Тәрбиелік ықпалдар бірлігі принципі

153 
ұйым, мектеп, мектептен тыс қоғамдық мекемелер, жалпы қауым) бірлікті іске 
қосып, тәрбиеленушілерге ӛзара үйлестіріліп, келісілген талаптар қоюды 
жүйелеу. Егер мұндай бірлік пен үйлесім болмаса, тәрбие процесінің 
қатысушылары А.И.Крыловтың кейіпкерлері Шаян, Аққу және Шортан 
секілді әрекеттерін жан-жаққа шашыратып алмауына кім кепіл? Бұдан үлкен 
зиян кӛретін алдымен тәрбиеленуші: кімге сеніп, кімге еретінін білмей сарсаң 
болады, ӛзіне абырой тұтқан «пірлерінің» ішінен жӛндісін айыра алмай, 
күйзеліске келеді. Мұндай жүктемеден белі қатаймаған баланы құтқару үшін 
тәрбиелік ықпалдардың бәрін бір арнаға келтіріп, тұлғаға бағытталған 
күштердің ұнамды әсерін кӛтеру – тәрбиелік ықпалдар бірлігі принципінің 
басты талабы.
Аталған принципті іске асырудың тӛменде келтірілген ережелері 
тәрбиешіге ӛз қызметінің барша саласында кезігетін жағдайларды ескеруге 
кӛмектеседі:
1)Тәрбиеленуші тұлғасы отбасы, жолдас-достары, тӛңірегіндегі ересек 
адамдар, қоғамдық мекемелер мен оқушылар ұжымы және т.б. ықпалында 
қалыптасады. Осы сан қилы ықпалдар арасында біршама маңызды рӛл топ 
(сынып) ұжымы мен тәрбиеші тұлғасына тиісті болатынын еске ұстай 
отырып, басқа да тәрбиелік әсер кӛздері болатынын ұмытпаған жӛн. Топтағы 
балалар (сыныптағы оқушылар) мен тәрбиешіден болатын талаптардың бір-
біріне қайшы келмей бір бағытта болғаны аса қажет.
2)Тұлға қалыптастырудағы бас жетекші–отбасы. Ӛз баласының даралық 
ерекшеліктерін тереңнен сезіну, оның тәрбиесінде қайталанбас жол таба білу 
мен сол тәрбиеге мейір, жүрек жылуын қосу тек ата-аналарға ғана берілген 
шеберлік. Бұл тұрғыдан оларды ешқандай тәрбиеші-педагог не оның істері 
ауыстыра алмайды. «Ұяда не кӛрсең, ұшқанда соны ілерсің», -деп атам қазақ 
бекерге айтпаған. Осыдан, талап–отбасымен қажет байланысты қолдап, 
қуаттау, бекіте түсу, қай тәрбиелік мәселе болса да, оны ата-аналармен бірлесе 
шешу.
3)Тұрмыста осы тәрбиеге байланысты кейде табиғи тәрбиелеуші - жанұя 
ресми тәрбиеші - педагог талаптарын ұнатпай қалатын да жағдайлар кезігіп 
қалады. Кӛп жағдайда ата-аналар ӛз балаларын шектен тыс еркелетіп, 
олардың жанаярлыққа түсуіне себеп болады да педагогтардың сол бала 
тәрбиесіндегі барша жетістіктерін демде желге ұшырады. Мұндай 
келісімсіздіктерді жоюда бала тәрбиесін оңды жолға қоялық дегендердің бәрі 
ортақтастық табуға ынталы болғаны жӛн.
4)Кейде тәрбиеші ұжым, қоғамдық ұйымдар пікірлерімен келіспей, ӛз 
әріптестерін сынға алатын жағдайлар да болып қалады. Бұл балалар 
кӛзқарастары мен нанымдарына әсер етпей қоймайды. Сондықтан бала 
тәрбиесі мекемелерінің мүшелері ӛзара келісімде, бірлікте қызмет жүргізгені 
жӛн.
5)Тәрбие жұмысында бұрыннан орныққан ұнамды қасиет сапаларды ескерген 
абзал. Педагогикалық ықпалдар мен талаптар біртіндеп күрделеніп отыруы 
керек. Бірлікті талаптардың орындалуы жолында отбасы мен ата-аналарға 
тікелей кеңесші - тәрбиеші-педагог.

154 
6)Тәрбиелік ықпалдары үйелестіру тәсілі – тәрбиеге қатысты адамдардың, 
қызмет түрлері мен әлеуметтік мекемелердің басын қосып күш біріктіру. 
Тәрбиеші қоғамдық мекемелер, әлеуметтік қауымдастықтар және отбасымен 
байланыс түзуде шаршап-шалдығу білдірмегені жӛн.
Сонымен, тәрбие принциптері – тәрбие процесінің мазмұнына,
әдістеріне, ұйымдасуына қойылатын негізгі талаптарды анықтаушы жалпы 
бастау тұжырымдары.  

жүктеу/скачать 2.95 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: