ИкинҹИ Ҹилд) пејҒӘМБӘри-әКРӘмин (С) ӘбузәРӘ НӘСИҺӘТЛӘри мүӘллиф: доктор мисбаһ ЈӘзди тәРҸҮМӘ едәН: ФҮзули шәФИЈЕВ
Мәдәни вә мәзһәби програмларда ихласын әһәмијјәти
жүктеу/скачать 2.35 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Нијјәт вә дахили мејлләрин јери
Мәдәни вә мәзһәби програмларда ихласын әһәмијјәтиДин тәблиғатчылары тәблиғ, дини програмларын һәјата кечирилмәси, мәзһәби мәркәзләрин тә’сиси вә диҝәр мәсәләләр заманы нијјәтләрини паклашдырмалыдырлар. Онлар өз тәблиғләри илә башгаларыны дүз јола ҝәтирир, онлары мәдәни вә дини мәсәләләрә ҹәлб едир, мәзһәби мәркәзләр тә’сис етмәклә ҹәмијјәтин мәдәни тәрәггиси үчүн мүнасиб шәраит јарадырлар. Амма онлар елә дүшүнмәсинләр ки, бу фәалијјәтләрин анҹаг онларын өзләринә фајдасы вар. Белә ки, бу фәалијјәтләрин онларын ахирәт азугәләринә дә фајдасы түкәнмәздир. Бу фәалијјәтләр Аллаһ јолунда һәјата кечирилдији тәгдирдә бизим үчүн хејирли ола биләр. Бүтүн сәјләримиз анҹаг динин јајылмасы үчүн олмалыдыр вә һеч бир шәхси мәнфәәт ҝүдмәмәлијик. Демәли биз ҝөрдүјүмүз ишләрин нәтиҹәләринин мүсбәт олдуғу тәгдирдә бизим үчүн фајдалы олдуғуну дүшүнмәмәлијик вә өз нијјәтимизи арашдырмалыјыг. Белә олдуғу һалда биз мәғрур олмарыг вә әксинә нијјәтләримизин пак олмамасындан утанарыг. Ислам Пејғәмбәри (с) бу мәсәлә барәсиндә белә бујуруб: “Еј Әбузәр! Аллаһ-тәала бујурур: Алимин дилиндәки сөзләрини гәбул етмирәм, онун үрәјиндә оланлары гәбул едирәм, чүнки онун мәгсәди вә амалы одур. Әҝәр онун ирадәси мәним разылыг вердијим ишләрә сәрф олунарса, онун сүкутуну өз зикрим кими гәбул едәҹәм. Әҝәр һәмин шәхс данышмаса белә.” Һикмәтли сөзләр өјрәнмиш вә бунлары халга данышан шәхсләрә халг тәрәфиндән ситајиш едилир вә онлара бөјүк еһтирам гојулур. Сөзсүз ки башгаларына гаршы һүснү-зәнн етмәк инсанын вәзифәсидир, амма данышан шәхс өз ишинә нә дәрәҹәдә инандығына бахмалыдыр вә диггәт јетирмәлидир. “Ҝөрәсән мәним јахшы сөзләрим Аллаһ тәрәфиндән гәбул едилирми вә Аллаһа јахынлашыраммы, јахуд әксинә һагдан узаглашырам?” – барәдә дүшүнмәлидир. Бу сөзүн ҹавабыны Аллаһ-тәала вериб: «Мән һикмәтли сөзләрә бахмырам, әксинә бу сөзләрин архасында һансы дүшүнҹә вә нијјәтләр ҝизләдијинә бахырам. Мән инсанларын мејилләринә јох, бу сөзләри вурғуладығы заман үрәкләриндә тутдуглары нијјәтләрә бахырам. Мән онларын һеч бир чәтинлијә бахмадан, өз өһдәликләринә садиг галараг вәзифәләрини һәјата кечирмәләринә диггәт јетирирәм.» Демәли әҝәр о мәним һагг билдијим јолла, јә’ни Аллаһ-тәала јолунда һәрәкәт едирсә, өз сүкуту илә дә мәни зикр етмиш олур. Һәмин шәхсин үрәји мәнә бағлы олдуғуна ҝөрә, мәни севиндирә биләҹәк ишләр ҝөрмәјә чалышыр. Сүкутда мәним разы галдығымы ҝөрдүјү үчүн сүкут едир вә елә буна ҝөрә дә онун сүкуту ибадәтдир. Бүтүн иши вә үрәји халг јолунда олан шәхсләр һеч бир саваб газанмырлар. Онун савабы халгын сөјләдији тә’рифләрдир. Чүнки онун әмәлләри Аллаһ јолунда дејил вә буна ҝөрә дә һеч бир саваб газанмыр. Гејд етдијимиз сөзләрә диггәт јетирсәк, өз вәзифәсини һеч бир чәтинлијә бахмадан һәјата кечирән шәхсин Илаһи тәфәккүрә малик олмасынын шаһиди оларыг. Амма инсанлары нәзәрә алараг Аллаһын разылыг вердији сөзләри вурғуламагдан чәкинән шәхсин дүшүнҹәләри Илаһи дејил. Нијјәт вә дахили мејлләрин јери“Еј Әбузәр! Аллаһ-тәала сизин үзүнүзә, сөзүнүзә вә вар-дөвләтинизә бахмыр, сизин үрәјинизлә әмәлләринә бахыр.” Аллаһ-тәала инсанын заһиринә, габар