Ғылымдар бойынша ХХV республикалық студенттік ғылыми конференциясының
жүктеу/скачать 5.25 Mb. Pdf көрінісі
|
| Пайдаланылған әдебиеттер
1. Тарих толқынында Н.Ә.Назарбаев 2001 жыл 2. Сындарлы қоғам Н.Ә.Назарбаев 2001 жыл 3. Абай жолы романы М.Әуезов 2010ж 4. Шамшырақ, Тәрбие газеті 2019 жыл 5. www.akorda.com ӘОЖ 548.43 КӘСІПКЕРЛІК САЛАСЫНДАҒЫ ҚЫЛМЫСТАРДЫҢ СЕБЕПТЕРІ МЕН ЖАҒДАЙЛАРЫ Ерланқызы А. –Юм-19-1к11 тобының студенті Жарылкапова Г.П.-аға оқытушы Бұл мақалада біз кәсіпкерлік саласындағы қылмыстылықтың жасалу, шығу себептері мен осы кәсіпкерлік саласындағы қылмыстылықтың жасалуына әсер ететін жағдайларды қарастыратын боламыз. Криминологиялық оқулықтарда қылмыстылықты туындататын көбінен кездесетін себептер мен жағдайар дайында көбірек мәліметтер жазылғаны белгілі. Сонымен қатар осы себептер мен жағдайлар әрттүрлі қылмыстардың туындауына жағдай жасауы бден мүмкін. біздің пайымдауымыз бойынша төмендегі авторлардың еңбектері дұрыс бағытта жазылған деп есептейміз. [1. Б. 76-8. Отандық қымыстық заң ғылымының корифейі атанған Е.И. Қайыржанов қылмыстылықтың құрылымына байланысты өте ауқымды . нақты түсіндірме беріп кеткен: «элементарная структура причины любого приступления состоит из волевого акта, соприкосновения или взаймодействия антиобщественных взглядов, навыков, привычек с конкретной жизненной ситуацией и неблагоприятных условий формирования личности» [2. Б. 208]. Бұдан түсінуге болатыны кез келген қымыстың себебі ретінде жағдайынң бомауын қарастыра деруге болмайды. Себебі кейбір қымыстарды жасаушы адам, кәсіпкерлік саласындағы қылмыстарға да қатысты көбінесі дұрыс білім алған, жақсы ортада тәрбиеленген, отбасылық жағдай жақсы тұлғалар болып келеді. Демек нақты бір категорияны айтып өткеніміз дұрыс көзқарас емес деп есептейміз. Кәсіпкерлік саласындағы қылмыстылықтың өсуіне әсер ететін негізгі фактор ретінде белгілі бір ортаның адамдарының экономикалық әлсіздіктер мен заңдық қадаңалаудың нашар болуы салдарынан баю мен пайда табу мақсаты болып табылады. Рессейлік ғалымдар Н.И. Ветров пен М.Н. Зацепин келесідей криминологиялық факторларды кәсіпкерлік саласындағы қылмыстылықтың себептері мен жағдайлары ретінде көрсетеді: - Көптеген азаматтардың нарықтық экономиканың дамуы барысында дұрыс экономикалық сипаттағы қабілетінің болмауы; - Олардың дұрыс шарттар мен шаруашылық операцияларын жүргізі туралы аз мәліметке ие болуы; - Заңа қылмыстылықтың пайда болуы, экономикалық қызмет саласындағы құқықбұзушылықтардың диспозициясының өзгеруі; - Кәсіпкерлік саласындадағы жағдайлардың криминогендік өзгерулері жайында құқық қорғау органдарының ұйымдастыруышылық, басқарушылық қызметінің артта қалуы; - Халықтың өмір сүру жағдайының дифференцияциялануы, копшілік халықтың жағдайының төмендеуі ал аздаған бөлігінің ірі мөлшерде пайда табуға бейімделуі; - Пайда табу мақсатына жету жолында кәсіби санасын пайдалануы, экономикалық инфляцияның құрылымының заңдылықтарын пайдалана отырып пайда табуға байланысты қоғамдық қауіпті қылмыстылықтың дәрежесінің көтерілуі. Заң әдебиеттерінде көптеген ғалымдрдың көзқарастары бойынша кәсіпкерлік саласындағы қылмыстылыққа экономикалық сипаттағы факторлар әсер етеді деген көзқарастар бар. Экономикалық сипаттағы факторлардың болмауы кәсіпкерлік саласындағы қылмыстылықтың себептері мен жағдайларының болмауына алып келетіні жайлы М. М. Бабаев пен И.