Г. А. Амрина Әдістемелік Кеңес отырысында мақұлданды



бет11/25
Дата21.02.2022
өлшемі3.73 Mb.
#455617
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   25
4. ДӘРІС КЕШЕНІ латын тілі МІ

Латын сөзі

Өқылуы

Грек ТЭ

Өқылуы

Мағанасы

Aqua, ae, f

Аква

Hydro-

Гидро

Су

Cornea, ae, f

Корнеа

Kerat-

Керат

Қасаң қабық(көздің

Femina, ae, f

Фемина

Gynaec-

Гинэс

Әйел

Lingua, ae, f

Лингва

Gloss-

Глосс

Тіл

Mamma, ae, f

Мама

Mast-

Маст

Сүт безі

Palpebra, ae, f

Палпебра

Blephar-

Блефар

Қабақ

Vagina, ae, f

Вагина

Colp-

Колп

Қынап

Vena, ae, f

Вена

Phleb-

Флеб

Қоктамыр

Vertebra, ae, f

Вертебра

Spondyl-

Спондил

Омыртқа

Vesica, ae, f (urinaria)

Везика

Cyst-

Цист

Құық




Грек-латын дублеттері

(2 септеудеғі зат есім)

Латын сөзі

Өқылуы

Грек ТЭ

Өқылуы

Мағанасы

Intestinum, i, n

Интестинум

Enter (on)

Энтер

Ішек

Intestium crassum

Интестинум крассум

Col (on)

Кол

Тоқ ішек

Musculus, i, m

Мускулюс

My (o)

Му

Бүлшықет

Nervus, i, m

Неврус

Neur (on)

Неур

Жүйке

Oculus, i, m

Окулус

Ophthalm-

Офтальм

Көз

Rectum, i,n

Ректум

Proct-

Прокт

Тік ішек

Uterus, i, m

Утерус

Metr- Hyster-

Метр, гистер

Жатыр

Ventriculus, i, m

Вентрикулюс

Gaster-

Гастер

Асқазан

Digitus, i, m

Дигитус

Dactyl-

Дактил

Саусақ

Nasus, i, m

Назус

Rhin-

Рин

Мұрын

Caecum, i, n

Цекум

Typhl-

Тифл

Соқыр ішек

Umbilicus, i, m

Умбиликус

Omphal-

Омфал

Кіндіқ

Ovarium, i, n

Овариум

Oophor-

Офор

Аналық жыныстық безі



5.4.4. Иллюстративті материал.

5.4.6. Бақылау сұрақтары (кері байланыс)
1. Грек-латын дублеттері деген не?
2. Қай салада латын терминдері қолданылады?
3. Грек терминдері кай салада жиі қолданылады?
4. Не үшін грек-латын дублеттерін біліуміз керек?
5. Медициналық терминологиядағы грек-латын дублеттерінің мағызы?
6. 1 септеудеғі грек-латын дублеттерін атау.
7. 2 септеудеғі грек-латын дублеттерін атау.


II. СИМУЛЯЦИЯЛЫҚ САБАҚТАР


6.4.1. 1. Тақырып.3 септеудеғі зат есім. 2 топтың сын есімі.3 септеудеғі грек-латын дублеттері.


6.4.2.Мақсаты.3 септеудеғі зат есім және 2 топтың сын есімнің грамматикалық категориялары мен танысу. Білу керек:3 септеудеғі зат есімді, сөздіктеғі түрін, септік жалғауларын; 2 топтын сын есімін;3 септеудеғі грек-латын дублеттерді.


6.4.3. Дәріс тезистері
3 септеудеғі зат есім
3 септеуге жататын зат есім ілікте –is –ке жалғанады. Бүл топтың зат есімі 3 родтада болады, атауда жалғаулары әр түрлі.
3 септеудеғі зат есім екіге бөлінеді:

  1. Тең күрделі –атаумен ілікте бүын саны бердей

Мысалы: Nom.Cu-tis (тері); Gen.cu-tis

  1. Тең күрделі емес – ілікте жекеше түрінде бүын саны атауға қарағанда көбірек.

Мысалы: Nom. Cor-pus (дене); Gen. cor-po-ris

Дүрыс септеуге сөздін неғізі ілік жалғауын -is алып тастау арқылы табылады.


Nom.cutis – неғізіcut- Nom - cortex
Gen cut – is Gen corticis неғізіcortic-

3 септеудеғі зат есімнің сөздіктеғі түрі



  1. Сөз жекеше түрі атауда жазылады

  2. Тең күрделі зат есімнің іліқ жалғауы-is, ал тең күрделі еместердің ілік жалғаумен неғізінің бір бөліғі жазылады

  3. Зат есімнің роды белғіленеді.

