-сурет. Алматы қаласы бойынша эргонимдік атаулардың пайыздық көрсеткіші

 110
 
ISSN 1999-5911. Әл-Фараби | 4 (76) 2021 www.alfarabijournal.org
Тіл. Халықаралық қатынастар. Саяси үрдіс
Қорытынды
Эргонимдік атаулардың әр алуандығы Алматы қаласының полиэтникалық 
жағдайын да көрсетеді. Алматыда тұратын әр түрлі ұлт өкілдерінің негізгі бөлігі 
(санын ескере отырып) орыстар, ұйғырлар, татарлар (түркі халықтары) және 
немістер болып табылатындығын лингвистикалық талдау нәтижелері де ішінара 
дәлелдеп беріп отыр. Осыған байланысты, Алматы эргонимиясында, біріншіден, 
орыстардың мәдениетін, өмірін, салт-дәстүрін батыстық ағыммен сүйемелдейтін 
атаулар кеңінен ұсынылған: S-Маркет, Эко-продукт, GastronoМиЯ және т.с.с. 
Эргонимдерде жалқы есімнің барлық негізгі белгілері бар екендігі анықталды. 
Дегенмен, эргонимдік атау адамның санасында (номинатор санасында) нақты 
психологиялық, когнитивтік, интеллектуалдық бейнені қалыптастырады. Егер 
номинатор бірқатар ережелерді ұстанса, Алматы қаласындағы эргонимдік атау-
лар жүйелі әрі өміршең болар еді, яғни онимдердің осы түріне тән максимал-
ды функцияларды орындайды: нақты тұжырымдама жасау, болжамды аудито-
рияны талдау, соған сәйкес қажетті стратегия мен тактиканы дамыту, сөйлеу 
құралдарын мұқият таңдау сынды қызметтер.
Алматы қаласындағы эргонимдік атаулар әлі де болса лингвистикалық 
зерттеулерді қажет етеді. Бұл аталған зерттеулер Қазақстандағы 
психолингвистиканың, сөз мәдениеті мен әлеуметтік ономастиканың жетілуіне 
ықпал етеді.
Бұл коммерциялық нысандардың иелері мемлекеттік тіркеуден өтеді, сон-
да атты өз еріктерімен таңдайды, айдар тағады. Қой дейтін қожа жоқ, құқығын 
ешкім шектей алмайды. Солай екен деп жүре берсек, қаланың тілдік ортасын 
қалыптастыратын ағылшын тілді бутик, спа-салондардың, маңдайшасында 
аты жазылған ірілі-ұсақ саны жоқ коммерциялық нысандардың атаулары күн 
озған сайын арта түсе ме деген қауіп бар. Сонда ұлттық құндылықтарымыз, 
жас ұрпақты тәрбиелеудегі игі мұраттарымыз қайда қалады? Космополиттік 
мазмұндағы тілдік ортада жүрген жеткіншек қандай құндылықтарды бойы-
на сіңіріп бағалайды? Онсыз да ғаламторда отыратын жастардың санасы 
вестернденіп, батыстық антиқұндылықтармен уланып келеді. Жастардың, 
жалпы қала тұрғындардың санасында ағылшын тілді атауы бар Нұр-Сұлтан, 
Алматыдағы бес жұлдызды қонақ үй, отельдер, тұрғын үй, сауда кешендері не-
месе спа-салон болсын, жоғары еуропалық сапаның, элиталықтың көрсеткіші 
сияқты қабылданады. Әсіреcе еліктеуіш қасиеттің жетегіне көп ереміз. Бұл 
ақиқат. Айтпағымыз, еліміздің ең ірі мегаполисінің ономастикалық кеңістігі, 
тілдік ортасының мазмұнын, атаулар репертуарын ұлттандыруға ұмтылу керек.
Ұсыныс. Қаланың ономастикалық кеңістігіндегі коммерциялық нысан 
атауларын қалыптастыруға тікелей атсалысатын нейминг, брендинг компания 
мамандарының тілдік-танымдық құзіреттілігін арттыру мақсатында әдістемелік 
құрал әзірлеп, тренингтер өткізу қажет; сондай ақ эргонимдерді заңдастыратын 
патенттік мекемелер жаңа атауға формалды қарамай, атаулар тізімін ұсынғаны аб-
зал; жаһандану өрісі кеңейген сайын ұлттық мазмұндағы атауларға басымдылық 
беру жағын ойластыру керек.

www.alfarabijournal.org 4 (76) 2021 | Аль-Фараби. ISSN 1999-5911
111 

жүктеу/скачать 0.49 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: