Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й к ар гу әож кбж
жүктеу/скачать 3.59 Mb. Pdf көрінісі
|
| ІІІ БӨЛІМ. Қазақ әдебиеттану ғылымының қалыптасу жолдары
жүріп отырғанын көрер едік. Бұны айтқан уақытта 1940-1955 жылдар аралығындағы қазақ библиография- сында орны елеулі екі еңбекті ерек- ше атаған орынды. Олар қазақ би- блиографиясында ретроспективті та қырыптық, ғылыми-зерттеушілік жұ мыстарға көмегі тиетін көрсет кіш- терге тән негізгі сипаттарды толық көр сетуімен құнды еді. Алғашқы сы – В. М. Сидельниковтің 1951 жылғы халық ауыз әдебиетіне арналған орыс тіліндегі еңбегі. Онда қазақ фолькло- рына байланысты 1771-1916 жыл- дар аралығындағы барлық материал қамтылған. Жарияланған және жа- рық көрген фольклорлық үлгілер мен зерттеу еңбектер енгізіліп, бұрынғы көрсеткіштерде қамтыла қоймаған тың деректермен толықтырылып шықты. Негізінен орыс тілінде жа- рияланған басылымдар бойынша жұмыс жасау басты назарда болып, қазақ тілінде жарияланған бірталай материалдар енгізілмей қалғанымен, бұл еңбек фольклортану саласындағы да ғылыми ой-пікірлерді бір арнаға жүйелеп, библиографиялық тұрғы- да нақтылап берді. Ал келесісі – Ғ. Әбетовтің «Қазақ совет әдебие- тінің библиографиялық көрсеткі ші» (1956) аталатын қазақша-орысша шыққан еңбегі. Бұл кеңес дәуіріндегі әдебиет туралы қырқыншы жылдар- да әр түрлі сипатта және мазмұнда шыққан көрсеткіштердің барлығын ғылыми тұрғыда саралай отырып, толықтырған көрсеткіш болды. Онда ақын-жазушылардың 1917-1946 жыл- дар аралығындағы басылған идеоло- гиялық саясатқа қарсы келмейтін көркем шығармалары және олар ту- ралы сын мақалалар, ғылыми ең- бектер енгізілген. Көрсеткіштің таза әдебиет мәселесіне арналмай марк сизм-ленинизм классиктерінің еңбектері, партиялық құжаттар мен қаулы-қарарлардың орын алуын сол кездегі заман талабы деп ұғар болсақ, бұл көрсеткіш те қазақ биб- лиог ра фиясының алға басқан сәтті табысы дер. Қазақ библографиясы мен текстологиясы жайында бұл айтылғандардан шығар қорытынды: ұлттық әдебиеттану ғылымы өзінің даму жолын бастаған кезеңінде бұл салаларында да көңіл аударарлықтай ізденістер жасап, келешекте туатын сүбелі еңбектердің іргетасын қалап жатқанын көреміз. Қалыптасу жолын бастаған жыл- дардың өзінде-ақ осылайша, әр са- ладағы тақырыптарға батыл барлау жасап жатқан ұлттық әдебиеттану 1920-1930 жылдардағы әдебиеті де назардан тыс қалдыра қойған жоқ. Ғылыми зерттеушілік мақсатта аз- ды-көпті сөз болған С. Мұқанов пен М. Әуезов болды. Бірақ ғылыми- зерттеушілік ой-пікір оларды арнайы мақсатта тексеруге ұмтылды деп кесіп айту қиын. Өйткені, М. Әуезов тура- лы жазылған мақалалар «Абай жо- лы» эпопеясына байланысты жазушы Ре по зи то ри й К ар ГУ |