Исабаева Ж., 2011. Бардык укуктар корголгон
жүктеу/скачать 0.73 Mb.
|
|
Төркүнүмө келгени биздин жашоо таптакыр башка нукка бурулду. Кайын журту атаңа: “Бир жыл бою элдин малын акысыз баккан бадачы болосуң! Ошондо гана сага батабызды беребиз!” – деген ырайымсыз таклип коюшту. Ал кезде бул кызмат азыркынын кулу менен барабар болчу. Алар атаңды өзгө элден деп өгөйлөп, кор тутушту. Алардын оюнча мен каяктагы өзбекстандыкка эмес, алар көрүп-билип, кудалаган жерге барышым керек эле... А бирок биз, айрыкча атаң бардыгына чыдады. Таңдан кечке элдин бадасын багып, кечинде «үйгө» бутун тарта албай келчү. Үй дегеним – дүкөндүн кароолчусу жашай турган, кичинекей кепече эле. Түнкүсүн кайра, таң атканча ошол дүкөндү кайтарчу. Акыры, Жараткандын бизге боору ооруп, сени берди. Сүйүнгөнүбүздү сураба! Бирок! Бирок бизди кайра да кайгы басты! Жакшынакай чоңоюп келатып эле, балканактай болуп отуруп, алты айга толгон кезиңде сен да катуу ооруп калдың. Ага чейинки беш-алтоо да так ушул курактарында “учуп” кетишкен. Бала жоготкондон жедеп жүрөгүбүз калган жаныбыз, карайлап эле калдык. Ошондо атаң: – О, Кудай, баламды албай мени ал! Балама жаным курман! Балама жаным садага! – деп, чарчоодон суй жыгылып калгыча бешигиңди тегеренип, безеленип Теңирден сурана берген! Тилене берген!.. Кудай анан тилегин берип, сен куландан сопсоо айыгып кеттиң. Бирок атаң ошондон кийин бат эле ооруп жыгылган да, сага жанын садага чаап, кете берген... Апасынын “жомогу” ушуну менен токтогон. Алмаш өйдө караса анын көздөрүнөн салаалап куюлган жаш дагы эле эки бети ылдый куюлуп жатыптыр. Ушул тапта Алмаш апасын сооротуп, жакшы бир нерселерди айткысы келип, эмнегедир эч нерсе айта албай койгон. Эне-баланы ушул жол жетим балдар үйүнө алып келиптир... – О, шордуум! Шорго жаралдың беле, шордуум?! Кагылайыным! Каргадай болгон каралдым! Колумдан келсе жанымдан карыш чыгарбайт элем! Кантейин?!.. Кечир, кызым?! – деген апасы Алмашты таштап кетип баратып, ботодой боздоп, – Өзүңдүн атаң болгондо канаттууга кактырбай, тумшуктууга чоктурбайт эле! Баладан башкача болбойт белең! Кудайдан тилеп, сурап алган зар баласынын ушинтип кор балага айланганын шордуу атаң да туюп, тынч жата албай жаткандыр?! Кантейин?!.. Чоң кишидей баарын түшүнгөн кыз ошондо да көзүнө бир тоголок тамчы албай, апасын аяган. Быйтыйган манжалары менен апасынын башынан сылап, унчукпай сооротконсуган. Унчукканда не? Анда эле бакырып ыйлап ийгени араң турган... Качан гана апасы узап, карааны көрүнбөй кеткенде гана аркасынан умсуна, жер кучактай жыгылып, үнү бүткүчө бакырып-бакырып ыйлаган!.. Бирок, өгөй атасынан кеткенден кийин деле кыз «жинди» деген ат менен ким бирөөлөрдүн келекесинен кутулган жок. Кубанганы – аны менен кошо баягы-баягы... эч кимге көрүнбөгөн «досторунун” да келгени болду… *** Бишкек-Ош жолунда зымырап, тоолор менен тең жарышкан ак машине Ташкөмүр шаарынан өтө берип, Аюу-Булакка токтогондо, тоо түбүндөгү жалгыз ашкана-үйдөн татынакай жаш келин чыга калып, илбериңки учурашты: – Саламатсызбы, эже? – Жакшыбы, алтыным. Иштер кандай? – Жакшы.
