История Средних веков

Рабочая программа составлена на основе Федерального компонента государственного стандарта общего образования по истории, Примерной программы основного общего образо­вания по истории МО РФ 2004 г.

Предлагаемая программа ориентирована на учебник Бойцова М. А., Шукурова Р. М. История средних веков. 6 класс. Русское слово, 2008.

сформировать у учащихся целостное представление об истории Средних веков как

закономерном и необходимом периоде всемирной истории; . осветить экономическое, социальное, политическое и культурное развитие основных регионов Европы и мира, показать их общие черты и различия; . охарактеризовать наиболее яркие личности средневековья, их роль в истории и культуре;

показать возникновение и развитие идей и институтов, вошедших в жизнь совре­менного человека и гражданина (монархия, республика, законы, нормы морали); уделить при этом особое внимание истории мировой религии - христианства и ислама.

. умения связно пересказать текст учебника, отделяя главное от второстепенного;

. умения анализировать материал, определять предпосылки, сущность

и последствия исторических явлений и событий;

. умения сравнивать исторические явления в различных странах и регионах, выделяя сходство и различия;

. умения давать самостоятельную оценку историческим явлениям, событиям и лич­ностям;

. умения полемизировать и отстаивать свои взгляды;

. умения самостоятельно анализировать исторические источники как письменные, так и вещественные и изобразительные;

. умения работать с исторической картой;

. умения оперировать историческими датами, выявлять синхронность и последова­тельность событий и явлений.

В учебной программе используется следующий учебно-методический комплект:

• 
  Бойцов М. А., Шукуров Р. М. История средних веков. 6 класс. Русское слово, 2008
  
• 
  Максимов И. И. Атлас по истории Средних веков. - М.: Дрофа, 2007.
  
• 
  Г.М.Плоткин «Тестовые задания по всеобщей истории» Москва, Дрофа, 2001г.
  
• 
  История средних веков - 30 часов
  
• 
  Понятие «средние века». Хронологические рамки средневековья.
  
• 
  Начало средних веков( 9 ч)
  
• 
  Великое переселение народов. Кельты, германцы, славяне, тюрки. Образование варварских королевств. Расселение франков, занятия, общественное устройство.
  
• 
  Роль христианства в раннем средневековье. Христианизация Европы. Аврелий Августин. Иоанн Златоуст.
  
• 
  Создание и распад империи Карла Великого. Образование государств в Западной Европе. Политическая раздробленность. Норманнские завоевания. Ранние славянские государства. Просветители славян – Кирилл и Мефодий.
  
• 
  . Византийская империя: территория, хозяйство, государственное устройство. Императоры Византии.
  
• 
  Арабские племена: расселение, занятия. Возникновение ислама. Мухаммед. Коран. Арабские завоевания в Азии, Северной Африке, Европе.
  
• 
  Завоевания сельджуков и османов. Падение Византии. Османская империя.
  
• 
  Духовный мир средневекового человека. Быт и праздники. Средневековый эпос. Культурное наследие Византии.
  
• 
  Средневековое европейское общество (13 ч)
  
• 
  Сословное общество в средневековой Европе. Феодализм. Власть духовная и светская.
  
• 
  Образование двух ветвей христианства ­– православия и католицизма. Римско-католическая церковь в средневековье. Фома Аквинский. Монастыри и монахи. Ереси и борьба церкви против их распространения.
  
• 
  Феодальное землевладение. Сеньоры и вассалы. Европейское рыцарство: образ жизни и правила поведения.
  
• 
  Особенности хозяйственной жизни. Феодалы и крестьянская община. Феодальные повинности. Жизнь, быт и труд крестьян. Средневековый город. Жизнь и быт горожан. Цехи и гильдии.
  
• 
  Крестовые походы и их влияние на жизнь европейского общества. Католицизм, православие и ислам в эпоху крестовых походов. Начало Реконкисты на Пиренейском полуострове.
  
• 
  Возникновение сословно-представительных монархий в европейских странах. Генеральные штаты во Франции. Особенности сословно-представительной монархии в Англии. Великая хартия вольностей. Парламент. Священная Римская империя германской нации. Германские государства в XIV-XV вв.
  
• 
  Кризис европейского сословного общества в XIV-XV вв. Столетняя война: причины и итоги. Жанна д’Арк. Война Алой и Белой розы. Крестьянские и городские восстания. Жакерия. Восстание Уота Тайлера. Кризис католической церкви. Папы и императоры. Гуситское движение в Чехии. Ян Гус.
  
• 
  Рыцарская литература. Городской и крестьянский фольклор. Романский и готический стили в архитектуре, скульптуре и декоративном искусстве
  
• 
  Развитие науки и техники. Появление университетов. Схоластика. Начало книгопечатания в Европе
  
• 
  
  
• 
  Дальние государство (7 часов)
  
• 
  Китай: распад и восстановление единой державы. Империи Тан и Сун. Крестьянские восстания, нашествия кочевников. Создание империи Мин. Индийские княжества. Создание государства Великих Моголов. Делийский султанат. Средневековая Япония.
  
