Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й к ар гу әож кбж
жүктеу/скачать 3.59 Mb. Pdf көрінісі
|
| ІІІ БӨЛІМ. Қазақ әдебиеттану ғылымының қалыптасу жолдары
жаңалықтарды маркстік-лениндік эс тетика тұрғысынан қарап, баян- дап беретін күрделі еңбек жазы- луын бірнеше рет атап көрсеткен» талаптарынан туғандығына және «әдебиеттану ғылымының, әдебиет сынының өсіп, дамуы нәтижесінде ғана мұндай күрделі қорытынды пікірлер айтуға мүмкіндік алғанына» көңіл аудармасқа болмайды. Себебі, ол әдебиет туралы ғылымның партия сынынан қорытынды шығарып, өз «қателіктерін түзеткенін», маркстік- лениндік әдіснаманың «ғылыми сара жолын», кеңестік идеологияның өнер мен ғылым жөніндегі саясатының «жасампаздығын» одақ көлемінде алғаш дәлелдеп берген еңбек бол- ды. «Қазақ совет әдебиетінің очер- кін» Москва ғалымдары Қазақс- тан ның әдебиеттану ғылымы жо- лын дағы зор табысы деп жоғары бағалады. Методологиялық дұрыс не гізге құрылған бұл очерк басқа республикалардағы осындай очерк- тердің ірі кемшіліктері ескере жа- зылып, Қазақстан әдебиетшілері өз заманындағы совет әдебиеті мәсе- лелеріне баса назар аудара білген- діктерін дәлелдеді» [67, 399]. Бұл очерк маркстік-лениндік әдіс- нама қағидаларын басшылыққа ала отырып жазылғанымен, ғылыми- зерт теушілік ой-пікірдің азды-көп ті жинаған тәжірибесіне сай бар мүм- кіндігін көрсете алған еңбек екенін жоққа шығаруға болмайды. Жаңғыру кезеңіндегі талаптарға сай кеңестік дәуірдегі төңкерісшіл бағыттағы әде биеттің жанрлық және көркемдік даму процесі біршама жүйеленді, идеялық-творчестволық қалыптасу жолын әдебиеттің таптығы және партиялығы принциптеріне орай қарастыруда алғашқы қадамдар жа- салды. Оны қазақ әдебиеттану ғы- лымының жаңа бағыттағы із де- нісінің жемісі деп бағалағанда, ке- ңестік дәуірдегі әдебиеттің даму жолы іштей төрт кезеңге жіктеліп, әрқайсысына шолу берілуі мен 13 ақын-жазушының монографиялық тұрғыда зерттеу нысанасына алыну- ын айту керек. Әдебиеттің партия- лығы мен таптығына сай талдау жасау басым түсіп жатқанымен, олар дың қазақ әдебиеті тарихында- ғы орны белгіленді, шығармашылық жо лының басты сипаттары ашылды, әдеби жанрлардың өсіп-кемелденуіне қосқан жаңалығы мен үлесі ғылыми сараланды. «Очеркте» төңкерістен бастап еңбек шыққанға дейінгі әдебиет тарихын «Қазақ совет әдебиеті дамуының алғашқы кезеңі, соғысқа дейінгі бесжылдықтар дәуіріндегі әдебиет, Ұлы Отан соғысы ке- зіндегі әдебиет, соғыстан кейінгі жылдардағы әдебиет» деп бөлуде шарттылық пен жалпыламалық ба- сым. Орыс әдебиеттануы кеңестік дәуірдегі орыс әдебиетін «Азамат соғысы (1918-1920), шаруашылықты Ре по зи то ри й К ар ГУ |