Жолоочу айым ичкери кирбей, эшиктин алдындагы сөрүгө чыгып, таза абадан кере-кере дем ала отурду. – Эмне ичесиз, эже? – Мен силерге эмне үчүн токтоорумду билесиң да, сиңдим. – Жарайт, – келин илгиртпей кирип кетти. Асман тиреген улуу тоорлордун тээ чокусуна карады Алмаш. Оо бийигинде айланып учуп, куш жүрөт. Сыягы, уясы бар окшобойбу. Эмнегедир, Алмаштын карегине ып-ысык жаш каканактай, тамагы жашка мууна түштү. «Жада калса чымчык да жумуртка тууп, бооруна басып балапан чыгарат экен. Ошолорчо болбогонумду карасаң!..» Ары-бери өткөн сайын ар дайым ушул жерге токтоп, эчкинин сүтүнөн уютулган айран ичип, анан тээ мелжиген бийик тоолорго, бирде бетин ала булут, сур булут басып, бирде ап-ачык болуп шаңкайган асманга тунжурай карайт. Андайда жолоочу эжесинин сырын билип калган ашпозчу келин айрандан мурда чырылдата жумуртка кууруп, көк чай менен дастарконго коет. Бу саам да ошентти. Ошентти да көздөрүн жумуп, башын саал артка чалкалата, тамга сүйөнүп отурган “шоопур” айымдын тынчын албайын дегендей, бутунун учу менен кайра акырын басып кирип кетти. Ой чабыты алда кайда, алыс-алыста жүргөнү менен Алмаш а келиндин кыбыр эткени түгүл, эмнени ойлоп жатканынан бери туюп, ансайын ага ичи жылый, тымызын жакшы көрүп, алкап кетет. Тамактанып отуруп оюна өзүнүн кызы түшүп кетти. «Айланып кетейиним десе!» – өңүндөгү эми элеки муңаюу тарап, эки бети тамылжый, ууртунда күлүмсүрөө пайда болду. Эмнегедир, баятан суз келаткан көздөрү да күлүңдөй түштү. «Кызык, мен эмнеге муңканам? – деди кайра өзүн-өзү тилдеп, – Туубасам да тутунган кызым турбайбы!..» Элнуранын эч кири жок баёо тиктеген, кудум куурчактын көздөрүндөй бадырайган көгүш көздөрүн элестетти. «Жаным, эң эле баладан башкача! – деди эне маңдайында сексейип тура калган элести эркелетип, – Анан калса, кадыресе адамдай баарына акыл калчап, салмактап турганычы?! Кагылайыным, ий! Кагылып эле кетем го, сенден! Жалгызым менин! Наристем! Сен үчүн жашап жүрөт да энең! Болбосо, мага жашоонун кандай кызыгы бар эле?! Эчак эле бул өмүрдүн бүт жыргалы-кууралынан кечип, кайыл болуп кетпейт белем! Дарымсың, сен менин! Ушу сенин бой жетип, адам болгонуңду көрсөм экен! Мага окшоп, эне мээриминен эрте ажырап калбасаң экен, каралдым!..» Ушуну ойлоп алып, денеси «дирт!» этип кетти: «Жок, жок, пендем десең кызыма мен көргөн күндү көрсөтпө, Теңир!» Элнуранын ымыркай кезин эстеди...
Кудайдын бир улуу күнүндө ошентип ал Эне болгон! – Мага дагы бир кыздын кереги жок! Муну үйгө алып барсам күйөөм мени кечирбейт! Мени ушул азаптан куткаргылачы?!.. – деп өз денесинен чыккан баланы төрөт үйүнө таштай качкан келинди эми: «Кандай шордуу, бактысыз катынсың?!..» – деп аяп да, жек көрүп да кетти Алмаш. – Эже, – деди аңгыча акырын, аяр үн, – Оокатыңыз муздап калды окшойт. Дастарконго караңыз... – Аа… Ооба, ойлонуп кеткенимди көр… Андан кийин жар башында отуруп, береги чокусу көк тиреген аска алдында күзгүдөй тунуп жаткан Нарынга назар төшөдү. Анан калса, жандилинде ушул же агып жатканы, же тек гана тунуп, тунжурап жатканы белгисиз, асман түстүү дарыяны көз албай тиктегенди жактырат. Кудум күзгү… Жада калса ага жээкте турган тал-терек түгүл, асканын боорундагы ар бир таш, учуп бараткан куш, асман, булуттар да каранат. «Канчалык терең болду экен? – дейт оюнда, – Үстү ушинтип, күзгүдөй мелтирегени менен, алдында буркан-шаркан түшүп, албууттанып агып жатса керек? Албетте!» Эмнегедир, дарыянын бул турушун өзүнө окшотуп койду. «Кызык, кудум мендей… Сыртымдан көргөн адам мени азыр: «Өтө токтоо, салмактуу, тынч аял экен,» – дээр. А чынында ичимдеги буркан-шаркан түшүп жаткан дүйнөнү эч ким билбейт! Кай бирде өзүмө-өзүм батпай, дарыядай ашып-ташып, төгүлүп, а кай бирде өрт болуп күйүп, чагылган болуп чартылдап!..»
