Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й к ар гу әож кбж



Pdf көрінісі
бет299/441
Дата16.05.2023
өлшемі3.59 Mb.
#473784
түріОқулық
1   ...   295   296   297   298   299   300   301   302   ...   441
Okulik XX kazak adebiet

ІІІ БӨЛІМ. Қазақ әдебиеттану ғылымының қалыптасу жолдары
шығармалары әдеби-теориялық тал-
даулардың нысанасына алынды. 
Рас, ұлы ағартушылардың шығар-
машылығы маркстік-лениндік әдіс-
намадағы әдебиеттің таптығы мен 
халықтығы қағидаларымен ты ғыз 
байланыстылықта қаралды. Көбі-
несе үстем тап өкілдеріне деген 
сын шылдық көзқарас, шығарма-
ла рындағы қоғамдық және таптық 
қайшылықтар, орыс әдебиеті мен 
мәдениетінің әсері секілді мәселелер 
айтылғанымен, ол социологиялық 
талдау жасауда тұрпайылық пен 
нигилистіктен аулақтай бастады. 
Қазақтың ұлы ағартушы-ой-
шылдары туралы зерттеу жұмыс-
тарының осылайша тездете қолға 
алынуы – «тұрпайы социологизм» 
көзқарасында сыналған ақын-жа-
зушылар мұрасына жаңаша қа рау-
ды өрістетті. Бұл әсіресе Сұлтан-
махмұт шығармашылығына арналған 
мақалаларда көрініс тапты. Соны-
мен қатар, осы ХХ ғасыр басын-
дағы әдебиет өкілдерінен С. Көбеев, 
С. Дөнентаев, Ә. Ғалымов, М. Се-
ралиндердің шығармашылығының 
зерттеушілік мақсатта сөз болып, 
әдебиет тарихына енгізу туралы 
мәселенің көтерілуі жақсы ізде-
ністердің нышанасы екені анық. 
Төңкеріске дейінгі әдебиет тарихы-
нан шығармашылық мұрасы маркс-
тік-лениндік 
әдіснама 
талапта-
рына сай деп танылған көрнекті 
өкілдері туралы ғылыми ой біршама 
жүйеленіп, алдағы зерттеу нысана-
сына айналатын негізгі мәселелер 
айқындала бастады. Ал кеңес дә уі-
ріндегі әдебиеттің дарынды өкіл-
деріне деген күдікшіл, салқын көз-
қарастағы бұрмалай бағалау да түзу 
жолға көшті. Кез келген мақа ла да 
«буржуазияшыл-ұлтшыл» деген кі-
нә лаудан көз ашпаған М. Әуезов, 
С. Мұқановтар туралы ғылыми және 
теориялық сипаттағы талдаулары ба-
сым түсіп жатқан алғашқы мақала-
лар жарияланды. Ғылыми-зерттеу-
шілік ой-пікір осы дәуірдегі ақын-
жазушылар шығармашылығын тексе-
руде идеологиялық саясат ықпалын-
да жіберіп алған олқылықтарының 
орнын толтыруға шешуші қадамдар 
жасады. Мысалы, 1937 жылдан ба-
стап өмірі мен шығармашылығы 
мақсатты түрде ғылыми ой-пікірдің 
назарынан тыс қалдырылып келген, 
егер сөз бола қалса, сыңаржақ сын-
мен датталып келген Ғ. Мүсірепов 
туралы зерттеушілік мәні айқын 
мақалалар мен С. Сейітовтің «Ғ. Мү -
сірепов творчествосы» аталатын 
кітапшасының шығуы – оған айқын 
дәлел. Немесе мектеп оқулықтары-
на енгізілгенімен, арнайы тексеріле 
қоймаған Ғ. Мұстафин, Т. Жароков, 
И. Байзақов, А.Тоқмағанбетовтер 
шығармашылығы ғылыми тұрғыда 
сөз бола бастады. Тың ізденістер нә-
тижесінде әдебиет тарихына С. Еру-
баев, Ж. Тілепбергенов секілді жа-
ңа есімдер енгізіліп, қалдырған 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ


319


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   295   296   297   298   299   300   301   302   ...   441




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет