Ғылымдар бойынша ХХV республикалық студенттік ғылыми конференциясының
жүктеу/скачать 5.25 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Мамашарипова Г.А.
| Литература
1. Закон РК «О противодействии коррупции» от 18 ноября 2015 года № 410-V ЗРК 2. Антикоррупционная стратегия Республики Казахстан на 2015-2025 годы ӘОЖ 327 (574) ҚАЗАҚСТАН ЖӘНЕ ҚЫТАЙ ЫНТЫМАҚТАСТЫҒЫ: ЖАҢА ЖІБЕК ЖОЛЫ ЖӘНЕ ЭКОНОМИКАЛЫҚ БЕЛДЕУІ Тағай А.Қ. – ЮМ-19-3к тобының студенті Мамашарипова Г.А. – т.ғ.к., доцент Екі ел арасындағы дипломатиялық қатынас 1992 жылдың 3 қаңтарында орнатылған. 2002 жылдың 23 желтоқсанында Қазақстан Республикасы мен Қытай Халық Республикасы арасындағы тату көршілік, достық және ынтымақтастық туралы келісімге қол қойылды. Бұл бір-біріне шекаралас орналасқан екі елдің арасындағы мұнан кейінгі қатынастарды айқындап берген ең маңызды құжат болып табылады. Қазақстан ҚХР-дың Орталық Азиядағы ең ірі және Шығыс Еуропа мен ТМД елдерінің арасында Ресейден кейінгі екінші ірі сауда серіктесі болып табылады. Қазақстан Еуразия құрлығының жүрегінде орналаса отырып, Қытай, Еуропа, Ресей және ТМД мемлекеттері нарықтарын және Еуропалық Одақ, Орталық Азия және Парсы шығанағын көлік дәліздерімен байланыстырады. Екі мемлекет арасындағы қатынастардың тарихы терең. Бүгінгі күні бұл қатынастар барлық бағыттар бойынша қарқынды дамуда. Қытаймен жан- жақты стартегиялық әріптестікті дамыту – Қазақстанның сыртқы саясатындағы негізгі басымдықтарының бірі болып табылады [1]. ҚХР Төрағасы Си Цзиньпин «Жібек жолының экономикалық белдеуі» бастамасын «Назарбаев Университетінде» 2013 жылғы 7 қыркүйекте алғаш рет таныстырды. Жібек жолы Экономикалық белдеуінің құрлықтық бағдарламасының 2013 жылғы қыркүйекте Қазақстан елордасы Астанада жария етілгені кездейсоқтық емес. Шынында да, біздің еліміз «Белдеу мен жол» бастамасын жүзеге асыруда шешуші буын болып табылды. Қытайдан «Батысқа» бастайтын жол негізінен Қазақстан арқылы өтті және өтеді де. Сонымен бір мезгілде Қазақстан өңірлік даму әлеуетін ашу процесінде Қытаймен өзара белсенді іс-қимыл жасайды және Аспанасты еліне өзінің бүгіндегі өсу мүмкіндіктерін дұрыс түсінуге және ашуға ықпал етеді. Бастаманың пайда болуы Дэн Сяопиннің ұзақ уақыт бойы Қытайдың сыртқы саяси бағытын айқындаған әйгілі 24 иероглифінде айтылатын «Салқынқандылықпен қадағалау, ұстамдылықпен ден қою, мығым тұру, өз мүмкіндіктерін жасырын ұстау және өзіне ешқашан көшбасшылық рөл алмау» деген өсиетіне қарамастан, Қытайдың әлемдік аренаға өзінің өр мүдделері мен мақсаттары туралы ашық мәлімдеген жаһандық ойыншы ретінде шығуымен байланысты деп бірден айту қажет [2]. Қытайдың дамыған әлеуеті бүгінде ешкімге күмән туғызбайды және осы заманғы халықаралық саясатта, әсіресе қытайлықтардың ұғымында тәртіпке келтіруді және үйлестіруді қажет ететін бейберекеттік пен әлемдік тәртіптің турбуленттілігі жағдайында оның өсу үстіндегі өршіл мақсаттарымен және мүмкіндіктерімен қатар жүреді. «Белдеу мен жол» бастамасы кең жаһандық саяси мағынада жеке геосаяси мүддені немесе көлік-логистикалық жобаны емес, өзара іс-қимылдың өзіндік саяси философиясын, прогресс жолындағы ынтымақтастық пен бірлесіп өркендеудің соқпақтары ретінде заманауи әлемді конструкциялау стратегиясын білдіреді. Қытайдың ұлылығы, құдыреттілігі және рухани миссиясы туралы куәландырған ежелгі символды – Ұлы Жібек Жолын реинтерпретациялау арқылы жүзеге асырылған Қытай тарапының әлемге деген ресми меседжі осындай. Халықаралық турбуленттілік жағдайлары және бұрын дәстүрлі түрде әлемдік экономикалық дамудың қозғаушы күштері болып келген өңірлердегі экономикалық даму қарқындарының төмендеуі Орталық Азияның жаңа даму серпіні бар өңір ретіндегі әлеуетін іске асыру мәселесін өзекті ете түседі. Біздің өңір осы уақытқа дейін әлемдік дамудың перифериясы, әлемдік көлік дәліздері мен коммуникациялардан шет қалған өзіндік «құрлықтық тұрғыдан жабылып қалған кеңістік» (land lock area) ретінде қабылданып келгені белгілі. Осы тұрғыдан алғанда, Қытайдың екі онжылдықтар бойындағы экономикалық серпінді дамуы, Қытайдың «Белдеу мен жол» стратегиялық бастамасының пайда болуы