И1 Қпдиров Ўзбекистонда ёшлл1мiи111 Ч,vцvццii тарбияси страте1 И1С 1У1Л< Л. Чл

чегара  билм айдиган,  инсон  ром антик  хаёллар  оғушида  яш ай- 

диган  даврдир.  Ўспиринлар  қаҳрам онликлар  кўрсатишга, 

кўпчиликнинг  эътирофи  ва  эътиборини  қозониш га  интилиб 

яш аш ади26.

Мисол тариқасида  бундан  бир  неча  йил  авал  Россия  телевиде- 

ниясида  кўрсатилган  машъум  бир  воқеани  келтирамиз.  Унда  16 

ёшли  ўспирин  йигит уйига  бироз  кеч  келганда  онаси  ва  акалари 

томонидан  танбеҳ  эшитади.  Бу  танбеҳ  унга  ёқмай,  ошхонадан 

болта  кўтариб  чиқиб  онаси  билан  акаларини  совуққонлик  билан 

чопиб  ташлайди.  Қўрқиб  кетган  укасига  пул  бериб,  бувисиники- 

га  жўнатади. Ўзи  эса  хотиржам  кўчага чиқиб,  пивохонага  боради. 

У бўлиб ўтган  воқеада ўзини  мутлақо  айбдор ҳис  қилмади. Ўз  эр- 

кини ҳимоя қилган эмиш. Аслида фақат руҳан носоғлом одамгина 

ўз онаси ва акаларини чопиб ташлаши мумкин. Бироқ бу ўсмирда 

руҳий  хасталик  аломати  сезилмади.  Кўрсатувни  олиб  бораётган 

мухбирнинг  таъкидлашича,  қотиликка  қўл  урган  ўспирин  йигит 

зулм, ўлдиришларни акс эттирган бир фильмни саксон олти марта 

кўрган экан.

Янабирмисол.бирўспиринникасб-ҳунарколлеж идаўқиётганда 

ўқитувчи  уни  ўғирликда  айблайди.  Гумон  исбот  этилмаса-да, 

кўпнинг ҳузурида уни изза қилади. Ўқитувчи ўз хаёлида ўқувчини 

шундай  йўл  билан тарбиялайди.  Бунда  нотўғри  тарбия  адолатсиз 

муносабат билан учрашиб, ўспириннинг руҳиятини парчалаб таш- 

лайди.  Унинг  қалбида  норозилик,  исён  туғилган.  “Сен  мени  ўғри 

дедингми, ўғирлаш мана бунақа бўлади”, деб ўч олиш пайига туш- 

ган. Бундай ҳолатда ўспиринни  кўпчиликнинг олдида изза қилиш 

йўли  билан  эмас, якка ўзига  холи  жойда тушунтириш  йўли  билан 

тарбия  усулини  қўллаш  самара  бериши  шубҳасиз.  Ёшлар  томо- 

нидан  жиноят  содир  этилишида  ёш  хусусияти  муҳим  ўрин  тутар 

экан. Айниқса ўспиринлик даври  бу ҳолатда  катта тарбиявий  эъ- 

тиборни талаб этади.

26 

Тарбия  (ота-оналар  ва  мураббийлар  учун энциклопедия).  -  Т.:  “02Ьек151оп 

1

у еп51к1оресИуа51”  Оау1а1 П т