бағламыш алнына вә тәнтәнәли ҝејиминә бахмыр, Аллаһ-тәала нәзәриндә мүһүм олан мәсәлә инсанларын пак үрәкләри вә әмәлләридир. Белә олмадыгда Аллаһ-тәала онлара саваб вермәк әвәзинә онлары мүнафигләр сыраларына дахил едир. Һәдисин бу һиссәси олдугҹа әһәмијјәтлидир вә бу әһәмијјәтлилик дахилиндә олан хәбәрдарлыға диггәт јетирилмәлидир. Белә олдуғу тәгдирдә өзүмүз барәдә чыхардығымыз гәрарларын чоху дәјишиләҹәк. Инсан өз нијјәтләрини арашдырса онларын чохунун илаһи олмамасыны ҝөрә биләр. Һеч олмаса онларын нијјәтләринин бир һиссәси гејри-илаһидир вә башгаларыны Аллаһла шәрик едир. Аллаһ-тәала да бујурур ки, “Һәр ким башгасыны мәнимлә шәрик едәрсә бүтүн өз пајымы да шәрикимә верәрәм.” Биз данышдығымыз сөзүн, ҝөрдүјүмүз ишин, охудуғумуз дәрсин вә гылдығымыз ҹамаат намазларынын һансы нијјәтләр әсасында һәјата кечирилмәси барәдә дүшүнмәлијик. Ҝөрәсән Аллаһ-тәаланы севдијимиз үчүн ҹамаат намазына ҝедирик, јахуд бу саһәдә башга дүшүнҹәләримиз вар. Әҝәр бизим ибадәтләримиз гејри-илаһи дүшүнҹәләрлә долу оларса, бизим башга ишләримиздәки нијјәтләримиз дә халис ола билмәз. Ријакарлыг вә мадди дүшүнҹәләри ибадәтә дахил етмәк кими чатышмамазлыглар халгын һидајәтини өз үзәринә ҝөтүрмүш шәхсләр үчүн башгаларындан даһа чох олур. Ҹамаатын имамәт вәзифәсини дашыјан, халга дини елмләр өјрәдән вә башгаларыны һидајәт едән шәхсләр үчүн рија вә бу типли мәсәләләр даһа ҹиддидир. Пејғәмбәр (с) заһири әмәлләринин тәгваја дәлаләт етмәдијини вә тәгванын инсанын үрәјиндә јерләшдијини тәсдиг етмәк үчүн өз синәсинә ишарә едәрәк бујурур: “Еј Әбузәр! Тәгва бурададыр, тәгва бурададыр.” Һәр бир шәхсин заһирдә јахшы ишләр ҝөрмәси, чохлу намаз гылмасы вә зикр әһли олмасы һәмин шәхсин тәгвалы олмасыны сүбут етмир. Инсан өз нијјәтини тәмизләмәлидир. Белә ки, инсаны Аллаһ үчүн халисләшдији заман тәгвалы адландырмаг олар. Бундан өнҹә ваҹибаты јеринә јетирмәјә, һарамлардан узаглашмаға, әмәлә, ләјагәтли вә салеһ әмәлләрин мәншә алдығы анлама тәгва дејилдијини вурғуламышдыг. Бизим әмәлләримиз, ибадәтләримиз вә фајдалы ишләримизин мәншәји Аллаһ севҝиси олдуғу һалда тәгва адландырыла биләр. Елә бу сәбәбдән дә биз өз нијјәтләримизә вә әмәлләримизин мәншәјинә диггәт јетирмәлијик, чүнки һеч бир иш нијјәтсиз һәјата кечирилә билмәз. Инсанын ихтијары әмәлләри нијјәтдән мәншә алыр вә о нијјәт инсанда иш ҝөрмәк шөвгү јарадыр. Инсанын һәр һансы бир иши ҝөрмәк үчүн өзүнү һазырламасы, амма нәдәнсә бу ишин илкин мәрһәләләринин арадан ҝетмәсилә гејд олунмуш иши һәјата кечирмәмәси мүмкүндүр. Белә олдугда ишин мә’нәви тә’сири үрәкдә галыр. Баш вермәдији үчүн хариҹдә онун һеч бир әсәринин галмамасына бахмајараг үрәкдә тә’сири галыр. О мә’нәви әсәр вә әламәт дахили нијјәтдән галыб вә рәвајәтдә о “һәмин” кими гејд олунуб. Пејғәмбәр (с) бујурур: Әмәлләрин һарадан мәншә алмасына вә дахили мејлинин һансы сәмтә јөнәлмәсинә диггәт јетир. Бах ҝөр бу ишинлә Аллаһа диггәт јетирирсән, јахуд халга вә дүнја мәнфәәтләринә диггәт јетирирсән? Белә ки, әмәлләринин јахшы олмасына бахмајараг Илаһи әсәр-әламәтә малик олмадығы үчүн инсаны сәадәтә апармыр. Аллаһ-тәала әмәлләрин батининә диггәт јетирир вә заһиринә лагејиддир: «Онларын нә әти, нә дә ганы, әлбәт Аллаһ-тәалаја чатмаз, Аллаһа чатаҹаг олан јалныз сизин тәгваныздыр. сәмими-гәлбдән етдијиниз ибадәтдир.»1
жүктеу/скачать 2.35 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|