Ғылымдар бойынша ХХV республикалық студенттік ғылыми конференциясының
жүктеу/скачать 5.25 Mb. Pdf көрінісі
|
| Әдебиеттер
1. ҚР Конститутциясы 30.08.1995. 2. ҚР Жоғарғы Сот Пленумының жинағы “Контрабанда үшін қылмыстық жауапкершілік жөніндегі заңдарды қарау тәжірибесі туралы” 30.04.1999. 3. ҚР Қылмыстық Кодексі, Алматы 2014ж. 4. ҚР Қылмыстық кодексіне түсіндірме, Ш.Борчашвили, Қарағанды 2007ж. ӘОЖ 339.38 СЫРТҚЫ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТТЕГІ ТАУАР НОМЕНКЛАТУРАСЫНЫҢ МАҢЫЗЫ Ахметов А. ЮМ- 19-4к Бердекова Р.М. аға оқытушы,құқық магистрі Номенклатурада түрлі елдердің экспертиза жүргізушілеріне экспорт пен импортты жүзеге асырушыларына біркелкі түсінуге мүмкіндік беретін кедендік ұғымдар мен атаулар беріледі.Осы тұста тауар номенклатурасының мәнін жеткілікті түсіну үшін «номенклатура» терминіне анықтама бере кетейік. Номенклатура (латынша Nomenclatura – тізім, жазылған атаулар) – бұл қандай да бір салада, ғылымда, техникада, тәжірибелік қызметерде қолданылатын аттардың, атаулардың, терминдердің жүйесі (жиынтығы). Сондықтан да «тауар номенклатурасы», «тауартану», «кеден ісі», «өндіріс», «тұтыну», «сыртқы экономикалық қызмет», «сыртқы сауда» және т.б. салаларымен тығыз байланысқан.Міне, сонымен «тауар номенклатурасы» дегеніміз – бұл тауар аттарының жиынтығы. Яғни осы ұғыммен өзінің маманданған қызметтерінде кеден органдарының лауазымды тұлғалары және декларанттер жиі кездесіп тұрады.Сонымен қатар «номенклатура» термині: тәжірибе жүзінде тауарларды белгілеудің барынша тиімді құралы ретіндегі символдардың жүйесі ретінде де қарастырылады. Яғни кеден органдарының қызметкерлері және декларанттар үлкен көлемдегі тауар аттарымен жұмыс істегендіктен тауарларға цифрлардың жиынтығынан құралған сәйкестік коды берілген.«Тауар» терминінің де маңыздылығын аша көрсетейік. Өйткені кез келген сыртқы сауда операциясы тауар арқылы жүзеге асатынын білеміз. Тауар «кеден төлемдері» түсінігімен өзара байланысты. Бұл түсінікке тауар кірмейді десек те, кеден заңдылығы тұрғысынан және оның тәжірибеде қолданылуы тұрғысынан қарасақ барлық кеден төлемдері шекара арқылы өткізілетін тауарлармен байланысты. (тауарлар өткізілген кезде – кедендік рәсімдеу үшін алым, кедендік баж, ҚҚС, акциз және жанама түрде кеден органдары беретін құжаттар, кедендік брокер қызметі, УСҚ-ң иесіне төленетін төлемдер). Яғни кез-келген сыртқы сауда операциялары тауар саудасы арқылы жүзеге асырылады.Ғылыми Техникалық Прогрестің әсерінен және технологияның жетілдіруінен түрлі өндіріс салаларында және ауыл шаруашылығында тауарлардың түрі көбейіп кетті және оның кеңеюі жалғасуда. Сондықтан тауарларды бөлімдер, топтар, позициялар түрінде бөліктеп жүйелендірмесе, 130 онда әрбір тауарды анықтау оңайға соқпайды. Сыртқы сауда тауар ағымын кедендік реттеуді жүзеге асыруда түрлі сұрақтар туындайды. Осындай сұрақтарды шешу мақсатында «тауарлар классификациясы» қолданылады.«Классификация» ұғымы берілген көптеген объектілердің бөлінісін көрсетеді. Мысалы: кластарға, төменгі кластарға, топтарға, түріне және сол сияқты, яғни топтастырылуын айтамыз. Тауарлардың классификациялық жүйесін жасауда тауарлар өндіріс саласы бойынша, жасалған материалы бойынша, қайта өңдеу дәрежесі мен қызметі бойынша топтастырылуы мүмкін.Тауарларды бөлімдерге, топтарға топтастыруға сәйкес арнайы шифрлар пайдаланылады. Бұны классификатор деп қарастыра аламыз.Классификатор – бұл топтастырылушы объектілердің жүйелендірілген тізімі, яғни әрбір объектінің орнын анықтауға мүмкіндік береді, сосын олардың белгісін қояды, ол белгі «код» деп аталады.Код шифр түрінде болады, яғни ол цифр, әріп немесе әріпті –цифрлы құрамнан тұрады. Сонымен «тауарларды код арқылы белгілеу» – бұл топтастырылған объектілерді классификациялық жүйе бойынша белгілі бір тәртіппен таңба түрінде немесе таңбалар арқылы белгілейтін техникалық әдіс.Тауарларды топтастырудың кодтық жүйесі кеден органдарына тауардан тиімді ақпарат алу үшін және тексеруді жеткізіп беру, өңдеу және экономикалық талдау үшін өте қолайлы. Әсіресе ақпараттар ЭВМ арқылы, компьютерді қолданғанда өте қажет. Мысалы (ГТД – электронды көшірмесі).Сонымен ТН арқылы тауарларды классификациялау маңызы: тауарларды код арқылы белгілейді;кедендік экономикалық қызмет операцияларын жүзеге асырады (Кеден баждарын өндіріп алу, кедендік құнды анықтау, есеп-қисап жүргізу, жоспарлау т.с.с. );тауарлардың сыртқы сауда құрылымын білуге мүмкіндік береді.Халықаралық сауда практикасында көптеген тауар номенклатуралары пайдаланылған. Олардың алғашқысы сонау 1913 жылы Брюссельде қабылданып, 186 тауар позициясынан, 5 бөлімнен құрылған, 29 мемлекет пайдаланған алғашқы халықаралық тауар номенклатурасы болып табылады. Одан кейінгі 1937 жылы қабылданған Ұлттар Лигасының және Женева тауар номенклатурасы. Техника технологияның дамуынан, сол дамудың жемісіндегі тауар түрлерінің көбеюіне байланысты және оған сәйкес сауда операцияларының күрделенуіне байланысты осы тауар номенклатуралары уақыт талабына жауап бере алмады. Одан кейінгі Брюссель Тауар Номенклатурасы, Ынтымақтастық Кеден Кеңесінің Номенклатурасы, бүгінгі таңдағы Үйлестірілген жүйе номенклатурасы да халықаралық саудадағы тауарлардың топтастырылуын барынша тиімді, қолайлы ету үшін үнемі даму, жетілдіру үстінде. жүктеу/скачать 5.25 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|