Ислам тарИхИндәкИ ролу Мө`минләр анасы Ајишәнин

Абдуллаһ вә Әштәрин дөјүшү

Вај олсун Әсмаја ки, оғлунун матәминдә отураҹаг.

“Ајишә”

Ибни Зүбејр әлавә едир: Бу мүһарибәдә Ајишәнин дәвәсинин јејәни кимин әлиндә олсајды, һәмин шәхс өлдүрүлүрдү. Мәним бәдәнимдә отуз једди јара олмасына бахмајараг, чарәсиз галыб онун дәвәсинин јүјәнини ҝөтүрдүм. Бу вахт Ајишә сорушду: – Јүјән кимин әлиндәдир? Дедим: Абдуллаһ ибни Зүбејр. Ајишә билирди ки, јүјән кимин әлиндә олса, о гәтлә јетирилир. Буна ҝөрә дә Ајишә өзүндән ихтијарсыз олараг фәрјад етди: Вај олсун Әсмаја ки, оғлунун матәминдә отураҹаг.

Абдуллаһ дејир: Бу вахт ҝөзүм Малик әштәрә саташды. Онунла әлбәјаха олдуг. Һәр икимиз јерә јыхылдыг. Бу вахт фәрјад етдим: Еј ҹамаат! Малики өлдүрүн. Онун өлүмү мәним өлүмүмлә нәтиҹәләнсә белә Малики өлдүрүн.

Һәр ики гошундан бир дәстә бизә тәрәф ҝәлди. Һәр бир гуруп өз достуну мүдафиә етмәјә чалышырды. Онларын башы дөјүшмәјә бәрк гарышдығына ҝөрә мән вә Әштәр бир-биримиздән ајрылдыг. Амма гошун елә дағылды ки, даһа мән дәвәнин јүјәнини әлә сахлаја билмәдим.

Вагиди бу һадисәни белә нәгл едир: Абдуллаһ дөјүш мәгсәди илә мејдана ҝәлди. Бу ики гәһрәман дөјүш мејдаында үз-үзә ҝәлдиләр. Ајишә баҹысы оғлу Абдуллаһын киминлә дөјүшдүјүнү сорушду. Дедиләр6 Әштәрлә. Ајишә бу сөзү ешидән дә өзүндән ихтијарсыз фәрјад етди. “واثکل اسماء ”

Нәһајәт онлар арасында ҝүҹлү бир дөјүш олду. Малик јашлы вә аҹ олмасына бахмајараг, Абдуллаһ јерә вурду вә синәсинин үстүндә отурду. Бу гошунла бир-биринә гарышдылар. Һәр бир гошун өз сәркәрдәсини хилас етмәјәј чалышырды.

Абдуллаһ уҹа сәслә фәрјад етди: Еј ҹамаат! Өлдүрүн Малики. Онун өлүмү мәним гәтлимлә нәтиҹәләнсәдә дә Малики өлдүрүн.

Амма дөјүш мејданы вә гошунлар бир-бири елә гарышмышды ки, ҹамаат Әштәрлә вә Зүбејри бир-бириндән ајыра билмәди. Буна ҝөрәдә узун бир чәкишмәдән сонра Абдуллаһ өзүнү Маликин ҹајнағындан ниҹат верди вә дөјүшә давам етмәдән мејдандан гачды.

Әгдүлфәрид китаынын саһиби бу һадисәни сонунда Абдуллаһдан нәгл едир: Малик мәни галдырыб, бир дәрәјә атды вә деди: – Әҝәр Пејғәмбәр ¡-ла гоһум олмасајдын, һәјатына сон гојардым.¹

Тәбәри Әлгәмәдән нәгл едир: Мән бир ҝүн Малик Әштәрә дедим: Сән ки, Османын гәтлинә разы дејилдин нијә ҝөрә Ҹәмәл дөјүшүндә иштирак етдин? Малик деди: – Ајишәнин әсҝәрләри Әли ™-ла беј`әти едиб, сонрадан беј`әти сындырдылар. Буна ҝөрә дә мән бу дөјүшдә иштирак етдим. Амма онларын арасында Абдуллаһын ҝүнаһы башгаларындан чохдур. Чүнки Зүбејрин оғлу Ајишәни Әли илә дөјүшә вадар етди. Абдуллаһ атасыны Әлинин әлејһинә галдырды. Ајишә вә Зүбејр дөјүш фикриндән дөнәндә Абдуллаһ онлары јенидән мүһарибәјә ҝәтирди.. Аллаһ да дуамы гәбул-етди. Бир ҝен Әлгәмә Маликдән сорушду: – Ҹәмәл дөјүшүндә “алики өлдүрүн”ҹүмләсини дејән Абдуллаһ иди. О, деди: – Јох, бу ҹүмләни о демәјиб. Чүнки мән ону өлдүрмәдим. Фәгәт она бир гылынҹ вурдум. Чүнки бир мәтләб зеһнимә ҝәлди. Она ҝөрә дә мән ону өлдүрмәдим. Сонра Малик деди: –

Әлгәмә!Бу ҹүмләни Әбдүррәһман ибни Әтаб дејиб.

