«Экономика негіздері»

Өндіруші 
Өндіріс орны 
Фирма 
Корпорация 
Консорциум 
Конгломерат 
Ұлтаралық корпорация 
Холдинг 
Компания 
Өндіруші 
Нарық және 
нарықтық баға 
Тауар мен қызмет 
сұранысы мен 
ұсынысы 

196 
3 қосымша
Бәсекелестік 
нысаны 
бойынша 
Тауар түрлері бойынша 
1. 
Жоғары 
бәсекелесті, 
монополияландырылмаған 
(мінсіз). 
1. Тұтыну тауарлары мен қызмет 
көрсету 
2. 
Монополиялық 
(өнімді 
саралау) 
2. Тұрғын жайды, ғимаратты, 
қозғалмайтын мүлікті. 
3. Дуополистік 
3. Инвеситицияларды 
4. Олигополистік 
4. 
Өндіріс 
құралдары 
(жерді 
қосқанда), табиғи ресурстар 
5. 
Монополияландырылмаған 
(таза монополия) 
5. Ақша мен құнды қағаздарды 
6. Еңбекті, жұмыс орындарын 
7. Инновацияларды, рухани және 
интеллектуалдық өнімді. 
4 қосымша 
Нарықтық ұсыныстың бағалы емес факторлары
Бағаның ресурстарға өзгеруі 
Технологияның өзгеруі 
Салық пен субсидияның өзгеруі 
Басқа тауарларға бағаның өзгеруі 
Климат қолайлығы 
Өндірушілер санының өзгеруі 

197 
5 қосымша 
6 қосымша 
Экономикалық өзгерістер жолдары
Нарықтық радикализм 
Экономикалық консерватизм 
- ақшаны 
шектеумен 
құнсыздануды қатаң бақылауға 
алу 
- бюджеттік 
салықтық 
әдістер 
- тауар өндірісін қолдау 
- барлық 
меншік 
түрлерінің 
тауар 
өндірісін 
іріктемелі қолдау 
- экспорт кешенін қолдау 
- мемлекет экономикалық 
процестерді 
ағымдағы 
реттеуден бас тарту
- либералды 
экономика 
үлгісіне көшу 
Принциптері 
Ұйымдастырушы 
Экономиканы 
басқару 
Менеджмент 
Қазақстан нарығының 
даму тәсілдері мен 
формалары 
Қазақстан ұлттық 
экономикасының 
құрылымы 
Қазақстан 
экономикасының 
салалық құрылымы 

198 
7 қосымша 
Әлеуметтік-экономикалық процестерге 
мемлекеттік әсер етудің функционалды 
құралдары 
Әлеуметтік 
индикатор 
Күнкөріс шамасы, шағын жалақы, жұмыссыздық 
табалдырығы 
Макроэкономикалық 
Бюджет тапшылығының деңгейі, эмиссияның жалпы 
көлемі, ЖҰӨ өсу қарқыны, пайданың жалпы нормасы, 
капитал тиімділігінің шекті нормасы
Микроэкономикалық 
Кәсіпорын пайдалылығы мен тиімділігі, банкроттық жүйе 
және т.б. 
Аймақтық 
Аймақты көлікпен, коммуникациялармен, ағарту және 
денсаулық сақтау нысандарымен қамту 
Сыртқы 
экономикалық 
Сыртқы 
сауда 
сальдосы, 
экспорттық 
мәмілелер, 
валюталық түсімді қайтаруды бақылау 

199 
8 қосымша 
9 қосымша 
Тұтыну ресурстары 
Өндіріс 
Бөлу 
Айырбастау 
Тұтыну 
Өндірістік 
ресурстар 
Қаржы 
Банкілер 
Биржалар 
Валюта 
қоры 
Тұтынушылық 
ресурстар 
Өндіріс 
Бөлу 
Айырбастау 
Тұтыну 
Капиталдық 
ресурстар 
Өндіріс 
құралдары 
Еңбек 
құралдары 
Еңбек 
заттары 
Табиғат 
Жер 
қорлары 
Су 
ресурстар
ы 
Флора 
Фауна 
Еңбек 
Еңбек 
күші 
Еңбек 
өнімді-
лігі 
Еңбек 
қарқын-
дылығы 
Табиғат 

200 
10 қосымша 
Өндірістік ресурстар 
Өндірістің ресурстары 
Еңбек 
Еңбек күші 
Еңбек 
өнімділігі 
Еңбек 
жылдамдығы 
Табиғат 
Жер қорлары 
Су ресурстары 
Флора 
 Фауна 
Қаржы 
Банкілер 
Биржалар 
Валюта қоры 
Несие 
Салық 

201 
11 қосымша 
12 қосымша 
Өнім 
Материалдық 
Рухани 
Интеллектуалдық 
Ғылыми 
Капиталдық
ресурстар 
Құрал-жабдықтар 
Еңбек құралдары 
Еңбек заттары 

202 
13 қосымша 
14 қосымша 
Қызмет 
Өндірістік 
Көлік 
Құрылыс 
Коммуникация 
Әлеуметтік 
Тұрғын үй – 
коммуналдық 
шаруашылық 
Сауда 
Білім 
Денсаулық 
Спорт 
Мәдениет 
Тауарлар 
Күнделікті қажет 
тауарлар 
Ұзақ мерзім 
пайдаланатын 
тауарлар 
Қымбат тұратын 
тауарлар 