С. Шляпочников атап кеткен [3. Б.13]. Ал, Н. Ф. Кузнецова болса кәсіпкерік саласындағы қылмыстылықтың экономикалық қатынастармен өзара байланысты екендігі жайлы айтып кеткен. Б. Х. Төлеубекованың пайымдауы бойынша, қылмыстылық әлеуметтік- экономикалық жағдайлардан туындайды, соның нәтижесінде белгілі бір тұлғалар өзгеердің мүдделерін ескермей қылмыстылыққа баратыны жайлы айтып кеткен. Жоғарыда кетірілген мәліметтерге сүйене отырып біздің пайымдауымыз бойынша заңды кәсіпкерлікті жүсеге асыруға келтіретін себептер мен жағдайлар ретінде төмендегілер табылады: - Кәсіпкерлік саласындағы мемлекеттік саясатты жүзеге асырудағы мемлекеттік органдардың қызметінің дұрыс жүргізілмеуі; - Кәсіпкерік қызметті қадағалаушы мемлекеттік органдарда бюрократизмнің болуы; - Көптеген кәсіпкерлердің бәсекелестік жағдайында жұмыс ісеу тәжірибесінің болмауы; - Салықтық заңнаманың толыққанды жетілдірілмеуі; - Заңды бұза отырып оңай жолмен пайда табуға бейімділік. Белгілі бір әлеуметтік топтар өзгелердің есебінен тез уақытта байюдың әртүрлі жолдарын қарастыра бастайды, сол жолдарды іздей отырып қылмыстық құқық бұзушылықтарға да барады. Осыған байланысты Ч. Х. Райттың келтірілген ойлары қызықты болып көрінеді. Оның пайымдауы бойынша, экономикалық қызметті реттеуге кез келген моральдік не болмаса сәйкес заңдардың қабылдануы да әсер ете алмайтынын айтқан. Бұл өз ретінде дуаланған орта сияқты: мемлекет кассасындағы жетіспуешілік салықты төмендетуге мүмкіндік бермейді, ал тұтынушы болса арзан қызметтер мен тауарлар алғысы келеді. Көптеген адамдар салықтан жалтарғаны нәтижесінде олардың ауыртпашылығы өзге салық төлеушілерге түседі. 201 Бұл тиісінше заңсыз экономиканың дамуына өз септігін тигізетіні жайлы қызықты пайымдау білдіріп кеткен [4. Б. 62]. Осы аталған ой біздің пайымдауымызша тікелей кәсіпкерлік қызметтің себептері мен жағдайарына да келетін секілді. Мемлекеттегі кәсіпкерліктің дамуына ұйымдастырушылық – басқарушылық қызметтер де үлкен әсерін тигізеді. Кәсіпкерлік саласы ол мемлекет экономикасының негізгі қозғаушы күшінің бірі болып табылады. Сондықтан ұзақ уақыттарға жоспарланған мемлекет тарапынан қадағалау, басқару шаралары талап етеді. Бұндай шаралардың нәтижесі, әрине, нарықтық экономикаға негізделген құқықтық мемлекеттің құрылына септін тигізеді. Біз бұл паймдауымызбен мемлекет тарапынан кәсіпкерлік саласында мүлде қадағалау болып жатқан жоқ дегіміз кеп тұрған жоқ, тик қана дұрыс басқару мен ұйымдастыпудың болмағаны жайла ғана айтып отырмыз. Кәсіпкерлік қызмет саласын реттейтін құқықтық базаның шалалығы өз кезегінде осы қызметтің қарқындылығын төмендетумен қатар заңға қайшы іс – әрекеттердің де орын алуына өз септігін тигізді. Шынайы нарықтағы жағдаймен санасылмай экономикағ кәсіпкерлік саласында заңнамалардың шығарылуы. Кәсіпкерлік қызмет саласындағы құқық қорғау органдары қызметіне байланысты құқықтық базаның реттелмеуі болса қымысты анықтау мен тергеуге өз кедергісін келтіруде. Жоғарыдағы мәліметтермен танысып, ойымызді бөлісіп болғаннан соң келесідей қорытындыға келдік: 1. Қылмыстық ортаның өкілдері кез – келген экономикалық жаңалықтарға жедел түрде жандаса білу арқылы өздеріне пайдалы шешімді қабылдайды. Заңның шалалығын, құқық қорғау органдары қызметкерлерінің жұмысында жіберілген кемшіліктерді пайдарана отырып заңсыз түрде баюын одан ары қарай жалғастыра түседі. 2. Кәсіпкерлік қызмет саласындағы қылмыстылықтың орындалуына экономикалық, ұйымдастырушылық – басқарушылық факторлер де өз әсерін тигізеді, 3. Кәсіпкерлік қызмет саласындағы қылмыстылықтың жаңа түрлерінің пайда болуына мемлекет экономкасындағы тұрақсыз жағдай өз әсерін тигізеді. жүктеу/скачать 5.25 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|