Тәбәри јазыр: Ҹәмәл дөјүшүндә Абдуллаһын бәдәнинә чох јара дәјди. О, өзүнү әсҝәрләрин ҹәсләринин арасында атды. Дөјүшдән сонра ону мүалиҹә етдиләр. Абдуллаһ бу дөјүшдә өлмәди. Амма алдығы һәдсиз јараларын тәсириндән сонра Ајишәнин ордусунун үчүнҹү командири дә сүгут етди.

Бу дөүјүшдә бүтүн инсанларын диггәти Ајишәнин дәвәсинә ҹәлб олунмушду. Бүтүн ганлар вә әсҝәрләр онун кәнарында гәтлә јетирилди. Дәвә сүтуг едән кими дөјүш дә сона јетди.²

Дөјүш шиддәтләнир

Еј галиб әсҝәрләр! Дүшмәни өлдүрүн!

“Әлинин ордусу”

Еј Османын интигамыны аланлар! Ајаға галхын.

“Ајишәнин ордусу”

Әбу Михнәф јазыр

Әли ™ Маликә әмр етди ки, дүшмән ордусуна сол ҹинаһдан һүҹум етсин. Малик һәзрәтин әмрин иҹра едиб, дүшмән ордусуну дағытды. Онлар гачмаға башладырлар. Бу һүҹумдан сонра Ајишәнин “Зәббә”,“Әдиј”, “Әзд”, “Наҹијә вә “Баһилә” гәбиләләриндән тәшкил олунмуш ордусу дәвәни мүдаиә етмәк үчүн һамы онун әтрафына ҹәм олдулар. Әли ™-ын ордусунун һәмләләри бу нөгтәјә тәрәф олурду. Бунда дөјүшүн даирәси сыхлашы вә шиддәтли бир дөјүш баш верди.

Нәһајәт Ајишәнин ордусу мәғлуб олду.²

Мәдаини вә Вагиди јазыр: Ајишәнин ордусу Әли ™-ын әсҝәрләринин шиддәтли һүҹумлары нәтиҹәсиндә дағылды вә әсҝәрләр кәҹавәнин әтрафына топлашдылар. Әли ™-ын әсҝәрләри дәвәни һәдәф гәрар вердиләр. Онлар дәвәјә ҝүҹлү һүҹумлар едир, Ајишәнин әсҝәрләри исә ону мүдафиә едирди. Бу дөјүшдә башлар бәдәнләриндән ајрылыр, кәсилмиш әлләр һаваја атылыр, гарынлар исы јарылырды. Амма әсҝәрләр дәвәнин әтрафыны елә алмышдылар ки, дөјүшүн ағырлығы вы шиддыти онлары горхутмасын. Нәһајәт Әли ™ әсҝәрләринә хитаб едәрәк, бујурду:

Вај олсун сизә, бајрагларыны ендирин. О, сејтанабәнзәр дәвәни тәгиб един. О, дәвә өлмәјәнҹә фитнә вә дөјүш давам едәҹәк вә һеч ким сағ галмајаҹаг. Ҹамаат! Дәвәни тәгиб един. Әли ™-ын әмри бүтүн һүҹумлар дәвәјә тәрәф тушланды. Нәһајәт дәвә өлдүрүлдү.

Тарихчиләр јазыр: Дөјүш чох шиддәтләнди. Ҹамаатын сәс-күјү вә дәвәнин нәрәси уҹа иди. Мәҹашии фәрјад етди: Ҹамаат! Анамызы һимајы един. Ҹамаат! Ајишәнин мүдафиә един. Ананызы горујун. Дәвәнин әтрафыны елә горху вә дәһшәт бүрүмүшдү ки, ҹамаат бир-бири нә гарышмыш вә бир-бирләрин танымамазлыгдан өлдүрүрдүләр. Әли ™-әсҝәрләри дүшмәнә һәмлә едир вә онлары пәракәндә едирдиләр. Анҹаг фәрариләрин јеринә башга бир дәстә долдурурду. Нәһајәт Имам әли ™ фәрјад етди:

Ҹамаат! Дәвәни охлајын. О, ләнәтләнмиш дәвәни өлдүрүн. Бу әмрдән сонра әсҝәрләр дәвәни охламаға башладылар. Амма мөһкәм дәмир зиреһ, тахта вә кечә илә өртүлдүјүндән охлар дәвәнин бәдәнинә дәјмирди. Дәвәнин өртүјүнә о гәдәрә ох дәјмишди ки, дәвә кирпијә охшајырды.