Бир күнү сабак учурунда кызык окуя болгон. Ким бирөөлөрдүн келатканын туйган кыздын жүрөгү элеп-желеп боло түшкөн. Анан калса бул шоорат башкалардан такыр башкача – шуудурап назик, жумшак, жагымдуу болчу. Элеңдеп, эки жагын каранып, кайсактай түшүп, анан терезенин ачык көзүнөн кирип келаткан жылаңач, кош канаттуу «бөбөктайды» көрө салган да: – Ой, кандай сонун бала?! – деп ордунан ыргып тура калган. – Бекова! Жиниң кармап жатабы?! Тынч отур! – деген агайын угуп да койбой, өзүн көздөй учуп келаткан наристеге кош колун жайып тосуп алган да, өзүнүн так маңдайына, дептерлеринин үстүнө отургузуп алып, баланын бойпойгон аппак манжаларын, калдыркандын канатындай «дир-дир» эткен үлбүрчөк канаттарын кармалап: – Сен кимсиң? – деген. – Бекова! Сүйлөбөй отур деп жатам! – агайынын бир нече ирээт ушинтип эскерткенин ал угуп да койгон эмес. А бирок, агайы анын андай учурда айлана-чөйрөсүн укпай, көрбөй, өз дүйнөсү менен гана жашап калаарын каяктан билиптир?! Жаңы теманы өзү да укпай, “күлкүлүү” кылык-жоруктары менен башкаларды да окуудан алаксытып, өзү менен өзү сүйлөшүп отурган кызды мугалим бир убакта колундагы бор менен так чыкыйга урган! Кызыкты ошондо көрүп ал! Көзүнөн от чагылыша түшкөн кыз эмне болуп кеткенине акылы жетпей, алактап калган! Бирок окуучулар да, мугалим да ошондо укмуштуу бир окуяга күбө болгон. Мугалим Алмашты кандай чапса, так ошол сунулган боюнча колу катып, сенейип калса болобу! Жыгачка окшоп зиңкийген жансыз колуна бир карап, Алмашка бир карап жанталашкан мугалим анан жансоога сурагандай: – Кечир, кызым? – дегенге араң жараган да, класстан чыгып кеткен. – Оми-ий!!! – көздү ачып жумгуча мугалимди “сыйкырлап” салган “жинди” кызды заматта окуучулар тегеректеп калышкан. Бирок, анда Алмаш мугалимдин колун кантип сенейткенин айтып, классташтарынын кызыгуусун кандырмак түгүл, эмне болуп кеткенине өзүнүн да акылы жетпей, бирок курбуларынын арасынан канаттуу наристени издеп, элеңдеп калган. Топтон суурулуп чыга качкан кызга: – Эй, жинди, эмнени издеп жатасың?! – дешкен жарданган классташтары. – Канатчан баланы... Класстын ичин “дуу!” эткен күлкү жарып ийген: – “Канатчан баланы” дейби?!.. – Аха-ха-ха! – Эй, бул деген жинди да! Андан кеп сураган силер да мындайсыңар! – деп жалаң бешке окуган, жанагы баштыкчан кыздардын бири өз чыкыйын сөөмөйү менен чукуп, тигилерге тыңсынып турган. Ошондон кийин ошо агайдын колу көпкө чейин кыймылдабай жүрдү. А бирок андан кийин Алмашты урмак түгүл, эми анын кызыктай кылык-жоруктарын көрсө да көрмөксөн, билсе да билмексен болуп калды…
