Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й к ар гу әож кбж



Pdf көрінісі
бет297/441
Дата16.05.2023
өлшемі3.59 Mb.
#473784
түріОқулық
1   ...   293   294   295   296   297   298   299   300   ...   441
Okulik XX kazak adebiet

ІІІ БӨЛІМ. Қазақ әдебиеттану ғылымының қалыптасу жолдары
ке тексерілмейді. Олардың твор-
чествосындағы заңды байланыстар 
айтылмайды. Басқалары сөз арасын-
да аталады да, әдебиет тарихы деп 
бір ғана ақынды ұсынады.
Қазақ әдебиетінен 9 класқа ар-
налған оқу құралында (авторлары 
Қабдолов, Қирабаев, Нұрқатов) қазақ 
әдебиетінің тарихы Белинский-
ден, Чернышевскийден, Добролю-
бовтен басталады... Кітапты «Қа-
зақ әдебиетінің тарихы» деп Бе-
линскийді, Чернышевскийді, Добро-
любовті қазақ әдебиетінің өкілі 
етуде авторлардың қандай принцип 
ұстағаны белгісіз» деген өткір сын-
да ғылыми-зерттеушілік ой-пікірдің 
қандай деңгейге дейін төмендеге-
нінің шындығы жатыр.
Ғылыми айтыс қорытындысы мен 
соңғы қаулыдан туындаған ниги-
лис тік көзқарас мектеп бағдарла-
ма лары мен оқулықтарын, хресто-
матияларды әлі де болса жақсарта 
түсуге шақырды. «Социалистік Қа-
зақстандағы», М. Ғабдуллиннің «Қа-
зақ әдебиетінің оқулықтарын жазу 
туралы» (1952, 16 қараша), М. Базар -
баевтың «Қазақ әдебиетінің оқу-
лықтарын жазу туралы» (1953, 
9 сәуір), «Халық мұғалімінде» 
Ә. Дербісалиннің «Халық ауыз 
әдебиетінің орта мектепке арналған 
оқулығы» (1953, №1) секілді мақа-
лалары әдебиеттің таптығы мен ха-
лықтығы қағидаларының әлі де 
болса толық басшылыққа алынбай 
жатқанын бір жақты сынады. Ал сын-
шы Қ. Нұрмаханов «Қазақ әдебиеті 
оқулығындағы елеулі қателер ту-
ралы» мақаласында, ІХ класс үшін 
жазылған оқулықтағы жоғарыдағы 
Қ. Жұмалиев айтқан қателікті сынай 
отырғанымен, «екі түрлі мәдениет-
тің элементі» туралы В. И. Ленин 
қағидасын тілге тиек етіп, сол кездегі 
«тұрпайы социологизм» позициясы-
нан аулақтап кете алмады. 
Ұлттық әдебиеттану ғылымы 
өзінің туу дәуіріндегі және даму 
кезеңінің алғашқы жылдарындағы 
азды-көпті жетістігінен бас тартуға 
дейін барған осы бір қиын кезеңде 
И. Сталин өлді де, Коммунистік пар-
тия мен кеңес өкіметіндегі «халықтар 
көсемінің» жеке билігі құлады. 1929 
жылдан бастап Сталиннің жеке ба-
сына табынудың ықпалында келген 
кеңестік идеология Ленин өлгендегі 
«Ленин өлді, бірақ, ленин жолы 
мәңгі жасайды» деген ұранын, «Ста-
лин өлді, бірақ сталин ісі жалғаса 
береді» деп қайта көтерген жоқ. Бұл 
«буржуазияшыл-ұлтшыл» таңбасы 
басылған, енді ұсталып темір тордың 
ар жағынан шығуға тиісті әдебиетші-
ғалымдар мен ақын-жазушылардың 
аман-сау қалуына басты себеп бол-
ды. Жоғарыдағы партиялық билік 
үшін таласта Сталиндік дәуірдің қай-
та оралмайтыны, керісінше сынға 
ұшырайтыны белгілі бола бастағаны 
және жергілікті басшылардың ау-
ысуы үлкен өзгерістің болатыны-
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ


317


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   293   294   295   296   297   298   299   300   ...   441




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет