Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й к ар гу әож кбж
жүктеу/скачать 3.59 Mb. Pdf көрінісі
|
| ІІІ БӨЛІМ. Қазақ әдебиеттану ғылымының қалыптасу жолдары
бағытта «Әдебиет және әдебиетта- ну ғылымы» («Қ.Ә.», 17.VІІІ.1956), «Әдебиеттану ғылымы мен әдеби сынның дәрежесі жоғары болсын» («С. Қ.», 28.VІІІ.1956) секілді бас мақалаларда, М. Базарбаевтың «Әде- биеттану ғылымы өрлеу жолында» («Қ. Ә.», 25.Х.1957), Т. Кәкішевтің «Әдебиеттану ғылымы туралы бірер сөз» («Жұлдыз», №9, 1958), Х. Сү- йіншәлиевтің «Қазақ әдебиетінің зерттелу жолы» («Жұлдыз», №5, 1958), Е. Ысмайыловтың «Әдебиет- танудың негізгі міндеттері» («Жұл- дыз», №7, 1959) секілді мақалалар жарияланды. Оларда негізінен жеке басқа табынудың ғылыми жұмыс- тарға тигізген зардаптары мен 1947-1953 жылдар аралығындағы тұрпайы социологизм ықпалындағы бұрмалаушылықтар сынала келе, алдағы уақытта маркстік-лениндік әдіснаманың партия құжаттары көрсетіп берген қағидаларын бас- шылыққа алу насихатталды. Өткен- дегі мұраны идеялық және саяси бағытына, таптық сипатына қарай сұрыптау қажеттігі ерекше сөз бо- лып, ғылыми-зерттеушілік ой-пі- кір дің ұлттық негізде дамуына ба- ғыттайтын тың мәселелер көтеріле қойған жоқ. Оған заман талабы мүм- кіндік бермегені, әрбір жаңашыл ұсыныс қырағы қадағаланып оты- рылғаны айтпаса да түсінікті. Со- лай дей отырғанымен, бұл да болса жақсылық нышаны еді. Өйткені, қазақ әдебиеттануы өзінің өткен жолына «партиялық сын» тұрғысынан көз салып, бар-жоғын түгелдеп алуымен бірге, ендігі кезеңінде, яғни маркстік- лениндік әдіснама қағидаларына бір жола мойынсұнғаннан басқа ама- лы қалмағанында, алдағы бағыт- тарын белгілеп алуы қажет еді. Бұл «Қазақстанда әдебиет ғылымы, яғни көркем әдебиет туралы, оның тео- риясы мен тарихын жасайтын, оның заңдылықтары мен даму жолдарын ғылыми тұрғыдан талдап отыра- тын ғылым жасалды» деген секілді пікірлердің айтыла бастауына се- беп болды. Енді ұлттық әдебиеттану ғылымының табысы ретінде таны- латын еңбектер жазып шығару күн тәртібіне шұғыл қойылды. Соның нәтижесінде 1958 жылы «Қазақ ССР Ғылым академиясының Тіл мен әдебиет институты Орталық Коми- тет нұсқаулары мен жұртшылықтың көптен бергі тілегін өтеу мақсатымен осы «Очеркті ...» жазып шықты» (астын сызған біз. – С. Ж.). Яғни, кеңестік дәуірдегі әдебиетке арналған «Қазақ совет әдебиеті тарихы очеркі» жарық көрді [86, 7]. Алғы сөзінде М. Базарбаев атап жазғандай, еңбек «Қазақстан Компартиясының Орталық Комите- ті республикадағы әдебиет зерттеу ғылымының міндеттерін айқындай келіп, қазақ әдебиетінің совет дәуірі тұсында өсуін көрсететін, әдебиет- те болған түбірлі өзгерістер мен Ре по зи то ри й К ар ГУ |