«Алтын баштуу аялдан – бака баштуу эр артык!» Бармактайынан кайненеси кулагына куя берчү ушул сөз кайра да эсине «кылт» этти. Адегенде өзү да ошого ынанып, муюп калчу болсо, кийин ичинде кайненесине каяша айтчу: «Кантип эле?! Кантип эле ошондой болсун?! Анда эмнеге: «Манасты – Манас кылган Каныкей» дешет? Анда эмнеге Курманжан энебиз датка аталып калган? Кантип анда: «Эненин таманы турган жер – бейиш?» Кудай-Таалам деле Жерден барган пендесине: «Адегенде энеңди сыйла, андан кийин атаңды сыйла!» – дептир го?..» Он үч-он төрттөгү, эне сүтү али оозунан кете элек «келин» ушинтип ойлоп, өзүнүн тегерек-белине карачу да, айылындагы чубуртуп бала төрөп, ал аз келгенсип үйгө кирип катын, сыртка чыгып эркек болгон бечара аялдарды аячу. Өзү да бешиктен бели чыга элек жатып кайнене менен абысындын каарын тартып, күйпүл-ала болуп отун алып, күл чыгарып жүрүп, бир күнү колуна Абылкасымова деген акындын китеби тийип калганы эсинде. Ошондогу бир ырды өтө тереңдеп түшүнбөсө да, эмнегедир жаттап алган: «...Энелери жоолуктарын тарта албай, Кайсыл элде жүдөө күтсө зайыпты, Бул да кырсык – бирге жүргөн байкалбай, Ошол элдин уулуна кой, айыпты!..” “Сөз эмес бекен! – деди эми да, – Деги эле, аял байкуш табиятынан ит жандуу экени чын! Аялдын башкасын айтпаганда эле он ай көтөрүп омурткасы сыздап, анан ажал менен арбашып ары кетип, бери келип атып бу жарык жашоодо Адам тукумун улап жатканы эле канча?! Ошондо да кээ бир эркектердин: «Кыз тууп салдың! Эркек тууп салдың!» – деп кор тутканын кантесиң?!” Көз алдына кинотасма сыяктуу дагы бир окуяны алып келди. ***
Бир жолу төрөт үйүнүн терезесинде кечээ эле төрөгөн жап-жаш келин ыйлап туруптур. Сыртта турган күйөөсү кайра-кайра чылым чегип, “күйүтүнөн” аркы-терки басып, тим эле жанына киши туралгыстай түтөп турган экен. Алмаш аларды аяп кетти. А бирок ал: «Байкуштар баласынан айрылып калган окшобойбу…» – деген оюнун аягына чыга электе: – Эй! Эн-нең!.. Эй!!! – деп алиги эркек тамекисин “чыйт” түкүрүп таштап, аялына «тарс!» жарылып кетти. – Мен сага эмне дедим эле?! – Кечирип койчу?.. – аялы ансайын безилдеп ыйлайт, – Кыз төрөрүмдү мен билип коюптурмунбу? Дагы деле балалуу болобуз да, Кадыр? Капа болбочу, эми?!... – Эй, эш-ек!!! Жаагыңды жаап кал деп жатам, мен сени! Уктуңбу?! Кыйратып салгансып кайсы арыңа безилдейсиң?! Эн-нең!.. Тураттын катынынча жоксуңбу, эй?! Үйгө чыкчы, эмне кылаар экемин! Өпкөңдү үзүп!.. – күйөөсү андан ары да оозунан дагы ак ит кирип, кара ит чыгып жатты. Кеп төркүнүн ошондо гана түшүнгөн Алмаш андан ары өзүн кармана албай, безгек болгон эмедей калчылдап кетти: – Ай, аялың жаңы төрөп жатса, ал эмнең?!.. – Ишиң болбосун! – корс этти жигит. – Сага ким сүйлөп жатыптыр?! Өз жолуң менен бара бер да! – Катын-баланын кадырын билбеген акмак экенсиң! – Ал менин ишим! Менин катыным, менин балам! Эмне десем, эмне кылсам өзүм билем! – Өзүң билгидей, анчалык кимсиң, үкам?! – Эркекмин!!! Советтик «жыргализмдин» доору бүтөөрү менен так ошол “эркекмин!” дегендердин көбү эс-учун жыя албай калышпадыбы, анан! Дагы эле ошол бечара аялдар түттү. Бир колун туткуч, бир колун куургуч кылып, ошончо бала-бакырага кошуп эрин багам деп, эң эле болбой калганы базарда