• 
  Государства Центральной Азии в средние века. Государство Хорезм и его покорение монголами. Походы Тимура (Тамерлана).
  
• 
  Доколумбовы цивилизации Америки. Майя, атцеки и инки: государства, верования, особенности хозяйственной жизни.
  
• 
  Особенности средневековой культуры народов Востока. Архитектура и поэзия.
  
• 
  Повторение( 1 час)
  

Рабочая программа составлена на основе Федерального компонента государственного стандарта общего образования по истории, Примерной программы основного общего образо­вания по истории МО РФ 2004 г.

Программа включает материал по истории России и Татарстана с древнейших времен до конца XVI в. и рассчитана на 40 часов.( 30 часов история России. 10 часов история Татарстана).

• 
  выработки у школьников представлений об основных источниках знаний о прошлом;
  
• 
  развитие у учащихся способностей рассматривать события и явления прошлого,пользуясь приемами исторического анализа (сопоставление и обобщение фак­тов, раскрытие причинно-следственных связей, целей и результатов деятельно­сти людей и др.);
  
• 
  формирование ценностных ориентации и убеждений школьника на основе личност­ного осмысления социального, духовного, нравственного опыта людей в прошлом,восприятие идей гуманизма, уважения прав человека, патриотизма;
  
• 
  развитие гуманитарной культуры школьников, приобщение к ценностям национальной культуры, воспитание уважения к истории, культуре своего народа, стремлениесохранять и приумножать культурные достижения своей страны;
  
• 
  изучая историю родного края, вызвать у учащихся любовь к своей малой Родине,чувство сопричастности со всем происходящим в городе, крае, стране.
  

• 
  работать с исторической картой, читать ее, использовать как источник знаний;
  
• 
  определять хронологию событий, соотносить событие с веком, эпохой;
  
• 
  изучать исторические источники, извлекать из них новые знания, в том числе путем сопоставления информации;
  
• 
  анализировать исторические факты, раскрывая причинно-следственные связи, сравнивая явления и события, определяя их основные характеристики;
  
• 
  давать оценку отдельным явлениям культуры;
  
• 
  составлять связный и четкий рассказ по тексту учебника и другим источникам знаний (на основе простого плана);
  
• 
  составлять характеристику исторических деятелей;
  
• 
  участвовать в обсуждении, формировать собственное мнение, давать отзыв на ответы других учащихся.
  

1. М.Н.Назаренко «Поурочные планы по истории России (6 кл. I-II часть)»

2. П.П.Андреевская «Тесты по истории России с древ.времен до конца XVI века. 6 кл.»

3. П.Н.Красильников «Тесты и задания по истории России IX-XVI в. 6 кл.»

4.Е.В. Симонава «Тесты по истории России», издательство «Экзамен», Москва, 2010

5. А.М. Аминов «Тесты по истории Татарстана и Татарского народа»,Казан, Магариф, 2002г.

Заселение Евразии. Великое переселение народов. Народы на территории нашей страны до середины I тысячелетия до н.э. Влияние географического положения и природных условий на занятия, образ жизни, верования. Города-государства Северного Причерноморья. Скифское царство. Тюркский каганат. Хазарский каганат. Волжская Булгария. Кочевые народы Степи.

Язычество. Распространение христианства, ислама, иудаизма на территории нашей страны в древности.

Праславяне. Расселение, соседи, занятия, общественный строй, верования восточных славян. Предпосылки образования государства. Соседская община. Союзы восточнославянских племен. «Повесть временных лет» о начале Руси.
Древнерусское государство (IX – начало XII в.) (7 ч)

Новгород и Киев – центры древнерусской государственности. Первые Рюриковичи. Складывание крупной земельной собственности. Древнерусские города. Русь и Византия. Владимир I и принятие христианства.

Расцвет Руси при Ярославе Мудром. «Русская правда». Русь и народы Степи. Княжеские усобицы. Владимир Мономах. Международные связи Древней Руси. Распад Древнерусского государства.

Языческая культура восточных славян. Религиозно-культурное влияние Византии. Особенности развития древнерусской культуры.

Единство и своеобразие культурных традиций в русских землях и княжествах накануне монгольского завоевания. Фольклор. Происхождение славянской письменности. Берестяные грамоты. Зодчество и живопись. Быт и нравы.

Русские земли и княжества в начале удельного периода (начало XII – первая половина XIII вв.) ( 4 ч)

Удельный период: экономические и политические причины раздробленности. Формы землевладения. Князья и бояре. Свободное и зависимое население. Рост числа городов. Географическое положение, хозяйство, политический строй крупнейших русских земель (Новгород Великий, Киевское, Владимиро-Суздальское, Галицко-Волынское княжества).