Мысалы: auris, is, f –құлақ
apex, icis, m – жоғарғы жағы
1 бүынды сөздер ілікте толық жазылады
flos, floris, m –гүл, lac, lactis, n – сүт
Лексикалық минимум

  1. мужской родтағы зат есім:

Nom Gen
Pulmo – pulmonis –өкпе
Homo – hominis – адам
Liquor – liquoris – сұйықтық
Flos – floris – гүл
Aether – aetheris – эфир
Cortex – corticis - кора
2 женский родтағы зат есім:
Hirudo – hirudinis –сүлік
Mucilago – mucilaginis –коймалжың
Solutio – solutionis –ерітінді
Sanitas – sanitatis – денсаулық
Auris – auris –құлақ
Radix – radicis – тамыр
3 средний родтағы зат есім:
Semen – semenis – дәнек
Corpus –corporis– дене
Sulfur – sulfuris – құқірт
Rhizoma – rhizomatis –түбір
Caput – capitis – бас
Mel – mеllis –бал
Lac – lactis –сүт
Animal – animalis - жануар


2 топтың сын есім
3 септеу түріне жатады және 3 топшаға бөлінед:

  1. 3 жалғаулы сын есім (әр родтын жалғауы :

мужской род – er, женский род – is, средний род– e)
Мысалы: acer –өткір(острый)
acris – острая
acre – острое
Сөздіктеғі түрінде 3 жалғауыда көрсетіледі
Silvester, tris, tre – лесной(ормандык)
Acer, cris, cre – острый(өткір)

  1. 2 жалғаулы сын есім ( мужской және женский родта – is, средний родта – e)

Мысалы: medicinalis (m, f), medicinale (n)
Сөздіктеғі түрінде екі жалғау көрсетіледі:
Medicinalis, e – медицинский(медициналык)
Letalis, e – смертельный(өлімді)



  1. 1 жалғаулы сын есім барлық родта жалғауы бірдей: -s, -x, -z

Бүл тең күрделі емес сөздер. Сөздіктеғі түріне кіреді: сын есімнің басты формасы, іліқ септіғінің жалғауы –is неғізінің бір бөліғімен, род жазылмайды.
Мысалы: simplex, icis – простой, ая, ое(жәй)
Recens, ntis – свежий, ая, ее(балғын)
Par, paris – равный, ая, ое (тең)
Teres, etis – круглый, ая, ое (домалак)
Медициналық терминологияда жиі қолданылатын 2 топшадағы сын есімі, яғни 2 жалғаулы сын есімдер.
3 септеудеғі грек-латын дублеттері

Лат. сөзі 3 септеу.

Грек ТЭ

Мағанасы

Cor, cordis, n

Cardia

Жүрек

Pulmo,onis,m

Pneum

Өкпе

Abdomen,inis,n

Laparo

Іш

Ren,renis,m

Nephro

Бұйрек

Os,oris,n

Stomat

Ауыз

Dens,dentis,m

Odont

Тіс

Vas,vasis,n

Angio

Тамыр

Glandula,ae,f

Aden

Без

Os,ossis,n

Osteo

Сұйек

Auris,is,f

Ot

Құлақ

Cutis,is,f

Derm

Тері

Sanguis,inis,m

Haem –aemia

Кан

Homo,inis,m

Antropo

Адам

Caput, it is, n

Cephal

Бас

Corpus, oris, n

Somat

Дене

Fel, fellis, n
bilis, is, f

Chol

Өт





6.4.4. Иллюстративті материал.

















6.4.6. Бақылау сұрақтар (кері байланыс)
1. 3 септеу түріне кандай зат есім жатады?
2. Тең күрделі деген кандай зат есім?
3. Тең күрделі емес деген қандай зат есім?
4. 3 септеудеғі зат есімнің неғізі калай табылады?
5. 3 септеудеғі зат есім калай септеледі?
6.Мужской родтағы зат есімнің жалғаулары қандай?
7. Женский родтағы зат есімнің жалғаулары кандай?
8.Средний родтағы зат есімнің жалғаулары кандай?
9.2 топтың сын есімі: анықтамасы, жалғаулары, сөздіктеғі түрі, септеу түрі
10 2 топтың сын есімі кандай топшаларға бөлінеді және олардың жалғаулары.
11. Киыскан аныктауыш деген не?
12. Киыскан анықтауыш пен зат есім тіркесі калай септелінеді?
13. 3 септеудеғі грек-латын дублеттерін атау.
7.4.1. 2. Тақырып. 4-5 септеудеғі зат есім. Химиялық номенклатура. Дәріліқ заттар атауларында жиі кездесетін сөздік бөліктері.


7.4.2.Мақсат.4-5 септеудеғі зат есімнің және химиялық номенклатурасының грамматикалық категориясымен таныстыру. Білу керек: 4-5 септеудеғі зат есім, сөздіктеғі түрін, ерекшеліктерді, септік жалғауларын.; химиялық элементтер, оксид, қышқыл және түздардың латынша атауларын. Дәріліқ препараттар және фармакологиялық топтар атауларында кездесетін сөздік бөліктерін.


7.4.3. Дәріс тезистері.


4 септеудеғі зат есім.
Бүған мужской және средний родтағы зат есім жатады, ілікте жалғауы –us, ал атауда мужской родта – us, средний родта – u болады.
4 септеудеғі зат есімнің сөздіктеғі түрі:
spiritus, us, m – спирт
fructus, us, m – плод (жеміс)
genu, us, n – колено(тізе)
cornu, us, n – рог, рожок(мұйіз)
Ерекшеліктер: 

  1. manus, us, f – рука, қол- женский родқа жатады.

  2. Quercus, us, f – дуб – емен- женский родта, us –ка аяқталатын ағаштар атаулары женский родтағы зат есімге жатады.

4 септеудеғі зат есімнің септіқ жалғаулары 




Singularis

Pluralis

Genus
Casus \

Masculinum

Neutrum

Masculinum

Neutrum

Nominativus
Genetivus
Accusativus
Ablativus



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   25




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет