Әжинияз атындағы Нӛкис мәмлекетлик педагогикалық институты
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
жүктеу/скачать 4.15 Mb. Pdf көрінісі
|
| FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR:
1.M. Umarova va boshqalar «o‗qish kitobi», 3-sinf, t., 2014-yil. 6. S. matjonov va boshqalar «boshlan g‗ich sinf o‗qish darslarini 7. pedagogik texnologiyalar asosida tashkil etish», t., 2008-yil. t. G‗afforova «boshlang‗ich ta‘limda zamonaviy pedagogik tex- 8. nologiya lar», t., 2011-yil. 4. O. Parpiyeva. «O‗qish fanidan amaliy mashg‗ulotlar» 1–4-sinflar 10. uchun. – t: «bayoz» nashriyoti, 2015- 5.G.Boymurodova va boshqalar…3-sinf o‘qish.O‘qituvchilar uchun metodik qo‘llanma.2016-yil KICHIK MAKTAB YOSHIDAGI O‟QUVCHILARNING TA‟LIM OLISHGA BO‟LGAN QIZIQISHLARINI RIVOJLANTIRISH S.T.Akbarova Andijon viloyati Baliqchi tumani 35-umumiy o‟rta ta‟lim maktab Boshlang‟ich sinf o‟qituvchisi Bolalardagi ta‘lim olish ko‘nikmalari va ta‘limga qiziqishni shakllantirishning eng qulay davri-kichik maktab yoshi hisoblanadi. B u yoshda o‘quvchilarning ta‘lim olishga qiziqishlari o‘quv jarayonining samaradorligiga ijobiy ta‘sir ko‘rsatadi. Kichik maktab yoshidagi o‘quvchilarning ta‘lim olishga bo‘lgan qiziqishlarini oshirishda albatta boshlang‘ich sinf o‘qituvchisi muhim ahamiyat kasb etadi.Boshlang‘ich sinf o‘qituvchisi bilim berish jarayonida o‘quvchilarning individual xususiyatlarini hisobga olib,ularning qanday eslab qolishlarini aniqlab olib (ya‘ni,ko‘rib eslab qoluvchilar,eshitib eslab qoluvchilar va ushlab eslab qoluvchilarga ajratib olib)va darslarni turli qiziqarli metodlar orqali tashkil qilsalar bolalarning bilim olishga bo‘lgan qiziqishlarini yanada oshirish bilan birga yuqori sammaradorlikka erishishlari mumkin. Qiziqish-ta‘lim olishning tayanch psixologik qonuniyatlardan biri hisoblanadi. Har bir o‘quvchi agar o‘zining kuchi va bilimi yetadigan vazifani bajarsa,darsda qiziqish bilan ishtirok etadi.O‘qishni xohlamaslikning,uy vazifasini bajarmaslikning asosiy sabablaridan biri ham o‘quvchiga tushunarli bo‘lmagan,bajarishni bilmaydigan topshiriqlar berilishi hisoblanadi.O‘quvchiga beriladigan topshiriqlar dars maqsadlari va mazmuniga mos bo‘lishi,murakkablik darajasi turlicha bo‘lishi maqsadga muvofiqdir.Bunday topshiriqlarni tuzishda interaktiv o‘qitish metodlaridan foydalanish,turli o‘yinli texnologiyalardan, ko‘rgazmalilikdan foydalanish,kichik guruhlarda ishlash,tarqatma materiallar 227 tarqatish orqali har bir o‘quvchining axborotni qabul qilishdagi o‘ziga xos xususiyatlariga mos yondashuv kichik maktab yoshidagi o‘quvchilqarning bilim olishga qiziqishlarini oshirishda muhim omildir.O‘qituvchining kriativ bo‘lishi,dars materiallarining rang-barangligi boshlang‘ich sinf o‘quvchilari uchun qiziqarli bo‘lishi tabiiydir. Shuningdek,kichik yoshdagi maktab o‘quvchisining o‘qishga bo‘lgan qiziqishi baholash texnologiyasiga ham bog‘liqligi barchamizga ayon.O‘quvchilarning aksariyati ijobiy baho olishga intiladilar,ko‘proq baho olishga harakat qiladilar. Boshlang‘ich