Идея единства русских земель в период раздробленности. «Слово о полку Игореве».
Борьба в внешней агрессией в XIII в. Складывание предпосылок образования Российского государства (вторая половина XIII – середина

XV вв.) (8 ч)

Чингис-хан и объединение монгольских племен. Монгольские завоевания. Походы Батыя на Русь. Борьба народов нашей страны с завоевателями. Золотая Орда и Русь. Экспансия с Запада. Ливонский орден. Александр Невский. Сражение на Неве и Ледовое побоище. Последствия монгольского нашествия и борьбы с экспансией Запада для дальнейшего развития нашей страны.

Русские земли во второй половине XIII – первой половине XV вв. Борьба против ордынского ига. Русские земли в составе Великого княжества Литовского.

Восстановление хозяйства на Руси. Вотчинное, монастырское, помещичье и черносошное землевладение. Города и их роль в объединении русских земель. Иван Калита и утверждение ведущей роли Москвы. Куликовская битва. Дмитрий Донской. Роль церкви в общественной жизни. Сергий Радонежский.

Завершение образования Российского государства в конце XV – начале XVI вв. (6 ч)

Предпосылки образования Российского государства. Иван III. Василий III. Свержение ордынского ига. Распад Золотой Орды. Присоединение Москвой северо-восточных и северо-западных земель Руси. Многонациональный состав населения страны. Становление центральных органов власти и управления. Судебник 1497 г. Местничество. Традиционный характер экономики.

Монгольское завоевание и культурное развитие Руси. Куликовская победа и подъем русского национального самосознания. Москва – центр складывающейся культуры русской народности. Отражение идеи общерусского единства в устном народном творчестве, летописании, литературе. «Задонщина». Теория «Москва – Третий Рим». Феофан Грек. Строительство Московского Кремля. Андрей Рублев.

Обобщение ( 1ч) Итоговое занятие (1час)

II.История Татарстана. История края с древнейших времен до середины XVI в. – 10 часов

Среднее Поволжье в эпоху древности. – (1 ч)

Природно-климатические условия Поволжья и Прикамья в древности. Появление первых людей. Занятия жителей края. Переход к про­изводящим формам хозяйства. Изменения в жизни древних людей с переходом к обра­ботке металла. Этнический состав населения.

Великое переселение народов. Гуннская держава. Ранние тюрки в Среднем Поволжье. Тюрки-кочевники степей Евразии. Древние тюркские государства. Хазарский каганат. Ве­ликая Булгария.

Освоение Среднего Поволжья булгарами и другими тюркскими племенами. Образование государства Волжская Булгария. Территория. Население. Принятие ислама и его роль в жиз­ни Волжской Булгарии.

Социально-политическое развитие. Система управления. Хозяйство, основные занятия на­селения. Города Волжской Булгарии. Взаимоотношения с Русью и Востоком. Булгары и соседние племена.

Культура: письменность, образование, наука, литература. Градостроительство.

Древние монголы и татары. Монгольские завоевания. Покорение Волжской Булгарии. Образование Золотой Орды. Система управле­ния. Хозяйственная жизнь Золотой Орды. Горо­да. Внешнеполитические и торговые связи.

Характерные особенности культуры перио­да расцвета Золотой Орды. Грамотность. На­ука. Литература. Художественные виды ремес­ла. Архитектура. Искусство.

Булгарские земли в составе Золотой орды. - Золотая Орда во второй половине XIV — XV вв. - (1 ч)

Социально-политические изменения. Экономи­ческая жизнь. Возникновение новых городов. Памятники культуры Волжской Булгарии золотоордынского периода. Междоусобицы в Улусе Джучи. Тохтамыш. Тамерлан. Идегей. Распад Золотой Орды и образование татарских ханств.

Образование Казанского ханства. Террито­рия. Население. Система управления.

Социальная и политическая жизнь Казан­ского ханства. Экономическое развитие: сель­ское хозяйство, ремесло, торговля.

Политическая история Казанского ханства в XIV — первой половине XVI вв. Отношения с Московским государством, Крымским ханством. Завоевание Казанского ханства. Борьба наро­дов края за независимость.

Культура: просвещение, литература, архитек­тура, декоративно-прикладное искусство.
Календарь – тематик планлаштыру

№

Дәреснең темасы.

Дата

Терминнар, төшенчәләр.

Эчтәлек

Предметара бәйләнеш

Күрсәтмә материал, әдәбият.

Искәрмә

план

факт

Урта гасырлар тарихы - 30 сәгать

Урта гасырлар башы -9 сәгать

1

Урта гасырлар тарихы нәрсә өйрәнә

Кереш өлеш

М.А.Бойцов, Р.М.Шукуров «Гомуми тарих»

2

Икенче Рим

Форум порфир

Яңа башкала

М.А.Бойцов, Р.М.Шукуров «Гомуми тарих»

3

Византия чоры

Плинф Нефлар Трансепт икона

М.А.Бойцов, Р.М.Шукуров «Гомуми тарих»

4

Илбасар германнар

Вандал

Бер империянең ике яртысы

М.А.Бойцов, Р.М.Шукуров «Гомуми тарих»

