«Ежелгі дәуір әдебиеті» «Алып Ер Тұңға» дастаны
Жас бала -жетім, мылқау, Құлагермен бәйгеге шыққан. « Маңызды деректер
жүктеу/скачать 3.69 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Ақан сері салған әндер
| Жас бала -жетім, мылқау, Құлагермен бәйгеге шыққан.
« Маңызды деректер: Жер-су аттары: Көкшетау, Арқа, Аршалы, Ақтасты, Алматы, Алатау, Гималай, Кавказ, Жөңке, Атай, Алай, Оқжетпес, Хантәңірі, Бурабай, Арал, Балқаш, Сырымбет, Зереңді, Иман, Айыртаулар, Жетісу, Ертіс, яЕреймен, Қараөткел, Қарқаралы т.б. Ақан серінің сипаты: «Туғаны Арқадағы Арғын елі. Өскені Көкшетаудың шалғын жері. Ащы тіл, асау мінез қылығынан, Атанып кетпеді ме, Азғын, пері?» Лақап аттары: «Әулие», «Пері», «Арқаның еркесі». Көкшеде сұлу сүйген, өлең айтқан, жан досы, жан серігі, мұңдасы, сырласы іспеспетті жолдасы - Құлагер аты. Ақмарқаны аламын деп, ұнатады. Арқада Ерейменді мекен еткен Керейде Сағынайдың асы болады, Ақан сері ат жарысқа келеді. Асқа келгендер: Қараөткел, Қарқаралы, Кереку, Баян, Семей, Торғай, Жетісу, Қаратау және т.б. «Көкшетаудың дүлділі, құласы» - Құлагер. Құлагердің сипаты: «Салпы ерін, сала сүйек, салбыр тірсек, Қатыбас, қаншыр мойын, ит өндіршек. Бітімі ойқы-шойқы, орда-шорқы, Пішкендей жануардыолақ өлшеп. Алмайды мынау бәйге, жылқы көрсек, Көк еті кедір-бұдыр, бөлшек-бөлшек. Көкшетау шолағын да мақтайтын ел, Осыған ит болайық, бәйге берсек. Құлаға мініп қоян атар едім, Мен мұны жүргіншіге сатар едім. Болғанша асқа күлкі «ат қостым» деп, Үйімде тыныш қана жатар едім. Қойшыға мен мінгізіп қояр едім, Семіртіп мен соғымды сояр едім. Кемпірдің азасына әкеп салып, Бата оқып, ет, қымызға тояр едім. Сүйегі – сиыр сүйек, қиқы-жиқы, Сал бөксе, жазық бауыр, ұзын тұрқы...» Тұлпардың мықты тегін тек Күреңбай сыншы ғана танып: «Жаман сұрқы, Алдынан ұмтылғанда аң құтылмас, Артынан жөнелгенде жетпес жылқы! – деп жұрт таңғаларлық баға береді. Ақан сері салған әндер: «Үш тоты», «Ақсаусақ», «Марқа», «Сырымбет», «Бай-бай, Құлагерім...» «Аттың аза- лы» әні Бәйгеге 1300 жүйрік қосылмақ. Олар Сырдың Қызқарасы, Жарылғаптың жирені, Семейдің Сұр серкесі, Алатау- дың Аққанат Кері, Балқаштың бейпіл Бөртесі, Алтайдың серпінді Көктұйғыны, меруерт жалдас Шудың Ақсұры, Ұлытаудың Ұбайы, Қаратаудың Құмайы, Қыпшақтың Ақбақайы, Қырғыздың Көктопайы, Ақдиатаудың Аласы, Көкшетаудың Құласы, Ертістен Елік-құбақан, Есілдің Қасқа бұласы. Төрт жүйрік озып шығады, алда келе жатқан баран ат - Құлагер Жыланды өзегінде жоқ боп кетеді. Мәреге бірін- ші болып, Көктұйғын – Батыраштың сәйгүлігі, екінші – Айтпақтың күреңі, одан кейін – Шорманның Бурылы ке- леді. Құлагерді жолда Батыраш жіберген ақ боз атты, қара киім, Тұй,ынкөк айбалтамен өлтіреді. Ақан сері қатты қайғырып «Құлагер» әнін зарлайды. Басын кесіп алып, тау жаққа тасаға кетіп қалады. « жүктеу/скачать 3.69 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|