны һисс үзвләримизлә дујдуғумуздан онларла тәмасда олдуғумуздан, онлары ҝөрүб, сәсләрини ешитдијимиздән онлар һаггында дүшүнмәк асан олур. Илаһи мәһәббәти газанмаг үчүн өвлијалара мәһәббәт јолуну сечсәк, мәгсәдимизә даһа асанлыгла наил оларыг. Тәҹрүбә ҝөстәрир ки, һәзрәт Пејғәмбәр (с) вә мә’сум имамларын фәзиләтләри вә камилликләри зикр олунаркән, онларын мө’ҹүзәләриндән, илаһи дәјәрләриндән данышыларкән инсанын гәлбиндә илаһи ешг оду даһа тез шөләләнир. Һәтта бә’зи хам дүшүнҹәли инсанлар Аллаһа мәһәббәти јерсиз сајырлар. Онларын нәзәринҹә, Аллаһын сифәтләри вә камалы һаггында данышыларкән она шөвг јаранмырса, демәк, илаһи мәһәббәт адлы бир шеј јохдур. Һәгигәт исә бамбашгадыр. Өвлијалар инсанла һәмнөв олдуғундан вә һисс үзвләри илә дујулдуғундан онлара бағланмаг даһа асан олур. Бир сөзлә, илаһи өвлијаларын мәгамыны дәрк етмәк исә бир гәдәр чәтин олур. Демәк, Аллаһа мәһәббәтә апаран ән садә јол онун өвлијаларына мәһәббәт јолудур. Аллаһ достлары илә әлагәләр ҝүҹләндикҹә Аллаһа мәһәббәт дә ҝүҹләнир. Бир шәртлә ки, өвлијалар һансыса фәрди хүсусијјәтләринә ҝөрә јох, Аллаһа бағлылығына ҝөрә севилсинләр. Һәзрәт Сәҹҹад (ә) бујурур: “Гијамәт ҝүнү Аллаһ һамыны бир јерә топладығы вахт бир нида уҹалар: Бир-бирини Аллаһа ҝөрә севәнләр һарададыр?” Бу вахт инсанлардан бир дәстәси галхар, онлара дејиләр ки, һесаб чәкилмәдән беһиштә дахил олсунлар. Мәләкләр онларла үнсијјәт сахлајыб дејәрләр: “Һара ҝедирсиниз?” Онлар ҹаваб верәрләр: “Һесаб чәкилмәдән беһиштә доғру ҝедирик.” Мәләкләр дејәрләр: “Сиз халгын һансы дәстәсисиниз?” Онлар дејәрләр: “Биз Аллаһа ҝөрә дост сечәрдик” Мәләкләр дејәрләр: “Әмәлләриниз нә иди?” Дејәрләр: “Аллаһа ҝөрә дост тутар вә Аллаһа ҝөрә дүшмәнчилик едәрдик.” Мәләкләрә дејәрләр: “Әмәл әһлинин мүкафаты неҹә дә ҝөзәлдир!”1 Ме’раҹ һәдисинин давамында исә Аллаһ-тәала белә бујурур: “Мәним мәһәббәтим үчүн һәдд-һүдуд јохдур. Әҝәр бир нишанә ендирсәм, ардынҹа онлар үчүн елм вә башга бир нишанә гәрар верәрәм.” Бу тә’бир нә демәкдир? Гәдим дөврләрдә сых мешәләрдән кечән тәһлүкәли јолларда инсанларын азмамасы үчүн әламәтләр гојуларды. Әҝәр ҝүҹлү туфанлар гумлары һаваја галдырараг ҹығырлары өртәрдисә, һәмин бу әламәтләр васитәси илә јоллар тапыларды. Буна ҝөрә дә һәр бир әламәтдән сонра нөвбәти бир әламәтә еһтијаҹ дујуларды. Бу әламәтләрсиз һәрәкәт етәк гејри-мүмкүн иди. Она ҝөрә дә Аллаһ-тәала инсанлары сонадәк һидајәт едәҹәјини, онлара нишанәләр васитәси илә јол ҝөстәрәҹәјини вә’д едир. Бәли, өз өвлијаларына вә достларына јол ҝөстәрмәк Аллаһын хүсуси лүтфләриндәндир. Аллаһ өз даими диггәти илә инсанлары бүдрәмәләрдән горујур.
жүктеу/скачать 2.39 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|