5

Ислам дөньясы

Җиһад Кордовада

Гарәп яулары Хәлифәлекнең җимерелүе

М.А.Бойцов, Р.М.Шукуров «Гомуми тарих»

6

Хлодвигтан Пипинга

Салика законы Меровинглар Легаты

Король хлодвиг Каролингларның күтәрелүе

М.А.Бойцов, Р.М.Шукуров «Гомуми тарих»

7

Император Карл

Сакслар Баварлар Ахенда

Яулап алулар Империяне тергезү

М.А.Бойцов, Р.М.Шукуров «Гомуми тарих»

8

Империя хәрабәләрендә

Драккарлар Конунглар Альтинглар

Державаның таркалуы Яңа афәтләр

М.А.Бойцов, Р.М.Шукуров «Гомуми тарих»

9

Англияне ничә тапкыр басып алганнар

Даннар Эрл

Римлылар Британиядә Бер таҗга өч хуҗа

М.А.Бойцов, Р.М.Шукуров «Гомуми тарих»

10

Урта гасырлар башы бүлеген кабатлау

Төньяк Европаның үсеш үзенчәлекләре

М.А.Бойцов, Р.М.Шукуров «Гомуми тарих»

Урта гасырлар Европасы -13 сәгать

11

Җир һәм хакимият

Барон

Төп байлык Феодаль баскыч Чиркәү җирләре

М.А.Бойцов, Р.М.Шукуров «Гомуми тарих»

12

Мәңгелек хезмәтчәннәр

Сословие Барщина ,оброк

Бар нәрсәнең терәге Крестьян йөкләмәләре

М.А.Бойцов, Р.М.Шукуров «Гомуми тарих»

13

Замок диварлары артында

Фиглярлар Жонглёрлар Менестрельләр

Феодаллар һәм рыцарлар Рыцарь сугышта Замоктагы тормыш

М.А.Бойцов, Р.М.Шукуров «Гомуми тарих»

14

Каролинглар мирасы

Мөһер Клюни

Франциянең авыр яралуы Империяне тергезү

М.А.Бойцов, Р.М.Шукуров «Гомуми тарих»

15

Ходай Табутына таба

Сәлҗүк Балт Реконкиста

Папа өндәве Иерусалимны алу “Латиннар “ хакимияте

М.А.Бойцов, Р.М.Шукуров «Гомуми тарих»

16

Шәһәрләрне тергезү

Цехлар Галея

Антик шәһәрләр язмышы Шәһәрләр үсеше.

М.А.Бойцов, Р.М.Шукуров «Гомуми тарих»

17

Базар, ратуша,собор

Гильдия Готика Портал витражлар

Шәһәр йөрәге Шәһәр соборы Роман һәм Готик соборлар

М.А.Бойцов, Р.М.Шукуров «Гомуми тарих»

18

Гыйлем өстәү

Устав Диалектика Риторика Вагант

Шәһәрләр көчсез чакта Яңа мәктәпләр Университетлар ачылу

М.А.Бойцов, Р.М.Шукуров «Гомуми тарих»

19

Христиан дөньясы башында

Ересь Цистерцианлы Поломник

Папа хакимиятенең куәте Еретиклар белән көрәш Чиркәү белемнәре тупламасы

М.А.Бойцов, Р.М.Шукуров «Гомуми тарих»

20

Илләр һәм хакимнәр

Габсбург “курфюрст” Сословие

Изге Рим империясе Франция,Англия корольлеге Парламент барлыкка килү

М.А.Бойцов, Р.М.Шукуров «Гомуми тарих»

21

Авыр заманнар

Чума Гуситлар

“Кара үлем” Сәүдәнең көчәюе Крестьян сугышлары «Бөек схизма”

М.А.Бойцов, Р.М.Шукуров «Гомуми тарих»

22

Европаның көнчыгышында

Уния

Көньяк Европа халкы Яңа илләр “Корольлекләрне ныгыту”

М.А.Бойцов, Р.М.Шукуров «Гомуми тарих»

23

Урта гасырлар Европасы бүлеген кабатлау

М.А.Бойцов, Р.М.Шукуров «Гомуми тарих»

Ерак илләр - 7 сәгать

24

Бөек хан биләмәләрендә

Удел

Винициядәге Поло гаиләсе Көтелмәгән яулап алучылар Монголлар хакимлеге

М.А.Бойцов, Р.М.Шукуров «Гомуми тарих»

25

Һиндстан: раджалар һәм солтаннар

Индуизм Буддизм Нирвана

Һиндстан Гуптлар заманында Мөселманнар басып керү Дәһли солтанлыгы

М.А.Бойцов, Р.М.Шукуров «Гомуми тарих»

26

Күк асты империясе

Наместник Штамп

Тан империясе Хакимият һәм идарә итү Мин империясе

М.А.Бойцов, Р.М.Шукуров «Гомуми тарих»

27

Сипанго илендә

Синтоизм Сёгун Самурай

Марко Поло барып җитә алмаган җир Ямото кояшы Самурайлар

М.А.Бойцов, Р.М.Шукуров «Гомуми тарих»