sinf o‘qituvchisi o‘quvchining baho olish motivatsiyasi unda xudbinlik va shu kabi salbiy xususiyatlarni shakllanmasligiga alohida e‘tibor qaratishi lozim.Shuningdek,boshlang‘ich sinf o‘qituvchisidan o‘quvchi bilimini baholashda innovatsion yondashuvni qo‘llash,har bir o‘quvchining o‘z- o‘zini,hamda kichik guruhlar ishini baholash mezonlarini ishlab chiqish va joriy etishni talab qiladi.Bu bilan o‘quvchilarda kichik yoshdanoq o‘z-o‘zini nazorat qilish,o‘z-o‘zini baholash ko‘nikmalari shakllanib boradi. kichik maktab yoshidagi o‘quvchilarni ta‘lim olishga turli xususiyatga ega bo‘lgan bir qancha motivlar undaydi. O‘quv chining xissiy-irodaviy xususiystlari xulq-atvor motiviga aylanadi.Maqsadli-motivatsion xususiyatlari ta‘lim olish maqsadini anglab yetish va uni amalga oshirish vazifasini bajaradi.Bilish motivlari ta‘limiy hatti-harakatning turli usullarini,o‘z-o‘zini nazorat qilish,o‘z faoliyatini baholash bilan ifodalanadigan o‘quv faoliyatini shakllantiradi. Dars jarayonini pedagogik texnologiyalar asosida tashkil etish, boshlang‘ich sinf o‘qituvchisining pedagogik mahorati o‘quvchilarning darsga bo‘lgan qiziqishlarini rivojlantirishning asosiy omillaridan biri hisoblanadi. O‘quv jarayonini tashkil etishda kichik maktab yoshidagi o‘quvchilarni mustaqil ishlarni bajarishga yo‘naltirish orqli mustaqil fikrlashga o‘rgatish,ularni ijodiy faoliyatga undash,kichik ijodiy topshiriqlar berib borish yaxshi samara beradi. Lekin shuni ham aytib o‘tish joizki,ko‘p hollarda bolalarning eslab qolishi ya‘ni xotirasi pand berayotgani va buning oqibatida o‘quvchining bilim olishga ishtiyoqi susayishi ham haqiqatdir.Bu esa biz pedagoglarning va ota-onalarning ayrim xatolarga yo‘l qo‘yayotganimiz tufayli deb hisoblayman.Bu xatolar : 1-xato:Yuqorida aytib o‘tganimdek,o‘quvchilarning ―vizuallar‖ (ko‘rib eslab qoluvchilar),‖audiallar‖ (eshitib eslab qoluvchilar),va ―kinestetiklar‖(ushlab eslab qoluvchilar) kabi xususiyatlarini aniqlab olmayotganimiz; 2-xato:Eslab qolishning bir xil usulidan foydalanayotganimiz,bir usulda yodlashga qiynalsa,boshqa yangi usullarni qo‘llamayotganimiz; 3-xato:Eslab qolish uchun o‘rganilgan axborotni to‘g‘ri takrorlatmasligimiz; 4-xato: Noto‘g‘ri kayfiyat,noto‘g‘ri vaqt va noto‘g‘ri joy tanlaganimiz; 5-xato:Oquvchilarning intellektini rivojlantirmayotganimizdan iboratdir. Shunga o‘xshash bir qarashda arzimagandek ko‘ringan xatolardan yana bir nechtasini keltirish mumkin.Bu haqda Rossiyalik pedagog Ekoterina Dodonovaning ―100% a‘lochi‖ kitobida xotiraning sustligida ota-onaning 7 xatosi haqida kerakli tavsiyalar berilgan bo‘lib, eslab qolishni kuchaytirish uchun nimalar qilish kerakligi haqida tushuntirib o‘tilgan.Qiziqarli o‘yinlar namunalari ham keltirilgan. Bugungi kunning har bir pedagogi o‘z ustida ishlab,yuqoridagi kabi xatoliklarni bartaraf etib borsa,o‘quvchilarning intellektini rivojlantirib,ijodiy qobiliyatlarini oshirib borsa, 228 yuqori natijalarga erishishi tabiiydir.Men ushbu kitobni o‘qib chiqqach,she‘r yodlashga qiynalgan,qoidalarni