«Физиканы оқытудың теориясы мен әдістемесі» кафедрасы «Механика» пәні бойынша зертханалық жұмыс орындауға арналған
Қондырғының сипаттамасы және есептеу формулаларын алу
жүктеу/скачать 1.48 Mb.
|
| Қондырғының сипаттамасы және есептеу формулаларын алу
Ф ПМ-04 әмбебап маятнигінің жалпы көрінісі 5.2-суретте келтірілген. Табанында 1 реттейтін аяқшалары 2 бар, олар арқылы құралды тепе-теңдік қалыпқа келтіреді. Табанында бағана 3 бекітілген, оған жоғарғы белдеме 4 және фотоэлектрлік датчигі 6 бар төменгі белдеме 5 бекітілген. 11 бұранданы босатқаннан кейін жоғарғы белдемені бағана айналасында бұруға болады. 11 бұранданы қатыру белдемені қалаған жағдайда бекітуге мүмкіндік береді. 4 белдемені бір жағында математикалық маятник 7 бар, ал басқа жағында арнаулы ойыққа айналма маятнки 8 орнатылған. Математикалық маятниктің ұзындығын 9 бұранда арқылы реттеуге, ал оның шамасын 3 бағанадағы шкала арқылы анықтауға болады. Айналма маятник болат өзек ретінде дайындалған, онда бір-біріне үшкір жүзімен қаратылған призмалар және екі жүк (А және В) бекітілген. Айналма маятниктің ұзындығын (призмалар арақашықтығын) дәлірек анықтау үшін өзекте әр 10 мм сайын сақиналы ойық жасалған. Призмаларды және жүктерді (А және В) өзектің өсі бойымен жылжытып 10 мм-ге еселі кез келген орындарға бекітуге болады. Фотоэлектрлік датчигі 6 бар төменгі белдемені бағана бойымен жылжытып және кез келген таңдап алған орынға бекітуге болады. Фотоэлектрлік датчик 6 толық тербеліс есептегішімен 10 және миллисекундомермен 12 жалғасқан. Аспаптың жұмыс істеу негізін былайша түсіндіруге болады. Алдымен айналма маятниктің О және О/ призмалары арқылы 4 белдемеге кезек-кезек іліп, оның тербелісін бақылайды. А жүгін жылжытып, призма қырының іліну нүктелері О және О/ болғандағы маятник периодтарының сәйкес келуіне қол жеткізеді. және тіреуіштерінде тербелген кездегі периодтар және мәндерін жазайық: (5.14) (5.15) Егер және тіреуіштерінің айналасындағы тербеліс периодтары және сәйкес келетіндей жүгінің орнын табатын болсақ, онда еркін түсу үдеуі (5.13) теңдеуден оңай анықталады: (5.16) Мұндағы , яғни бұл жағдайда физикалық маятниктің келтірілген ұзындығы және тіреуіштерінің аралығына тең болады. Іс жүзінде периодтардың дәл теңдігіне жету қиын. Сондықтан (5.14) және (5.15) формулаларын (5.12)-ні ескеріп, мына түрде жазуға болады (5.17) (5.18) Бұл теңдеулерден алатынымыз: бұдан (5.19) мұндағы (5.20) қателігі мына өрнек бойынша анықталады (5.21) жүктеу/скачать 1.48 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|