28

Бик төрле Африка

Мономотапа

Гарәп халифәлеге җимерекләрендә Көнчыгыш яр буйлап Мономотапа

М.А.Бойцов, Р.М.Шукуров «Гомуми тарих»

29

Бөтенләй билгесез дөнья

Лама Тольтеклар Ацтеклар Кецалькоатль

“Беренче америкалылар” Мексика кояшы астында “Дөньның дүрт ягы”

М.А.Бойцов, Р.М.Шукуров «Гомуми тарих»

30

Заманнар алмашу алдыннан кабатлау –гомумиләштерү

Яңадан Европа:яңа дәвергә бара. Испания оешу Византиянең һәлакәте

М.А.Бойцов, Р.М.Шукуров «Гомуми тарих»

Россия борынгы заманда.

31

Кереш дәрес. Россия тарихы мавыктыргыч һәм кызыклы

Телләр классификациясе

1.Россия борынгы заманда

Борынгы заман тарихы

32

Россия территориясендә борынгы кешеләр.

Дәүләт Халык Үзләштерү тибын- дагы хуҗалык Җитештерү тибын дагы хуҗалык борынгы ыруглык строе күршеләр общинасы

1.Хәзерге Россия терри- ториясендә борынгы кешеләр. 2.Ыруглык бәмгыятенең барлыкка килүе. 3.Хезмәт коралларының камилләшүе. 4.Игенчелек, терлекче- лек, төрле кәсепләр барлыкка килү. 5.Борынгы ыруглык җәмгыятенең таркала башлавы.

Сүзлек эше А.А.Данилов «Россия дәүләте һәм халыклары тарихы», 2008 ел.

33

Т.т Урта Идел буенда борынгы кешеләр.

Торулык Ярымземлянка гарпун

1.Төбәк территориясендә таш гасыр кешеләре. 2.Бакыр таш гасыры. 3.Бронза гасыры. 4.Тимер гасыры башы.

Карта №2. Сүзлек эше Ф.Ш.Хуҗин, В.И.Пискарев «Татарстан тарихы», 2004 ел.

34

Дәүләтләр барлыка килү

Ясак Сабан скифлар

1.Төньяк Кара диңгез буендагы грек шәһәр-дәүләтләр. 2.Скиф патшалыгы төзелү. 3.Кара диңгез буе дәүләт- ләренең җимерелүе. 4.Россия территория -сендәге төрки халыклар һәм аларның әүләтләре. 5.Көнчыгыш Европаның урман зонасында яшәүчеләр.

Атлас 6 класс А.А.Данилов «Россия дәүләте һәм халыклары тарихы», 2008 ел.

35

Т.Т Борынгы төрки кабиләләр һәм төрек дәүләтләр.

Төрки телле кабиләләр Җуҗаннар Кахан Капище

1.Һуннар Азиядә һәм Европада. 2.Төрки каһанлыгы. 3.Бөек Болгар иле. 4.Хәзәр каханлыгы.

Сүзлек эше Ф.Ш.Хуҗин, В.И.Пискарев «Татарстан тарихы», 2004 ел.

36

Көнчыгыш славяннар.

Жито Чолыкчылык Вече Колонияләштерү Халык ополчениесе

1.Көнчыгыш славян -нарның килеп чыгышы. 2.Славяннар хуҗалыгы. 3.Көнкүреш һәм гореф-гадәтләр. 4.Славяннарның рухи дөньясы. 5.Игенче общиналары. 6.Көнчыгыш славяннар һәм аларның иң якын күршеләре.

Сүзлек эше Тест А.А.Данилов «Россия дәүләте һәм халыклары тарихы», 2008 ел.

37

Борынгы рус дәүләте.9 гасыр- 12 гасырның беренче яртысы.

Көнчыгыш славяннарда дәүләт төзелүнең алшартлары.

“варяглардан грекларга илтүче сәүдә юлы” Варяглар Конунг Кенәзлек

1.Славяннар арасында тигезсезлек килеп чыгу. 2.Сәүдә үсеше һәм шәһәрләр барлыкка килү. 3.Варяглар Көнчыгыш Европада. 4.Дәүләт үзшкләре оешу.

А.А.Данилов «Россия дәүләте һәм халыклары тарихы», 2008 ел.

38

Т.т Урта Иделдә Болгар дәүләте:барлыкка килүе, территориясе һәм халкы

Илтабар Кәрван-сарай Бистә

1.Болгар дәүләтенең барлыкка килүе. 2.Территориясе һәм халкы, идарә эше. 3.Болгарларның төп шөгылләре. 4.Болгар шәһәрләре. .

Ф.Ш.Хуҗин, В.И.Пискарев «Татарстан тарихы», 2004 ел.