баштык-үштүк сатып, болбосо башына эркектин шапкесин, бутуна өтүгүн кийе коюп, чаар баштыкты жондоруна артып алып бөлөк эл, бөтөн жерлерге жер кезип иштеп кетишти. *** Телефондун безилдеги аны оюнан “ойготту”. – Алло, Алмаш эже?! Кайдасыз?! – шашкалактап, аптыга сүйлөдү телефондогу жигит. – Алло?! Алло деп жатам?! Алмаш эже?! – Да, да, Эсен? Эмне кыйкырасың?! – Алло, угуп атасызбы?! – Сүйлөй бер, угуп атам. – Иш чатак, эже. Сизге жолугушум керек!.. – Мен Ошко кетип баратам, үкам. Жолдомун. – Ошко?! – Алмаштын андан аркы сөзүн укпай, ийне менен сайгандай ыргып-секирип кетти жигит. – Качан келесиз?! – Айта албайм. – Өх-х!!! – акыркы үмүтү «жалп!» өчкөндөй, өңгөчүн тарта үшкүрдү Эсен. – Эмне болду?! – Сиз айткан келип!.. Туңгуюкта турам, эже! Артымдан сая түшүп алышты!.. – туюк-туюк сүйлөдү телефондогу. Анын эмне жөнүндө айтып жатканын билген Алмаш: – Ушундай болот деп мен сага бир жыл мурун айткамын, ыраспы?! – табалагандай эмес, жаны ачыгандай, нааразы болгондой айтты, – А сен бышкырык айтып, уккуң да келген эмес! «Кудайга шүгүр эле бутуңа туруп алыпсың, үкам, «ашык дөөлөт баш жарат», алдагы «ишиңди» эми токтот” дегем! – Дегенсиз! – айыптуудай унчукту жигит. – Эми кандай болот, эже?! Балдарым жаш… – Балдарың эмес, өзүңдүн да он гүлүңдүн бири ачыла элек! – Бирдеме айтыңызчы?! Кантем?! – Жаап-жашырганыңды ачык айтып, ак сүйлөп, берип кутул да. А бирок амалданам деп ойлобой эле кой, анткени алиги тармал чач, кара тултук досуң «кыбыр» эткениңдин баарын төкпөй-чачпай жеткирип турат экен. – Акмак!!! А мен ага ишенип!.. – бир сындырым нанын да тең бөлүп жеген досуна жигит кекенип алып, а бирок эсине бир нерсе түшө калгандай, алда неден шектенгендей сурап ийди. – А сиз аны кайдан тааныйсыз?! – Тааныбайм! – Алмаш ачуулана айтты. – Мага көрүнүп атпайбы! – Аа… Анда берсем эле баары бүтөбү? – Андан аркысы Кудайга аманат! – Ту-ут! Ту-ут!.. *** «Деги адамдар кызыкпыз… – жигит менен сүйлөшүп телефонду таптакыр өчүргөн аял ушинтип ойлоду. – Бу жалган жашоого, дүйнөгө түркүк болчудай, же өлгөндө кошо ала жатчудай дүнүйөгө тойбойбуз! Байлык менен бийликтин кумарынан көзүбүздү май басып!.. Эзели энесинен башкага бетин тоспогон пакиза кыздарыбыз кашкайып туруп алып көрүнгөнгө көзүн, ... сатып!.. Бирибизди-бирибиз алдап, бирибизди-бирибиз карактап!.. Адамдык абийирден, ар-намыстан тайып, атасы баласын, баласы атасын тааныбай, атамзамандан келаткан асыл касиеттерибизди, ата салтыбызды танып, акча деген бир эле бүктөм кагазга кул болуп!.. Акыр замандын балдарына окшоп барабыз!.. Элди айтып коем, өзүмчү?!..” Тамагына томуктай бир нерсе кептеле түшкөндөй болду. Катуу келаткан машиненин дөңгөлөгү асфальтты “тытып” барып токтоду. Рульга өбөктөй көпкө отурду да, тээ мелмилдеген улуу чексиздикке умтула карап, узакка улутунду: «Кечир?.. – деди алда кимге, – Билип да, билбей да жасаган айыбымды кечир?! Өзүңдүн