203 
15 қосымша 
16 қосыиша 
Экономика теориясының даму
сатылары 
Классикалық 
политэкономия 
Марксистік 
политэкономия 
Меркантелизм 
Экономикс 
Экономикалық 
жүйе типтері 
Еркін бәсекедегі 
нарықтық 
экономика 
Қазіргі нарықтық 
экономика 
Дәстүрлі жүйе 
Әкімшіл-әміршіл 
жүйе 
Аралас 
экономика 

204 
17 қосымша 
Экономика ғылымдарының жүйесі 
18 қосымша 
Экономика ғылымы 
Қоғамды экономикалық 
ұйымдастырудың 
жалпы заңдылықтары 
Шаруашылық 
қызмет 
және экономикалық орта 
адамның тіршілік әрекеті 
«Экономикалық 
адамның», адамдар 
тобының тіршілік 
әрекеті, олардың 
экономикалық мінез-
құлқы. 
Экономика 
ғылымдары 
Экономика 
ғылымдары 
жүйесінің жалпы 
теориялық 
Экономика 
Нақты экономика ғылымдары 
Салалық 
экономика 
ғылымдары 
Функционалды 
экономика ғылым-
дары 
Экономика ғылымдары 
басқа ғылымдармен 
байланыста 
өнеркәсіп 
экономикасы 
құрылыс 
экономикасы 
ауыл шаруа-
шылығы 
экономикасы 
және т.б. 
бухгалтерлік 
есеп 
статистика 
қаржы 
және 
т.б. 
экономикалық 
география 
экономика тарихы 
демография 
және 
т.б.

205 
19 қосымша 
20 қосымша 
Капитал түсінігі 
және теориясы 
Нарық 
шаруашылығы 
элементтері 
Еңбек жүйесіндегі 
нарық 
Серіктестік 
Өндірістік 
кооператив 
Капитал 
Табиғат 
ресурстары 
экономикалық 
фактор ретінде 
Инвестиция 
Кіріс, жалақы 
Сұраныс 
Баға 
Бәсекелестік 
және монополия 
Еңбек нарығының 
сегменттері 
Еңбек нарығын 
реттеу 
Экономикалық білім негіздері 
Микроэкономика 
Макроэкономика 
Өндірістік 
ұйымдастыру 
формалары 
Капитал 
теориясы 
мен түсінігі 
Нарық 
механизімінің 
элементтері 
Өндіріс 
саласындағы 
еңбек нарығы 
Макроэконо- 
микалық көр- 
сеткіштер 
Қаржы 
нарығы 
Экономикалық 
даму 
деңгейлері 
Экономиканы 
нарықтық 
реттеу 
Микроэкономика 
Өндірістік 
ұйымдастыру 
формалары 
Акционерлік 
қоғам 

206 
21 қосымша 
22 қосымша 
халықаралық тауарлар мен қызметтер саудасы 
халықаралық несие 
халықаралық капитал миграциясы 
халықаралық еңбек ресурстары миграциясы 
халықаралық ғылыми-техникалық байланыстар 
еркін экономикалық зоналар 
валюта қатынастары 
экономикалық ықпалдастық 
Халықаралық экономикалық 
қатынастардың нысандары 
Макроэкономика 
Макроэкономиканың 
көрсеткіштері 
Ұлттық шоттар 
жүйесі 
Экономикалық 
тепе-теңдік 
Экономиканың 
даму деңгейлері 
Экономикалық 
өсім 
Инфляция 
Қаржы 
нарығы 
Ақша жүйесі 
Банк 
операциялар
ы 
Бағалы 
қағаздар
нарығы 
Экономиканы 
мемлекеттік 
Мемлекеттік 
бюджет 
Салықтар 
Әлеуметтік 
саясат 

207 
23 қосымша
ХЕБ мен сауданың абсолютті және салыстырмалы артықшылықтары 
24 қосымша 
 
 
Валюталар 
өкілдігі 
бойынша 
 
айналуы 
бойынша 
Ұлттық 
Шетелдік 
Ұжымдық 
айналмайтын 
Жартылай айналатын 
айналатын 
Халықаралық мамандану мен 
сауданың артықшылықтары 
абсолютті 
салыстырмалы 
өндірістің аз көлемдегі ТУРА 
шығындарымен тауарлар 
шығаруда және айырбастауда 
елдер өздерінің сауда 
серіктеріне қарағанда арзанға 
шығаратын өнімімен айырбас 
жасайды 
өндірістің аз көлемдегі 
БАЛАМА 
шығындарымен 
тауарлар шығаруда 
және айырбастауда 
Елдер өздерінің өндіруге 
салыстырмалы түрде аз 
ресурстар 
шығындалатын өнімімен 
айырбас жасайды 

208 
25 қосымша 
Бәсекелестіктік күрестің түрлері. 
№ 
Нарық 
моделдері 
Фирмалардың 
саны мен көлемі 
Өнім түрлері 
Кәсіпорындардың 
нарыққа кіру және 
шығу мүмкіндіктері 
1 Таза жетілген 
бәсеке 
Көптеген ұсақ 
фирмалар 
Бір тектес 
өнім
Өте жеңіл, 
кедергілер жоқ 
2
Монополиялық 
бәсеке
Көптеген ұсақ 
фирмалар 
Әр тектес 
өнім 
Айтарлықтай жеңіл 
3 Олигополия
Фирмалардың 
саны аса аз 
емес, ірі 
фирмалар да бар 
Әр түрлі 
немесе бір 
тектес өнім 
Елеулі кедергілер 
бар 
4 Таза 
монополия
Бір ғана фирма Өте сирек 
кездесетін 
өнім 
Кірістегі 
шешілмейтін 
кедергілер