39

Борынгы рус дәүләтенең аякка басуы.Рюриковичлар

Киев Русе Дружина Полюдье Воевода Меңбаш(тысяцкий) Царьград Урок, погост Каһанлык

1.Дәүләт барлыкка килү. 2.Борынгы рус дәүләте- нең эчке төзелеше. 3.Кенәз Олег эшчәнлеге. 4.Игорь һәм Ольганың идарә итүләре. 5.Кенәз Святославның хәрби батырлыклары.

А.А.Данилов «Россия дәүләте һәм халыклары тарихы», 2008 ел.

40

Кенәз Владимирның идарә итүе.Христиан дине кабул ителү.

Империя Чумылдыру Священниклар Мәҗүси

1.Кенәз Владимирның идарә итә башлавы. 2.Русьта христианлыкны кабул итү сәбәпләре. 3.Русьның чукынды -рылуы. 4.Христианлыкны кабул итү әһәмияте.

А.А.Данилов «Россия дәүләте һәм халыклары тарихы», 2008 ел.

41

Борынгы рус дәүләтенең чәчәк атуы.Ярослав Мудрый.

Династиячел никах Наместник Сәясәт Ызгыш-талашлар “Правда ярослава” Волость

1.Владимир улларының хакимлек өчен көрәше. 2.Ярослав Мудрыйның эчке сәясәте. 3.Ярослав заманында дәү ләт белән идарә итү тәртибе. 4.Русьның башка дәүләт- ләр белән мөнәсәбәте.

А.А.Данилов «Россия дәүләте һәм халыклары тарихы», 2008 ел.

42

Русская правда – законнар җыентыгы. Борынгы рус халкы.

Епископ Җәмгыять Митрополит Резиденция Хоромина Вотчина Холоп Смерд Закуп Рядович

1.Борынгы рус халкы формалашу. 2.Төп катлаулар. 3.Җиргә кагылышлы мөнәсәбәтләр. 4.Игенчеләр тормышы. 5.Шәһәр кешеләре тормышы. 6.Кенәзләр һәм боярлар тормышы.

А.А.Данилов «Россия дәүләте һәм халыклары тарихы», 2008 ел.

43

Борынгы рус дәүләтенең таркала башлавы. Владимир Монамах.

Ростовщик

1.Ярославичлар хакимлеге. 2.Кенәзләрнең ызгыш-талашлары. 3.Кенәзләрнең Любеч шәһәрендәге съезды. 4.1113 елда Киев восстаниесе. 5.Мономахның Киевта идарә итүе.

А.А.Данилов «Россия дәүләте һәм халыклары тарихы», 2008 ел.

44

IX гасырда – XII гасыр башында Русь мәдәнияте.

Миниатюра Патриотизм Үзенчәлек Бояр теремнары Фреска мозаика Бөртекләү Эмальләү Алтын-көмеш йөгертү

1.Борынгы Русь мәдәни -ятенең үзенчәлекләре. 2.Язу һәм грамоталык. 3.Әдәбият. 4.Төзелеш һәм рәсем сәнгате. 5.Һөнәрчелек сәнгате.

А.А.Данилов «Россия дәүләте һәм халыклары тарихы», 2008 ел.

45

Т.т Идел Болгарстаны: шәһәр-ләре, халыкара элемтәләре, мәдәнияте

Бистә Фактория Каллиграфия Филигрань

1.Болгар шәһәрләре. 2.Башка халыклар һәм илләр белән элемтәләре. 3.Мәдәният.

Ф.Ш.Хуҗин, В.И.Пискарев «Татарстан тарихы», 2004 ел.

Рус җирләре һәм кенәзлекләре.12 гасыр – 13 гасыр уртасы.

46

Рус җирләренең таркалуы.

Уделлар Эксплуатацияләү Натураль хуҗалык

1.Борынгы рус дәүләте- нең таркалау сәбәпләре. 2.Русьның күчмәләр белән мөнәсәбәте. 3.Татулык чорында дәүләт идарәсе. 4.Русь бердәмлеге идеясе 5.Таркаулык нәтиҗәләре.

А.А.Данилов «Россия дәүләте һәм халыклары тарихы», 2008 ел.

47

Владимир – Суздаль кенәзлеге.

Аскетизм

1.Төньяк-көнчыгыш Русь җирләрен үзләштерү. 2.Бу җирләрдә кенәз хаки миятенең үзенчәлекләре. 3. Кенәз Юрий Долгорукий. 4.Андрей Боголюбский. 5.Всеволод Зур Оя. 6.Владимир-Суздаль җиренең мәдәнияте.

А.А.Данилов «Россия дәүләте һәм халыклары тарихы», 2008 ел.

48

Новгород республикасы.

әртил монументаль Республика Посадник Меңбаш(тысяцкий) Владыка(епископ) Архимандрит

1.Новгород җире территориясе. 2.Халыкның шөгыле, төп категорияләре. 3.Новгород җиренең сәяси үзенчәлекләре. 4.Новгород җире мәдәнияте.

А.А.Данилов «Россия дәүләте һәм халыклары тарихы», 2008 ел.