алдыңда чексиз күнөөлүүмүн! Жаштык кылдым, мастык кылдым! Сен берген ак жарыкты бетиме кармап алып, сен көрсөткөн жолдон азып, адаштым, Теңир!.. Ооба, азгырылдым! Өзүмдү-өзүм жооткотуп: «Заманаң бөрү болсо – бөрү бол, түлкү болсо – түлкү бол» дедим. Адегенде канчалаган бей-бечаралардын сообуна калып, өзүңдүн улуу кудуретиң менен эбепке-себеп болдум. Алы азга – ал, жаны азга – жан коштум. Арактын азабынан ботодой боздоп, бала-бакырасын ач-жылаңач калтырып, калчылдаган аракечти арактан, байлатма жинди менен онтогон оорулууну азаптан арачаладым. Акырындап-акырындап… жарды-жабырлардан алыстап чыга бердим!.. Анткени, күндөрдүн бир күндөрүнөн тартып, менин жардамым, окуган дубам дөөлөттүү, аттуу-баштуу адамдарга да керек боло баштады! Ким бирөөлөр үчүн ыйманга эмес, байлыкка, бийликке жол ачып бер деп анан өзүңө кайрылып, өзүңдүн кудуретиңе сыйынып, өзүңдөн ошолор үчүн жардам сурап калдым: “Алар да сенин пенделериң, Жараткан (бул менин өзүмдү сооротуум эле)! Алар да бу жалгандан каалаган ой-максаттарына жетиш керек. Анын үстүнө алар да жөнөкөй адамдар эмес: «Элге кызмат кылам, ошол карапайым калк үчүн иштейм деген, элдин бычакка сап уул-кыздар» – дедим! Ооба, мени алардын «ыраазычылыгы» жанга баткан жардылыктан куткарды! Болбосо, эсиңдеби, мен көргөн күндөр?! Жетимчиликтин, жокчулуктун айынан, бала туруп башымдан нелерди гана кечирбедим эле?! Кара курсактын айынан көрүнгөндүн көзүн карап, көрүнгөндөн кагуу угуп, муштум жеген күндөрүмчү?! Жада калса менден жадашканда, соо жанымды «жинди» кылып, жиндиканага алып барып ташташып, чыгаарда үстүмдө үйрүп салаар киймим жок, башынан ылдый бит басып келген байламта жиндини акмалап, качан доктур үстүндөгү чалдыбарын сыйрып ыргытканда «жым!» эте тосуп алып кийе коюп, «азаттыкка» чыкпадым беле?! Баш калкалар бир жай жок, ар ким үйүнөн итерип чыгарып таштаганда өлгөндөрдү пааналап, ошолорду жакынсып, үстү ачык «үңкүрлөрдө» түнөгөн күндөрүмчү?! Ал дагы эсиңде эмей!.. Ошонун баарына өзүң гана күбө, өзүң гана калыссың, Жараткан! Анан да… бир окуя эч эсимден кетпейт! Көрсө, кыргыздын кыздарынынын абийрин, арын сатып, сойку болушуна бирден-бир себептердин бири ошол эле жокчулук, ошол эле коомчулук окшобойбу?!.. Сакалың өрттөнгүр, ошол таякем али да тирүү, айылдын аксакалы болуп жүрөт, азыр! Апамдын жакын эле төркүндөрүнөн болот. Кеңседе иштейт эле. Кайыр сурап, сөлбүрөп кирип барсам, босогодо турган мени башты көтөрө бир башкача карап алды! Бул карашта эмне жатканын анчалык аңдай албасам да, ошол көздөрдөн муздак, коркунучтуу бир нерсе денеме жабыла түшкөндөй, бүткөн боюм «дүр-р!» эткен. А бирок ачка элем!.. – Тага, нанга тыйыныңыз болсо берип коюңчу?! – деп эшиктин алдында жер тиктеп, илмийип тургам. – Эшикте күтүп туруп, мобул элдин баары кеткенде кир, макулбу? – деди тагам. “Макул” дегендей баш ийкеп чыгып баратсам: – Бирок кетип калба, макулбу?! – деди. Оозума