Еуразиядағы өсудің жаңа нүктесіне 263 айналудың жақсы мүмкіндігін береді. Жаңғыру үстіндегі Қытайдың экономикалық серпініне байланысты өңір дамуының синергиясы қажеттілікке ие болды [3]. Қытай басшылығы Азияның өңірлік интеграциясы – экономикалық жаһандану барысындағы қажетті кезең деп пайымдайды. Осыған қарамастан, Азияның қосымша өңірлерінде даму деңгейлеріндегі үлкен алшақтыққа және елдердің арасындағы әлсіз байланыстарға орай өңірдегі ынтымақтастық Еуропамен және Солтүстік Америкамен салыстырғанда әзірше жеткіліксіз дамыған. Сондықтан «Белдеумен жол» жобасы іске асыру үшін күрделі, қаржылық жағынан қымбат тұрады және Оңтүстік, Оңтүстік-Шығыс, Батыс және Орталық Азияның барлық қосымша өңірлерінің интеграциясының ұзақ мерзімді стратегиялық перспективасына бағдарланған. «Белдеу мен жол» жобасы өңірлердің арасындағы артықшылықтармен алмасуды ынталандыруға, ұсыныстардың, өндірістің және баға жасаудың еуразиялық тізбегін жолға қоюға және жетілдіруге, жәрдемдесуге және қорытындысында жалпыазиялық және еуразиялық ынтымақтастықты сапалық жағынан жаңа деңгейге көтеруге арналған. Бүгінде біз Қытай тарапы тәсілдемелерінің әртүрлілігін: көршілес елдермен дәстүрлі екі жақты «стратегиялық әріптестік» форматын; ұлттық даму бағдарламаларының үйлесімін (мысалы, Қазақстанның «Нұрлы жол» жаңа экономикалық бағдарламасы мен Қытайдың «Белдеу мен жол» бастамасының үйлесімі); ынтымақтастықтың бұрыннан бар интеграциялық форматтарының түйісуін (мысалы ЕАЭО мен ЖЖЭБ белгілі түйісуі), ШЫҰ, БРИКС сияқты халықаралық ұйымдар қызметінің шеңберіндегі көп жақты үйлестіруді байқап отырмыз. Тәсілдемелердің осындай икемділігі Қытайға қандай да бір формат бұғатталған немесе шектелген жағдайда қажетті маневрді жүзеге асыра отырып, өз мақсаттарына қол жеткізуге мүмкіндік береді. «Белдеу мен жол» бастамасын Қытайдың халықаралық ретінде таныстырғанына қарамастан, қайткен күнде де оның негізгі мәні Қытай экономикасының дамуына жаңа серпін беру уәжі болып табылады [4]. Қытайдан Еуропа бағытына жүк транзиттерін Қазақстан арқылы жаңа контейнерлік пойыздармен жіберу, қытайлық компанияларға өз тауарларын Еуропа мен ТМД нарықтарына шығарудың жылдамдық және сенімділік сияқты артықшылықтарын берумен қатар, екі ел аймақтары арасындағы сыртқы сауда байланыстарының дамуына қосымша ықпал етеді. 2015 жылы Ляньюньган (Цзянсу өлкесі) теңіз портында орналасқан қазақстандық – қытайлық логистикалық терминал өз жұмысын бастады. Бұл терминал арқылы қазақстандық тауарларды Жапония, Оңтүстік Корея, Азия – Тынық мұхиты аймағы елдеріне экспортқа шығаруға мүмкіндік ашылады. Бұған қоса, біріккен кәсіпорын халықаралық мультимодальдық тасымалдауларды, жүк тиеу-түсіру жұмыстарын, консультациялық және көлік-экспедиторлық қызметтерін көрсететін болады. Қытайдың Жаңа Жібек жолы көліктік дәлізін құру туралы Стратегиялық бастамасы қазақстандық өнімдер үшін әлемдік нарықтарға жол ашады және де экономикалық зор табыс әкеледі. ҚХР төрағасының «Жібек жолының экономикалық белдеуін» құру туралы идеясы Қазақстан үшін аса табысты болмақ, себебі біз инфрақұрылымдық жобаларға көп инвестиция салдық. Біздің стратегиялық мақсатымыз Орталық Азия өңірінің ірі іскерлік және транзиттік хабына, Еуропа мен Азияны жалғайтын көпірге айналу. Көлік дәліздерінің Орталық Азия өңірі арқылы өтетін кез-келген нұсқасында Қазақстан транзиттік және логистикалық үдерістердің орталығы болмақ, бұл зор экономикалық нәтижелер- ге ие болуға мүмкіндік береді. Қазақстан үшін әлемдік нарықтарға қолжетімділікке ие болу маңызды [5]. Бүгінгі жаһандану мен интеграциялану заманында ешбір мемлекеттің басқалардан бөлініп, жеке дара, оқшау өмірі сүруі мүмкін емес. Сондықтан Қазақстан Қытай елінің «Бір белдеу, бір жол» бағдарламасы шеңберіндегі «Жібек жолының экономикалық белдеуі» (ЖЖЭБ) тармағының әлеуетін өз мүддесіне барынша пайдалануы қажет. «Елде болса ерніңе тиеді» дейтіндей «Жібек жолының экономикалық белдеуінің» біздің жеріміз арқылы өтетін құбыры, теміржолы мен автомагистралы транзиттік тұрғыдан біз үшін зор мүмкіндік. жүктеу/скачать 5.25 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|