49

Борынгы Рус дәүләте бүлеген кабатлау

1.Өйрәнгән темаларны кабатлау. 2.Яңа сүзләрне һәм даталарны искә төшерү. 3.Биремнәр үтәү.

А.А.Данилов «Россия дәүләте һәм халыклары тарихы», 2008 ел.

13 – 14 гасырларда Русь территориясендә яшәүче халыклар һәм дәүләтләр

50

Батыйның Руска походлары

стан фураж корылтай

1.Чыңгыз хан державасы төзелү. 2.Калка буендагы сугыш. 3.Рязань җиренә үтеп керү. 4.Владимир кенәзлеген тар-мар итү. 5.Новгородка яу чабу. 6.Көньяк-көнбатыш Руська һәм Үзәк Европага һөҗүм.

А.А.Данилов «Россия дәүләте һәм халыклары тарихы», 2008 ел.

51

Рус җирләренең Көнбатыш илбасарлары белән көрәше. Александр Невский.

Ополчениеләр

1.Шведлар походы. 2.Тәре йөртүчеләр походы. 3.Кенәз Александр Ярославич. 4.Нева сугышы. 5.Боз өсте сугышы.

А.А.Данилов «Россия дәүләте һәм халыклары тарихы», 2008 ел.

52

XIII – XIV гасырларда Русь һәм Урда.

Агрессия Баскак. Ярлык

1.Алтын Урда төзелү. 2.Русьта Урда хакимлеге. 3.Руслар үтәргә тиешле йөкләмәләр. 4. Рус халкының Урда хакимлегенә каршы көрәше. 5.Урда хакимлегенең нәтиҗәләре.

А.А.Данилов «Россия дәүләте һәм халыклары тарихы», 2008 ел.

53

Т.т. Идел Болгарстанына каршы монгол яулары.Җуси Олысы – Алтын урданың оешуы.

Олыслар

1.Борынгы монголлар һәм татарлар. 2.Монголлар Болгар җирендә. 3.Бату походы һәм аның нәтиҗәләре. 4.Җүчи Олысының оешуы. 5.Алтын Урданың территориясе һәм халкы.

Ф.Ш.Хуҗин, В.И.Пискарев «Татарстан тарихы», 2004 ел.

54

Т.т. Алтын Урданың чәчәк атуы

Корылтай Бәкләри бәк Үзәкләштерелгән дәүләт Арык Чи кирпеч Глазурь Мәҗлес

1.Үзбәк хан. 2.Алтын Урда ничек идарә ителгән. 3.Хуҗалык тормышы. 4.Алтын Урда шәһәрләре. 5.Алтын урда мәдәнияте.

Ф.Ш.Хуҗин, В.И.Пискарев «Татарстан тарихы», 2004 ел.

55

XIII – XIV гасырларда Бөек Литва кенәзлеге.

Диалект Уния

1.Көнчыгыш Европада яңа дәүләт барлыкка килү. 2.Бөек Литва кенәзлеге төзелеше. 3.Рус җирләрен Литва дәүләтенә кушуның әһәмияте. 4.Рус, белорус һәм украин халыклары оешу. 5.Литва һәм Польша союзы.

А.А.Данилов «Россия дәүләте һәм халыклары тарихы», 2008 ел.

56

XIV гасырның I яртысында Төньяк – Көнчыгыш Русьта Мәскәү князьлегенең көчәюе. Иван Калита.

Вассал бәйлелек Бистәләр

1.Төньяк-Көнчыгыш Русьның сәяси төзелеше. 2.Бөек кенәзлек итү өчен көрәш. 263.Иван Калитаның идарә итүе. 4.Иван Калита заманында Мәскәү. 5.Мәскәүнең күтәрелү сәбәпләре.

А.А.Данилов «Россия дәүләте һәм халыклары тарихы», 2008 ел.

57

XIV гасырның II яртысында рус җирләрен җыю. Куликово сугышы.

Фланг Засада полкы

1.Мәскәү – төньяк-көн- чыгыш рус җирләрен берләштерү үзәге. 2.Русь азатлык көрәшенә әзерләнә. 3.Мамайның Руська яу чабуы. 4.Куликово кырында сугыш. 5.Туктамыш явы. Куликово сугышының әһәмияте.

А.А.Данилов «Россия дәүләте һәм халыклары тарихы», 2008 ел.

58

XIII гасырның II яртысында – XIV гасырда рус җирләрендә мәдәният үсеше.

Эпос “устав”, “ярымустав” Фасад крепость

1.Төньяк-көнчыгыш рус җирләрендәмәдәният яңарышы башлану. 2.Китаплар, елъязмалар. 3.Халык авыз иҗаты, әдәбият. 4.Төзелеш һәм рәсем сәнгате.

А.А.Данилов «Россия дәүләте һәм халыклары тарихы», 2008 ел.

59

XIII-XIV гасырларда илебез территориясендәге халыклар һәм дәүләтләр.Кабатлау дәресе

1.Өйрәнгән материалны кабатлау. 2. Даталарны, терминнар- ны белүләрен тикшерү. 3. Биремнәр эшләү.