кара суу келип, кара курсакты бир жолу эле кампайтып алсам, андан кийин эч качан кардым ачпачудай кайыр болуп күтүп отурам. Андайда убакыт да байлап койгонсуп жылбай калат эмеспи. Бир убакта элдин аягы сээлдеп отуруп, кабылдамада менден башка эч ким калбай калды. Эми ойлосом, жумуш күнү бүткөн убак өңдөнөт. Жыртык-тешик, чубалган жаман көйнөгүмдү сүйрөлтүп, капкара узун чачымдын учун кармалап, тагамдын үстүнө кайра кирдим. – Ии, кел? Курсагың ачкабы?! – мени сынай, бутумдан төбө чачыма чейин сыдыра тиктеди. Башымды ийкедим. – Аябай ачкасыңбы?! – бир балакетти баштап ийчүдөй, түшүнүксүз сурады. Башымды ийкедим дагы. – Мен сага азыр акча берем… Сүйүнүп кеттим. «Жалт!» карадым. Мунум ага жакты окшобойбу: – Бирок, сен азыр мен айткандай болосуң... Анан берем. Жарайбы?! – деп ордунан туруп, мага улам жакындап келатты. Кудум олжосуна келаткан жырткыч сыяктуу кош кареги кыбыңдап, шумдуктуу эле. Капаска түшкөн чымчыктай, жандүйнөмдө «чыркырай» түштүм. – Деги эле… анан калса мунун сулуулугун кантейин?! Көздөрүн кара! – деди да ээгимден өйдө көтөрүп, өзүнө каратты. Калчылдап, коркуп жатканымды көрүп: – Коркпо! – деди. – Жакшы болот! Дайыма ушинтип келип турсаң, дайыма акча берип турам! Тырмышып, эшик жакка кача баштадым. Ал мени ошол жерден жылдырбай, бир ыптасы менен тамга ныгыра басты да, бир колу менен эшикти илди. – Кетем! Кетем! Акча бербей эле коюң, кое бериң?! – дедим. – Каяка кетесиң?! Сенин курсагың али тое элек да?! – Кое бериң! Кетем! – Эриңеби?! – “күш-быш” этип энтигип чыкты, – Ал сени эмне, “тойгузбай” койдубу? Каякта аның, өзү? Кепке тартылып кетсе, алаксып калабы деп жанталашып ийдим: – Ал жумушка кеткен. Алыс жакта... – А сен каяктан келатасың? – Жиндиканадан! Жеңем үйгө киргизбей коюп… Мен аны антип алаксыта алган жокмун. Ал мени угуп да койгон жок. Жанталашып жерге сүйрөп, этек-жеңимди түрүп, өзү күшүлдөп-бышылдап ычкырын чечип кирди. Кантсе да баламын да, шамдагайлык кылдым, тагамдын алдынан суурулуп чыгып, тура качтым. Мышык-чычкан болуп, кабинеттин ичинде кубалашып жүрдүк. Эми ал жалынып-жалбара баштады. Аябай тойгузаарын, күн сайын акча берип жыргатаарын айтып атат! Шымы шыпырылып, улам өйдө кыла коет, анысы кайра ылдый түшүп кетип, эки аягын тушап, чалынып, жыгылып-турат. Ошондой бир ирмемде эшикке учуп жеттим да, сыртка атып чыктым. Ансыз да «жинди» атка конгон жаным ого бетер чачы-башымды саксайтып-үксөйтүп, туш келди чымын-куюн болуп качып бараттым!.. Ыйлап бараттым!.. Ачка калганыма эмес, адамдардын ушунчалык таш боор эле болбой, ыпылас, акмактыгына ызаланып ыйладым! Бара турган жерим жок. Эң акыркы үмүтүм ушул тагам болчу. Ошентип, кайра эле анан өзүмдүн мени эч кимиси таарынтпаган, мени унчукпай тосуп алып, унчукпай узатчу, көнгөн жайым – көрүстөндөрдүн арасына бараттым… жүктеу/скачать 0.73 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|