esda olib qololmagan o‘quvchilar bilan Ekoterina Dodonova tavsiya qilgan oyin musobaqalarini qo‘llab ko‘rdim va samarali natija olishga erishdim. Zamonaviy sharoitlarda inson uchun zarur bo‘lgan bilimlar hajmi jadal kengayib bormooqda. Shuning uchun ham ta‘lim jarayonida o‘quvchilarga bilim berishning o‘zi yetarli bo‘lmaydi.T‘lim jarayonini shunday tashkil etish kerakki,unda har bir o‘quvchi mustaqil ravishda o‘z bilimini to‘ldirib borishi,mustaqil o‘qish ko‘nikmasini shakllantirishi,axborotlar olamidan oqilona foydalanishga yo‘naltirish asosida tashkil etilishi lozim.Hozirgi kunda respublikamiz bo‘ylab keng tarqalayotgan mental arifmetikasi juda ko‘p ota-ona va o‘qituvchilarda qiziqish uyg‘otayotgani sir emas. Bu esa,bolada tez hisoblash malakasini o‘stirish bilan birga,o‘quvchining intellektini rivojlantirib borayotgani ham aniq fakt ekanini barchamiz inkor etolmaymiz..Mental arifmetikasida bola tasavvurdan foydalanadi.Unda har bir bola mustaqil ishlaydi. Mustaqil ishlar kichik maktab yoshidagi o‘quvchilarning tafakkur va nutqlarini rivojlantiradi,o‘quv materialini chuqur o‘zlashtirishda ,bilimlarni mustahkamlash orqali ta‘lim olishga qiziqishni rivojlantirish asoslarini yaratishda muhim vositadir. Mustaqil ishlarni tashkil qilish murakkab jarayon hisoblanadi.Mustaqil ish o‘quvchilarning chuqur va mustahkam bilim olishlarida vosita hisoblanadi.Mustaqil ishlar muhim tarbiyaviy ahamiyatga ega bo‘lib,u o‘quvchilarning ijodiy yondashuvini shakllantiradi,iroda va qat‘iyatlilikni tarbiyalaydi. Demak,kichik maktab yoshidagi o‘quvchilarning ta‘lim olishga bo‘lgan qiziqishlarini rivojlantirishda quyidagilar asosiy omillardir: -kichik maktab yoshidagi o‘quvchilarning individual xususiyatlarini aniqlab ularga tishunarli bo‘lgan topshiriqlardan foydalanish; -dars mashg‘ulotlarini pedogogik texnologiyalar asosida tashkillash,o‘quvchilarda o‘z-o‘zini rivojlantirish ehtiyojlarini shakllantirish. -ta‘lim jarayonida o‘quvchilarning o‘quv faoliyatini baholashni innovatsion yondashuvni qo‘llash; - o‘quvchilarning mustahkam bilim olishlari vositasi sifatida dars jarayonida mustaqil ishlarning ta‘limiy,tarbiyaviy imkoniyatlaridan keng foydalanish; -bolalar intellektini rivojlantiruvchi mental arifmetikasi to‘garagini tashkil etish. Xulosa qilib aytganda,kichik maktab yoshidagi o‘quvchilar bilan ishlashda Har bir o‘quvchininhg ta‘lim olishaga qiziqishlarinirag‘batlantirish,psixologik va jismoniy salomatligini saqlash muhimdir. 1. Мавлонова Р., Тўраева О., Холиқбердиева К. Педагогика/рес.олий ўқ.юртларининг бошланғич таълим метод. Факультетларининг талабалари, педагогика лицейлари ва коллежларининг ўқувчилари учун дарслик.– Т.: Ўқитувчи, 2001, - 510 б. 2. Меттус Е. В., Литвина А. В., Турта О. С., Гайтукаева И. Ю., Юдина И. Г. Живая оценка: Программа «Портфолио в школе». 3-е изд., 3. Педагогика: учебник для студентов педагогических вузов и педагогических колледжей/Под ред. П.И. Пидкасистого. – М.: Педагогическое общество России, 2008. 576 с. 4. Ekoterina Dodonova.100% otlichnik . |