А.А.Данилов «Россия дәүләте һәм халыклары тарихы», 2008 ел.

Бердәм дәүләт формалашу һәм аның ныгуы. 15 нче гасыр.

60

XV гасырның I яртысында Мәскәү князьлеге.

Поместье Помещик “Сурож сәүдәгәрләре” “Фряглар” (итальяннар) “Постаучы сәүдәгәрләр”

1.Җир биләү тәртибендәге үзгәрешләр. 2.Һөнәрчелек һәм сәүдә үсеше. 3.Василий I. 4.15гасырның икенче чи- регендә кешеләр арасын- да барган сугышлар.

А.А.Данилов «Россия дәүләте һәм халыклары тарихы», 2008 ел.

61

Алтын Урданың таркалуы.

Транзит сәүдәсе Ясак

1.Тимер һәм аның державасы. 2.Русьның көньяк-көнчыгыш чикләрендә яңа дәүләтләр барлыкка килү. 3.Халык составы. 4.Халыкның кәсепләре. 5.Яңа дәүләтләр белән Русьның үзара мөнәсәбәтләре.

А.А.Данилов «Россия дәүләте һәм халыклары тарихы», 2008 ел.

62

Т.т. Болгар Олысы. Алтын Урданың таркалуы.

Майолика Үзара низаг Ушкуйниклар

1.Болгар җире яраларын дәвалый. 2.”Җүчи Олысы ханна- рының алтын тәхете”. 3.Алтын Урданың тарка- ла башлавы һәм көчсез- ләнүе. 4.Алтын Урданы берләш терүгә соңгы омтылыш. Дәүләтнең тәмам таркалуы.

Ф.Ш.Хуҗин, В.И.Пискарев «Татарстан тарихы», 2004 ел.

63

Рус җирләрен берләштерүнең тәмамлануы. Иван III

Боярлар думасы Держава Җирле тәртип (местничество) Мономах бүреге Салымнар Скипетр Туендырып тору Үзәкләштерелгән дәүләт

1.Новгородны Мәскәү кенәзлегенә кушу. 2.Русьта Урда хаким- леген юк итү. 3.Рус җирләрен берләш- терүнең төгәлләнүе. 4.Бөек кенәз хакимия- тенең көчәюе. 5.Идарә органнары.

А.А.Данилов «Россия дәүләте һәм халыклары тарихы», 2008 ел.

64

XV гасырның II яртысында XVI гасыр башында Россия дәүләте һәм халкы.

Йолым (пожилое) өстенлекләр (привилегии) Чин Ирекле кешеләр (казаклар)

1.Россия дәүләтенең “затлы кешеләре”: кенәзләр һәм боярлар. 2.Алпавытлар (помещики) 3.Крестьяннар иреген чикләү. 4.Шәһәр халкы.

А.А.Данилов «Россия дәүләте һәм халыклары тарихы», 2008 ел.

65

Т.т. Урта Иделдә яңа дәүләтнең тууы.

Диван Карачи әмир бәк морза углан сюзерен

1.Болгар җирләренең аерымлануы. 2.Билекнең ханлыкка әверелүе. 3.Территориясе һәм халкы. 4.Дәүләт төзелеше.

Ф.Ш.Хуҗин, В.И.Пискарев «Татарстан тарихы», 2004 ел.

66

Т.т. Казан ханлыгының хуҗалыгы һәм мәдәнияте.

Манара Чүкеп рәсем төшерү (гравировка) Ярлыклар

1.Хуҗалык тормышы. 2.Казан – дәүләтнең башкаласы. 3.Казан ханлыгының мәдәнияте.

Ф.Ш.Хуҗин, В.И.Пискарев «Татарстан тарихы», 2004 ел.

67

XV гасырда – XVI гасыр башында рус мәдәнияте.

Поэма Регалияләр “Мәскәү - Өченче Рим” теориясе “Хронограф”

1.15 гасыр – 16 гасыр башында рус мәдәния- тенең үзенчәлекләре. 2.Иҗтимагый фикер үсеше һәм елъязмалар. 3.Әдәбият. 4.Төзелеш һәм рәсем сәнгате.

А.А.Данилов «Россия дәүләте һәм халыклары тарихы», 2008 ел.

68

Т.т. Казан ханлыгы: мөстәкыйльлектән – бәйлелек кә һәм һәлакәткә.

Протекторат

1.Казан ханлыгы – мөстәкыйль дәүләт. 2.Вассал бәөлелектә. 3.Хакимияттә - Кырым ханнары. 4.Казан ханлыгының алынуы.

Ф.Ш.Хуҗин, В.И.Пискарев «Татарстан тарихы», 2004 ел.

69

Борынгы чордан алып XV гасырга кадәр Россия дәүләтенең үсеше бүлеген кабатлау

1. Барлык материалны гомумиләштерү

А.А.Данилов «Россия дәүләте һәм халыклары тарихы», 2008 ел.

70

Йомгаклау