Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й к ар гу әож кбж
жүктеу/скачать 3.59 Mb. Pdf көрінісі
|
| V БӨЛІМ. Әдеби сын тарихы және ғылыми мектептер
берсек, оның негізінен екі кезеңді бастан кешіргендігін байқауға бола- ды. Бірінші – үрену, идеялық, твор- честволвқ принциптерді игеру кезеңі. Бұл революцияның алғашқы кезі- нен соғысқа дейінгі дәуірді қамти- ды. Екіншісі – соғыстан кейінгі, яғ- ни қалыптасып, даму дәуірі» деген сипаттағы деңгейде ой толғаған бо- латын. Міне, осы екі пікір негізге алынғандықтан соның нәтижесінде 1960-1967 жылдар аралығында жа- рыққа шыққан «Қазақ әдебиеті та- рихының» көптомдығында ұлттық әдеби сын мен әдебиеттану ғылымы екшеуге түсіп кетті. Сондықтан 2, 3 томдарындағы «Әдебиеттану және сын» аталатын тарауларында шолу дәрежесінде қалуға мәжбүр бол- ды. Оның өзінде таптық идеология қағидаларына сай келетін ғана зерт- теушілік ой-пікір есепке алынды. Көркем әдебиеттегі ақын Т. Жоро- ков айтқандай, «өзім де қумын ғой, Ұлы Октябрьден арғыға аяқ баспай- мын» дегендей кертарпа көзқарас әдебиеттанудағы ғылыми зерттеу жұмыстарына да ауысып, тіпті тен- денцияға айналып кете жаздады. Сондықтан «мүйізі қарағайдай» ака- демик ғалымдардың ғылыми мектеп қалыптастыра алмағанының себеп- салдарын олардың ғалымдық тұл- ғасынан емес, заман ағымынан із- деген абзал. Бізде ғылыми мектептер ұғы- мын саналы түрде демесек те біл- местікпен немесе пендешілікпен ша тастырушылық орын алып отыр. Академик ғалымның жетекшілігі- мен қорғап ғылыми атақ алғандар- дың барлығы бірдей сол адамның ғылыми мектебінің шәкірттері деп танушылық бар. Шынына келген- де, бұл – қате тұжырым. Себебі ол әлемдік әдебиеттану ғылымыныда- ғы ғылыми мектептердің қалыптасу үрдісі мен үдерісіне қайшы келеді. Себебі тек белгілі бір ғана бағыттағы ғылыми мектеп қалыптастыру үшін көкейкесті және кешенді макқсатта ғана зерттелетін проблемалардың қамтылуы керек. Яғни, сол ұлттық әдебиеттану үшін ортақ мақсат- мүд дедегі, бір ғана бағыттағы зерт- теулердің кеңдігі, биіктігі, тереңдігі танылатын болса ғана ғылыми мек- тептің дәрежесіне жете алады. Бұл ғылыми мектептердің туып-қалып- тасуы үшін басты шарт. Ұлттық әдебиеттануымызда осы проблема туралы алғаш пікір білдір- ген академик З. Қабдолов болды. Ғалым ҚазМҰУ-дағы қазақ әдебие- ті кафедрасының ғылыми мектеп- тер қалыптастырудағы үрдісін айта келе, бұл турасында: «Қазіргі қазақ әдебиеті мен әдебиет тарихы сала- сында өзі ашып тұрақтандырған үш түрлі ғылыми мектебін айрықша атап айтқан жөн» деп көрсетеді. Ал нақтылауға келгенде «Олардың бі- рі – қазақ әдебиеті тарихының көне және орта ғасырлардағы тарихы Ре по зи то ри й К ар ГУ |